Na današnji dan

10. jul

1856. - Rođen je srpski fizičar i pronalazač
Nikola Tesla, jedan od najvećih umova u istoriji svetske nauke, posebno
elektrotehnike, tvorac "novog tehničkog poretka"; zahvaljujući njegovim
izumima, postavljen je temelj i pravac vrtoglavog naučno-tehničkog
razvoja ljudskog roda u 20. veku. Pronašao je obrtno magnetno polje,
trofazni sistem prenosa električne energije, indukcioni motor,
generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i
patentirao je niz izuma na kojima se zasniva savremena elektronika,
izuma bez kojih bi bila nezamisliva tehnička civilizacija, pogotovo
prenos električne energije. Pionir je i radio tehnike, bežične
telegrafije, radara. Njegov polifazni sistem naizmeničnih struja
pokazao je vrednost na prvoj hidrocentrali na slapovima Nijagare.
Patentirao je oko 700 pronalazaka u oblasti naizmeničnih struja,
telekomunikacija, akustike i mašinstva, od kojih su mnogi našli široku
primenu. Posle okončanja studija elektrotehnike u Gracu i kraćeg
stažiranja u Budimpešti i Parizu, odselio se u SAD, čiji je državljanin
postao 1884, ali je sve do smrti u Njujorku, na pravoslavni Božić 1943,
održavao bliske kontakte s otadžbinom. U SAD-u je, proniknuvši u tajne
oscilatornih kretanja elektriciteta i materije, ostvario najveće naučne
poduhvate. Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. godine,
jedinica za merenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je
nazvana i jedinica jačine magnetnog polja. Rođen je kao četvrto dete
Milutina i Đuke Tesle u svešteničkoj pravoslavnoj porodici u srpskom
selu Smiljan u Lici.

1866. - Edson P Clark patentirao je olovku čiji trag je nemoguće izbrisati.

1871. - Rođen je Marsel Prust, jedan od
najvećih francuskih književnika i najkompleksnijih i najzagonetnijih
književnih stvaralaca uopšte. Još od ranog detinjstva, počeo je da
boluje od astme, s tim što je u njegovom slučaju ova bolest bila
psihosomatske prirode i služila mu pre svega kao valjan izgovor za
nerad i način da iznudi pažnju i popustljivost roditelja, naročito
majke. Inače, Prustov odnos prema majci nesumnjivo je veoma značajan
biografski element za piščevo književnokritičko stanovište. Književnik
je, naime, patio od Edipovog kompleksa, koji je, razume se,
pothranjivala i sama majka, koja ga je do kraja života tretirala kao
četvorogodišnje dete, neprestano nad njim bdela, čak prevodila Raskina
umesto njega; time ga je potpuno onesposobila za život i učinila
neverovatnim egocentrikom. Svemu tome doprineo je i otac, koji je
neretko iz efemerne strogosti prelazio u krajnje popuštanje (poznata
epizoda iz "Kombrea"). Popustljivost svojih roditelja Prust je
maksimalno zloupotrebljavao, te je postao vrsta porodičnog tiranina,
sadiste, dok je, s druge strane, bio seksualni mazohista. Nakon majčine
smrti ("malom Marselu" tada je bilo 35 godina), povlači se iz
društvenog života i osamljuje se u malom stanu u bulevaru Osman, gde od
1910. do 1922. radi na epohalnom "Traganju za izgubljenim vremenom" i
iz kog gotovo uopšte ne izlazi. Budući da je patio od klaustrofilije,
taj stan bio je, po njegovoj želji, hermetički zaptiven, obložen plutom
radi sprečavalja buke i sa uvek navučenim šalonima (sam Prust o njemu
je pisao kao o kovčegu); pisac je u njemu danju spavao, a noću pisao, i
to uvijen u slojeve ćebadi, jer se i zimi i leti tresao od hladnoće.
Čini se, međutim, da je, i pored sve svoje lenosti, ipak postao pre
zatočenik svoje vokacije nego bolesti. Nakon majčine smrti, Prust
počinje otvoreno da živi i homoseksualnim životom i životom
sadomazohiste, pri čemu je simptomatično da i u Prustovom delu
homoseksualnost po pravilu ide podruku sa perverzijom, tj.
sadomazohizmom. Stvaralaštvo: zbirka skica i priča "Zadovoljstva i
dani", pastiši, prevodi Raskina, zbirka eseja "Protiv Sent Beva",
nedovršen mladalački autobiografski roman "Žan Santej" i petotomno
"Traganje za izgubljenim vremenom", roman koji je, kao uostalom i
gotovo sva moderna prozna dela 20. veka, lišen fabule u smislu
neposrednog aktualnog zbivanja. Junak, dakle, u ovom delu ne dolazi u
sukob sa spoljnim svetom, već je razvoj njegove ličnosti uslovljen
subjektivnim unutarnjim doživljajima i nadražajima koji mu konačno
otkrivaju i vokaciju. Zahvaljujući nehotičnim sećanjima na vanvremene
trenutke iz svog života, junak dolazi do prosvetljenja, pa i do
ovostranog spasenja, shvativši da se mora posvetiti pisanju romana kako
bi vratio izgubljeno vreme i svom besplodnom životu dao smisao.

1886. - Erupcija vulkana Tarawera uništila je čuvene roze-bele terase kalcijum-karbonata na Novom Zelandu.

1892. - U Ohaju je prvi put ulica popločana betonom.

1926. - Rođen je srpski glumac Pavle
Vuisić, "vulkan glume, života i snage", kako ga je opisao Orson Vels.
Već u prvom filmu - "Čudotvorni mač" Vojislava Nanovića 1950. -
nametnuo se neobično snažnom glumačkom ličnošću, koja je potom
obeležila više od sto filmova i mnoštvo TV serija i drama, poput kultne
"Šešir gospodina Vujića". Filmovi: "Ko to tamo peva", "Sjećaš li se
Doli Bel?", "Maratonci trče počasni krug", "Hajka", "Kampo Mamula",
"Dim", "Mačak pod šlemom", "Parče plavog neba", "Žeđ", "Horoskop",
"Inspektor", "Sam", "Pogon B", "Kad čuješ zvona", "Događaj", "Konjuh
planinom".

1933. - Njujorški policajci prvi su primenili radio-veze u svom radu.

1943. - SAD i Velika Britanija izvršile su invaziju na Siciliju u Drugom svetskom ratu.

1958. - U Engleskoj su instalirani prvi parking satovi.

1973. - Nakon 300 godina engleske vladavine, Bahami su dobili nezavisnost.

11. jul

1844. - Rođen je srpski kralj Petar I
Karađorđević - kralj Srbije od 1903. do 1918. i potom do smrti 1921.
Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca - čija je vladavina obeležena
razvojem parlamentarne demokratije, ubrzanim privrednim razvojem,
kulturnim napretkom i slobodom štampe kakva u Srbiji u 20. veku nije
postojala ni pre ni posle njega. Tokom vladavine "Njegovog veličanstva
svetog starca", kako su ga nazivali u Francuskoj, ojačane su političke
i kulturne veze s južnoslovenskim narodima, a pod njegovim žezlom,
Srbija je bila Pijemont slobode, ideal ustavnog uređenja i žarište
napretka u tom delu Evrope. Posle zbacivanja s prestola 1858. njegovog
oca kneza Aleksandra Karađorđevića (Karađorđev sin), živeo je u
inostranstvu i završio je Vojnu akademiju u Sen Siru i višu Vojnu
akademiju u Mecu. Učestovao je kao dobrovoljac u Legiji stranaca u
francusko-pruskom ratu 1870. i 1871, kad je za izuzetnu hrabrost
odlikovan Ordenom Legije časti, postavši jedini evropski vladalac koji
je to odličje zaslužio na bojnom polju. Pod imenom Petar Mrkonjić, u
bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka komandovao je 1875. i
1876. jednim ustaničkim odredom. Posle ubistva kralja Aleksandra
Obrenovića, Skupština Srbije ga je 15. juna 1903. izabrala za kralja. U
narodu - koji ga je najčešće zvao čika Pera - uživao je ogromno
poštovanje, zbog izuzetnog poštenja i krajnje skromnog načina života. U
balkanskim ratovima je kao vrhovni komandant predvodio do pobede srpsku
vojsku, a s vlasti se povukao 1914, u korist sina Aleksandra, koji je u
njegovo ime vladao kao regent. U Prvom svetskom ratu 1915, prošao je sa
srpskom vojskom golgotu tokom povlačenja preko Albanije. Preveo je na
srpski spis "O slobodi" engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.

1876. - U crnogorsko-turskom ratu od
1876. do 1878, Crnogorci su u boju na Fundini u Kučima do nogu potukli
odred od oko 6.000 turskih vojnika.

1921. - Mongolija je dobila nezavisnost od Kine.

1937. - Umro je Džordž Geršvin, američki
kompozitor. Stvarao je u stilu simfonijskog džeza. Komponovao je opere,
simfonijske poeme, koncerte za klavir i orkestar, muzičke komedije i
dr. Mnoge njegove kompozicije poslužile su za koreografisanje i filmsku
muziku. Dela: "Porgi i Bes", simfonijska poema "Amerikanac u Parizu",
"Rapsodija u plavom" i dr.

1952. - Dvajt Ajzenhauer, američki general, nominovan je za predsednika SAD na listi republikanaca.

1962. - Kosmonaut Mikolov postavio je ondašnji rekord u najdužem boravku u svemiru - četiri dana.

1962. - Fred Baldasare je prvi čovek koji je preronio Lamanš.

1966. - Prvi put je nastupila čuvena
pevačica Dženis Džoplin. Rođena je kao Dženis Lin Džoplin, u Port
Arturu, Teksas, SAD, 19. januara 1943. Pobegla je od kuće sa 17 godina
i počela da peva najpre u Ostinu, u Teksasu, a potom i u Los Anđelesu
(uglavnom kantri), da bi se, putujući ka San Francisku, pridružila
grupi "Big Brother And The Holding Company". S njima je i prvi put
javno nastupila na koncertu. Umrla je od predoziranja drogom (heroin),
u dvadesetosmoj godini, 4. oktobra 1970. u Los Anđelesu.

1982. - Umro je srpski pisac Mehmed -
Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od
najvećih srpskih književnika 20. veka. Kako je sam otkrio, potomak je
srpske porodice Vujovića. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i
do Drugog svetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli. Po
izlasku iz ustaškog logora 1943, otišao je u partizane, a posle rata
bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor
"Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona kojem su ga
podvrgli bosanski političari, prešao je u Beograd i u njemu ostao do
smrti. Roman "Derviš i smrt" jedan od najznačajnijih u srpskoj
literaturi, odlikuje se osobenošću tretiranja teme, gustinom
opservacije čovekovog života u tragičnim okolnostima, refleksijama o
ljudskoj egzistenciji i - kao i druga Selimovićeva dela - unutrašnjim
čarom pripovedanja. Ostala dela: romani "Tišina", "Tvrđava", "Magla i
mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa
zemlja", "Đevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji
"Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja", nekoliko
filmskih scenarija.

1986. - Ingrid Kristiansen, norveški atletičar, postavio je novi svetski rekord na 10.000 metara - 30:13:74.

1986. - Rumunka Maricica Puica pretrčala je 2.000 metara za 5:28:69 i time postavila rekord za žene.

1989. - Umro je ser Lorens Olivije,
engleski glumac i reditelj, jedan od najpoznatijih pozorišnih i
filmskih umetnika. Bio je znameniti interpretator dela elizabetanske
epohe, posebno Šekspira. Glavni filmovi: "Hamlet", "Orkanski visovi",
"Rebeka", "Henri III"... Za režiju filma "Hamlet" dobio je Oskara.

1991. - Na Havajima se videlo potpuno pomračenje Sunca.

12. jul

- Pravoslavna crkva danas slavi praznik Sveti
apostoli Petar i Pavle - Petrovdan. Sveti apostol Petar je prvi od
učenika koji je jasno izrazio veru u Gospoda Isusa Hrista rekavši: "Ti
si Hristos, Sin Boga živoga" (Mt 16, 16). Njegova vera postepeno se
utvrđivala, jer kada je Gospod izveden pred sud, Petar ga se tri puta
odrekao, ali se zbog toga pokajao i postao potom silni i neustrašivi
propovednik Jevanđelja. Posle jedne njegove besede, tri hiljade ljudi
obratilo se u veru. Pomagao je i verom isceljivao ljude. Po zapovesti
cara Nerona, Petar je razapet na krst, a on sam molio je dželate da ga
raspnu glavom okrenutom nadole, smatrajući sebe nedostojnim da umre kao
njegov Gospod. Sveti apostol Pavle najpre se zvao Savle i bio je
farisej i progonitelj hrišćana. Kada se čudesno preobratio u veru,
postao je apostol i vatreni pobornik i propovednik Jevanđelja, od
granica Arabije do Španije. Mnogo je stradao i strpljivo podnosio muke,
čvrst i stamen i svojoj veri u Gospoda. Posečen je u Rimu u vreme cara
Nerona, kao i apostol Petar.

1859. - Crnogorski knjaz Danilo Petrović
zabranio je običaj sečenja i izlaganja odsečenih glava neprijatelja. On
je sečenje glava ocenio kao kukavičluk, a zarobljavanje neprijatelja
kao vrlinu.

1884. - Rođen je Amadeo Modiljani,
italijanski moderni slikar. Slikarstvo je studirao u Firenci i
Veneciji. Od 1906. godine pa do smrti, živeo je i radio u Parizu. Vidan
predstavnik Pariske škole, u ranoj mladosti bavio se i skulpturom u
kojoj se osećao uticaj crnačke plastike. Najviše je slikao ženske
aktove i vajao figure radnica.

1904. - Rođen je Pablo Neruda, čileanski
pesnik. Smatra se najreprezentativnijim savremenim liričarem Latinske
Amerike. Njegova poezija prolazila je kroz nekoliko faza. U prvim
zbirkama je pod uticajem modernista i postromantičara ("Praznična
pesma" i "Suton"), a drugu fazu karakteriše sve jače osećanje
prolaznosti svega ("Boravak na zemlji"). Borba republikanaca u
građanskom ratu budi u njemu novu veru u ljudske i društvene vrednosti.
Od tada je njegova poezija okrenuta idealima socijalne i političke
borbe. Najbolje i najčuvenije njegove zbirke su: "Opšta pesma", "Grožđe
i vetar" i "Elementarne ode".

1912. - Prvi put je u SAD-u prikazan strani umetnički film. Bio je to film "Kraljica Elizabeta".

1920. - Litvanija i SSSR potpisale su primirje. Litvanija je postala nezavisna republika.

1928. - Prvi put je rađen televizijski prenos jednog teniskog meča.

1941. - U Cetinju je u Drugom svetskom
ratu, na skupštini crnogorskih kvislinga, proglašena "suverena i
nezavisna" Crna Gora pod italijanskim protektoratom. Vlada te
"nezavisne države" pala je već sutradan, izbijanjem opštenarodnog
ustanka protiv okupatorskih snaga fašističke Italije.

1984. - Umro je srpski pisac i
diplomata Marko Ristić, jedan od najaktivnijih u krugu srpskih
nadrealista. Posle završenog Filozofskog fakulteta u Beogradu, između
dva svetska rata izdavao je i uređivao većinu nadrealističkih časopisa,
a po okončanju Drugog svetskog rata, bio je jugoslovenski ambasador u
Francuskoj. Dela: pesme "Od sreće i od sna", "Bez mere", eseji "Nacrt
za jednu fenomenologiju iracionalnog" (s Kočom Popovićem), "Koje su
pobude i kakvi uspesi školske filozofije", "Smrt fašizmu - sloboda
narodu", "Književna politika", "Ljudi u nevremenu", "Od istog pisca",
"Krleža", "Prostor-vreme", "Politička književnost", "Nacer tiempo",
"Svedok ili saučesnik".

2000. - Umro je jugoslovenski princ
srpskog porekla Tomislav Karađorđević, sin kralja Aleksandra I, prvi
pripadnik kraljevske dinastije koji se posle Drugog svetskog rata
vratio u otadžbinu. Na dan sahrane u porodičnoj grobnici Karađorđevića
u crkvi Svetog Đorđa na Oplencu, okupilo se nekoliko desetina hiljada
ljudi, dok su državni mediji ignorisali prinčevu smrt i sahranu.

Dogodilo se na današnji dan - 13. jul

1839. - U Beogradu su održani izbori za prve
gradske opštine. Ukazom o "Ustrojaniju obština", sve opštine u Srbiji
podeljene su u tri klase - prvoj je pripadao Beograd, drugoj okružne i
druge varoši, a trećoj seoske opštine. U Beogradu su birana 32 člana
gradske opštine - "najčestitija, najrazumnija i najpravdoljubivija" -
koji su dužnost obavljali besplatno.

1878. - Završen je Berlinski kongres,
na kojem je revidiran Sanstefanski mirovni ugovor, zaključen posle
rusko-turskog rata. Odlukama Berlinskog kongresa Srbiji su priključeni
Niški, Pirotski, Toplički i Vranjski okrug, a Crnoj Gori gradovi
Nikšić, Podgorica, Kolašin, Bar i Ulcinj. Austrougarskoj je dato pravo
da okupira Bosnu i Hercegovinu i da drži garnizon u Starom Vlahu, tj.
Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak, prema turskoj administrativnoj
podeli), a Velikoj Britaniji da okupira Kipar. Kavkaz je pripao Rusiji,
a Rumunija je postala nezavisna.

1894. - Rođen je Isak Emanuilovič
Babelj, ruski književnik. Počeo je objavljivati priče 1916. u časopisu
Maksima Gorkog "Letopis". U Oktobarskoj revoluciji služio je u Prvoj
konjičkoj armiji Buđonija i, nadahnut time, objavio zbirku priča
"Crvena konjica", u kojima sugestivno slika revolucionarna zbivanja i
mnogostruko psihički osvetljava njihove junake. Zbirke "Priče iz Odese"
i drame "Zalazak" i "Marija" pokazuju najbolje odlike njegove proze,
duboko poimanje psihe obespravljenih i suptilno poznavanje jevrejskog
života, naravi i običaja. Napisao je i scenario za film "Lutajuće
zvezde". Godine 1937. zatvoren je u koncentracioni logor, gde je i
umro, a posthumno je rehabilitovan 1956. godine.

1898. - Guglielmo Marconi patentirao je radio.

1908. - U Londonu su otvorene četvrte moderne Olimpijske igre.

1930. - U glavnom gradu Urugvaja
Montevideu počelo je prvo Svetsko fudbalsko prvenstvo na kojem je u
konkurenciji 13 ekipa pobedila reprezentacija zemlje domaćina.
Jugoslovenska reprezentacija (koja je bila sastavljena samo od
beogradskih igrača, jer su klubovi iz Zagreba, Sarajeva i Subotice
bojkotovali nacionalni tim) osvojila je treće mesto, iza Argentine,
postavši najbolje plasirana reprezentacija izvan Južne Amerike.

1941. - U Crnoj Gori je u Drugom
svetskom ratu izbio opšti narodni ustanak protiv italijanskih
okupatora. Istovremeno su napadnuti gotovo svi okupatorski garnizoni i
karabinjerske stanice i vrlo brzo je oslobođena bezmalo cela Crna Gora,
izuzev nekoliko većih gradova. Posle rata, 13. jul je proglašen za Dan
ustanka naroda Crne Gore protiv okupatora.

1978. - BBC je zabranio emitovanje pesme Sex Pistolsa "No One is Innocent".

1978. - Walter Poenisch okončao je svoj podvig: preplivao je 207 km od Kube do Floride.

1984. - Sergej Bubka postavio je rekord u skoku s motkom, preskočivši 5,89 metara.

1994. - Firme iz Jugoslavije i Danske povukle su iz Alžira osoblje ugroženo napadima islamskih terorista

14. jul

1789. - Parižani su zauzeli i razorili
zloglasnu tvrđavu i zatvor Bastilju. Danas je na mestu Bastilje zasađen
park, a današnji dan uzima se kao početak Francuske revolucije i u
Francuskoj se slavi kao državni praznik.

1901. - U Beogradu je svečano otvoreno
prvo radničko pozorište u Srbiji. Predstave su izvođene u kafani
"Radnička kasina", na uglu Dečanske i Skopljanske ulice (sadašnja
Nušićeva).

1902. - U Sarajevu je, radi širenja
prosvete, srpske nacionalne svesti i privednog jačanja Srba u Bosni i
Hercegovini, osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo "Prosvjeta",
koje je imalo veliki broj članova i donatora i raspolagalo znatnom
imovinom. Zahvaljujući potpori "Prosvjete", prve generacije srpskih
đaka i studenata iz BiH masovnije su počele da se školuju prema
tadašnjim evropskim standardima. Društvo je otvorilo veliki broj
čitaonica, štampalo niz popularnih knjiga radi prosvećivanja naroda, a
u Sarajevu je otvorilo veliku Centralnu biblioteku. U "Prosvjeti" su
bili aktivni mnogi značajni Srbi iz BiH, uključujući Aleksu Šantića,
Petra Kočića, Vasilja i Šćepana Grđića, Đorđa Pejanovića, Pera
Slijepčevića. "Prosvjetu" su zabranjivale austrougarske vlasti, ustaška
Nezavisna Država Hrvatska, ali i jugoslovenske vlasti 1949.

1918. - Rođen je Ingmar Bergman,
švedski pozorišni i filmski reditelj. Tretirao je etičke probleme
savremnog čoveka s prefinjenim lirizmom i realizmom koji je često
prerastao i u halucinantne stilizacije. Dobio je brojne nagrade na
filmskim festivalima. Najznačajnija ostvarenja: "Ona je igrala samo
jedno leto", "Žena bez lica", "Eva", "Divlje jagode", "Sedmi pečat",
"Tišina"...

1951. - Prvi put je jedan sportski događaj (trke konja) prenošen u koloru.

1958. - U Iraku je izvršena revolucija, zbačena monarhija i proglašena republika, a kralj Fejsal je ubijen.

1987. - U Tajvanu je okončano 37-godišnje opsadno stanje.

1989. - Održana je premijera šesnaestog po redu filma o Džemsu Bondu - "License to Kill".

1991. - Predsedništvo SFRJ većinom
glasova donelo je odluku o izmeštanju jedinica JNA s teritorije
pobunjene republike Slovenije u druge republike.

1992. - Savezna skupština je za prvog
premijera Savezne Republike Jugoslavije izabrala američkog biznismena
srpskog porekla - Milana Panića.

1997. - Međunarodni sud UN za ratne zločine u Hagu osudio je na 20 godina zatvora Srbina iz Bosne - Dušana Tadića.

15. jul

1606. - Rođen je Harmens van Rajn Rembrant,
holandski slikar i grafičar, jedan od najvećih likovnih umetnika svih
vremena. Formirao se pod uticajem Karavađovih sledbenika. Glavne
osobine svoje slikarske umešnosti - poput dramatične igre svetlosti i
senke, dubine kolorita, izraza psihološke pronicljivosti i humanih
osećanja - negovao je do kraja života i stalno ih produbljivao.
Omiljeni motivi bili su mu biblijski: "Izgubljeni sin", "Hristos u
Emausu", "Jakov blagosilja umetnike", "Vavedenje", "Sveti Matej
jevanđelist"... Izradio je i veliki broj portreta i ubraja se u najveće
portretiste svih naroda i svih vremena. Portreti njegove žene Saskije
van Ojlenburh, služavke Hendrikije Stofels, sina Tita, majke,
slikarevog prijatelja Jana Siksa - smatraju se remek-delima evropskog
slikarstva; portretima treba dodati i veliki broj (preko 60)
autoportreta. Najčuvenija dela: "Čas anatomije", "Noćna straža",
"Predstavnici suknara"...

1663. - Rođen je srpski pomorac i
matematičar i ruski knez Marko Martinović, stručnjak za hidrogradnju i
brodogradnju, jedan od najučenijih ljudi svog vremena. Kao nastavnik
Pomorske akademije u Veneciji, podučavao je i mladiće iz Rusije
primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom Perastu rukovodio je
radom jedne od najstarijih pomorskih škola na Jadranu.

1869. - U Parizu je patentiran margarin, kao zamena za buter, radi upotrebe u francuskoj mornarici.

1874. - Izašao je prvi broj "Glasa javnosti" u Kragujevcu.

1888. - Vulkan Bondai u Japanu proradio je prvi put posle hiljadu godina.

1944. - Opservatorija u Grinviču oštećena je usled bombardovanja u Drugom svetskom ratu.

1948. - Američki predsednik Truman ponovo je nominovan za predsednika.

1949. - Čehoslovački teniski prvaci, Jaroslav Drobny i Vladimir Cernik, emigrirali su u SAD.

1952. - Počeo je prvi helikopterski let preko Atlanskog okeana.

1958. - Američki predsednik Ajzenhauer poslao je vojne trupe u Liban, gde su ostale naredna tri meseca.

16. jul

1439. - Zabranjeno je ljubljenje u Engleskoj.

1858. - Rođen je srpski vojvoda Petar
Bojović, oslobodilac Beograda 1918. u Prvom svetskom ratu. Kao pitomac
Artiljerijske škole, učestvovao je u srpsko-turskim ratovima od 1876.
do 1878, a u srpsko-bugarskom ratu 1885. istakao se hrabrošću u borbama
na Vrabči, Slivnici, u Dragomanskom tesnacu, kod Pirota i Caribroda
(sadašnji Dimitrovgrad). U Prvom balkanskom ratu 1912. i 1913. kao
načelnik Štaba Prve armije, izuzetno je doprineo pobedama nad Turcima u
Kumanovskoj i Bitoljskoj bici. U Drugom balkanskom ratu 1913, probio je
bugarske položaje na Rajčanskom ridu, što je odlučilo ishod i
Bregalničke bitke i rata. U Prvom svetskom ratu komandovao je Prvom
armijom 1914. u Cerskoj bici i oslobodio Šabac, a dužnost nije napustio
ni posle ranjavanja. Posle mučkog napada Bugara 1915, s neuporedivo
slabijim snagama ih je sprečio da prodru na Kosovo, što je - uz potporu
crnogorske vojske s drugog boka - omogućilo odstupanje srpske armije
preko Albanije. U januaru 1916. je, umesto obolelog vojvode Radomira
Putnika, postao načelnik Štaba Vrhovne komande i organizovao je
prebacivanje vojske na Krf i u Bizertu, a od septembra do novembra
1916. rukovodio je ofanzivom u kojoj su zauzeti Kajmakčalan i Bitolj.
Zbog neslaganja sa savezničkom komandom o širini fronta dodeljenog
srpskoj vojsci, smenjen je u aprilu 1918. i postavljen za komandanta
Prve armije, koja je posle proboja Solunskog fronta, zauzela Veles i
Ovče polje, kod Kumanova razoružala Bugare, produžila gonjenje brojčano
jače nemačke Druge armije i razbila je južno od Niša bez pomoći
saveznika, koji su zaostali 200 kilometara. Na čelu Prve armije 1.
novembra 1918. oslobodio je Beograd, gde je posle smrti 1945. sahranjen
bez ikakvih počasti. Dela : "Metoda za rešavanje taktičkih zadataka u
granicama združenih odreda", "Uput za obuku regruta u ratnoj službi",
"Vaspitavanje vojnika", "Šta imamo i možemo da očekujemo od egzercirnih
pravila uopšte, a šta od pešadiskih posebice?", "Odbrana Kosovoga Polja
1915", prevod s francuskog dela belgijskog generala Anrija Aleksisa
Brijalmona (Henri Alexis Brialmont) koje je objavio pod naslovom "Bojna
taktika pešadije, konjice i artiljerije".

1872. - Rođen je Raul Amundsen,
norveški polarni istraživač. Prvi je stigao na Južni pol 1911. godine,
preleteo je Severni pol, prošao ceo severozapadni prolaz, severno od
Amerike, na putu od Atlantskog okeana do Beringovog moreuza, kao i
sveroistočni prolaz, severno od Evrope i Azije, na putu od Norveške do
Beringovog mora. Poginuo je u avionskoj nesreći prilikom pokušaja da
spase italijansku polarnu ekspediciju generala Nobilea.

1918. - Streljan je poslednji
predstavnik ruske carske porodice Romanov - car Nikolaj II, zajedno sa
članovima svoje porodice - suprugom i petoro dece.

1935. - U Oklahomi su postavljeni prvi automatski parking-metri.

1960. - Na Svetskom prvenstvu u fudbalu, 205.000 ljudi posmatralo je utakmicu Brazil - Urugvaj, što je bio rekord.

1980. - Republikanska partija nominovala je Ronalda Regana za predsednika SAD-a.

1988. - Američki atletičar Karl Luis pretrčao je 100 metara za 9:78 sekundi.

1988. - Florens Džojner postavila je ženski svetski rekord na 100 metara - 10:49 sekundi.

1997. - Savezna skupština izabrala je
Slobodana Miloševića za predsednika Savezne Republike Jugoslavije. Pre
njega, na toj funkciji bili su Dobrica Ćosić i Zoran Lilić.

1775. - Otvorena je prva vojna bolnica.

1804. - Beogradsku tvrđavu napustile su i
pobegle niz Dunav starešine turskih janičara - dahije Aganlija, Kučuk
Alija, Mula Jusuf i Mehmed Fočih - koji su prethodno u seči knezova
poubijali istaknute srpske prvake, što je bio neposredan povod za
izbijanje Prvog srpskog ustanka. Porta u Carigradu, zabrinuta za to da
vlast ne pređe u ruke ustanika, poslala je u Srbiju bosanskog vezira
Abu Bećir-pašu da izgladi sukob janičara i Srba i zavede sultanovu
vlast. Kao prvi uslov za uspostavljanje mira, ustanički vođa Karađorđe,
koji je već okupio oko 10.000 ljudi pod oružjem, tražio je likividaciju
dahija koji su pobegli na Adu Kale na Dunavu. Uz saglasnost Bećir-paše
i prema Karađorđevom nalogu, Milenko Stojković poubijao je dahije u
noći između 24. i 25. jula 1804.

1841. - Izašao je prvi broj britanskog šaljivog časopisa "Punch".

1861. - Američki kongres odobrio je papirni novac.

1928. - Umro je srpski geolog Svetolik
Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u
Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao je srpsko
rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. s geologom Jovanom Žujovićem
osnovao Srpsko geološko društvo. Kao ministar, doneo je prva pravila
rudarsko-bratinske kase za osiguranje rudara, ustanovio
nedeljno-praznične škole za šegrte i izdao prvi godišnjak rudarskog
odeljenja ministarstva privrede. Dela: "Uvod u geologiju istočne
Srbije", "O trusu", "Podzemne vode", "Lijas kod Rgotine", "Lijas kod
Dobre", "Crnajka s naročitim obzirom na njen Doger", "Donjolijaska
fauna sa Vrške Čuke", "Kelovej kod Vrške Čuke", "Belemnites
ferraginensis nov. spec. iz klauskih slojeva istočne Srbije", "O
velikom šarijažu u istočnoj Srbiji".

1946. - Izvršena je smrtna kazna nad
vođom četnika u Drugom svetskom ratu i vojnim ministrom bivše
jugoslovenske emigrantske vlade, Dragoljubom - Dražom Mihailovićem,
pošto je dan ranije odbijena njegova molba za pomilovanje. Potom je
tajno sahranjen, tako da mu se ne zna grob. Nisu uslišene ni molbe još
osmorice osuđenih na smrt na sudskom procesu u Beogradu organizovanom
po ugledu na staljinistička montirana suđenja, pa su istog dana
pogubljeni i Radoslav Radić, Miloš Glišić, Dragomir Jovanović, Tanasije
Dinić, Velibor Jonić, Đuro Đokić, Kosta Mušicki i Boško Pavlović. Kazna
nije izvršena nad Mladenom Žujovićem i Petrom Živkovićem, jer su bili u
emigraciji. Ostalih 13 optuženih - uključujući najistaknutijeg srpskog
teoretičara prava u 20. veku, Slobodana Jovanovića, kome je suđeno u
odsustvu - osuđeno je na vremenske kazne.

1954. - Otpočela je izgradnja Diznilenda koja je trajala tačno godinu dana.

1955. - Grad Arko u Ajdahu postao je prvi grad osvetljen nuklearnom energijom.

1968. - Održana je premijera filma "Yellow Submarine" sa Bitlsima u Londonu.

1968. - Počela je revolucija u Iraku.

64. - Izbio je veliki požar u Rimu.

1374. - Umro je Frančesko Petrarka,
italijanski lirski pesnik, jedan od najznačajnijih preteča humanizma i
renesanse. Pisao je na latinskom i italijanskom. Najslavnije njegovo
delo - "Kanconijer", posvećen Lauri - zapravo je intimni dnevnik o
pesnikovom duševnom životu, u kom ljubav i simboli postaju sredstva za
pesničko izražavanje i oblikovanje najtananijih unutarnjih osećanja,
stalnog nemira i melanholije. Petraraka je izvršio dalekosežan uticaj
na italijansku i svetsku književnost. Prevođen je na sve evropske
jezike.

1536. - Papa je izgubio svaki autoritet u Engleskoj.

1872. - U Britaniji je uveden sistem tajnog glasanja na glasačkim listićima.

1877. - Rođen je srpski vizantolog i
prevodilac Dragutin Anastasijević, sjajan znalac grčkog jezika i
paleografije, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije
nauka i umetnosti. Proučavao je romejsku (vizantijsku) kulturu i
književnost, srpsko-romejske odnose i istraživao nove izvore, naročito
na Svetoj Gori.

1918. - Rođen je Nelson Mandela, južnoafrički borac za ljudska prava.

1931. - Porinuta je "Mariposa" - prvi klimatizovan brod.

1940. - Izveden je prvi uspešan let helikopterom.

1942. - Posle 38 dana ogorčenih borbi,
Nemci i Hrvati su u Drugom svetskom ratu zauzeli planinu Kozaru u
severozapadnoj Bosni, na kojoj je 3.500 boraca Drugog krajiškog
partizanskog odreda branilo zbeg sa oko 80.000 srpskih civila pred
ofanzivom 40.000 nemačkih, ustaških i domobranskih vojnika, uz podršku
mađarskih rečnih brodova. U borbama u kojima su srpski partizani
ispoljili izuzetno herojstvo poginulo je 1.700 branilaca. Na više mesta
probijen je obruč i spaseno je nešto više od 15.000 civila, ali su
napadači nadjačali, spalili sva sela, pobili deo stanovništva,
uključujući 540 ranjenika, a oko 60.000 civila oterali u logore, mahom
u Jasenovac.

1986. - Izašle su video-kasete sa podvodnim snimcima ostataka Titanika.

1992. - Ratni brodovi NATO i
Zapadnoevropske unije uplovili su u Jadransko more radi kontrole
sankcija UN protiv Savezne Republike Jugoslavije; bila je to prva takva
operaciji u Evropi od Drugog svetskog rata.

1427. - Umro je srpski vladar i pisac Stefan
Lazarević, nazvan Stefan Visoki, knez od 1389. do 1402, potom despot,
sin kneza Lazara Hrebeljanovića. U prvo vreme vladao je očevim zemljama
uz pomoć majke, kneginje Milice, i do 1402. priznavao je vlast
Otomanskog carstva i sultana Bajazita na čijoj se strani borio u
bitkama na Rovinama 1395, kod Nikopolja 1396. i kod Angore 1402. Sultan
mu je poklonio oblast Vuka Brankovića s Prištinom i Peći. Posle poraza
Bajazita kod Angore od mongolskog vladara Tamerlana, osamostalio se i
približio Ugarskoj, od koje je 1403. dobio Mačvu i Beograd koji je
proglasio prestonicom, a 1421. nasledio je Zetu. Ojačao je centralnu
vlast i suzbio separatizam vlastele, reformisao vojsku i preuredio
upravu. Srbija je pod njim doživela ekonomski i kulturni procvat.
Podigao je manastir Manasiju, podsticao prepise i prevode knjiga, a i
sam se bavio književnošću - napisao je poslanicu "Slovo ljubve".

1553. - Petanestogodišnja lejdi Džejn Grej (Jane Grey) svrgnuta je sa mesta engleske kraljice posle samo devet dana.

1883. - Na brdu Stražilovo iznad Sremskih
Karlovaca sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pisca Branka
Radičevića, 30 godina posle njegove smrti u Beču.

1877. - Održan je prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1936. - Umro je srpski geolog i političar
Jovan Žujović, geolog svetskog glasa, utemeljivač geološke nauke u
Srbiji, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog
univerziteta, član mnogih inostranih društava i akademija. Osnovao je
Srpsko geološko društvo, Mineraloško-geološki zavod i časopis "Geološki
anali Balkanskog poluostrva". Autor je mnogih radova iz svih oblasti
geologije i prve geološke karte Srbije i Jugoslavije. Bio je ministar
prosvete i spoljnih poslova Srbije i jedan od osnivača Republikanske
demokratske stranke. U politiku je ušao pod uticajem Živojina Žujovića
i Svetozara Markovića. Dela: "Geologija Srbije I i II", "Topografska i
petrografska geologija", "Opšta geologija".

1937. - U Beogradu su održane velike
demonstracije povodom podnošenja skupštini na ratifikaciju konkordata
Vatikana i Jugoslavije. U ovom događaju, kasnije nazvanom Krvava
litija, žandarmi su se brutalno obračunali sa sveštenicima Srpske
pravoslavne crkve i narodom koji je protestovao protiv konkordata.
Konkordat koji je 1935. sklopila vlada Milana Stojadinovića nije
ratifikovan zbog ogromnog pritiska javnog mnjenja. Prvi takav ugovor
(Vormski konkordat) sklopili su 1122. papa Kalikst II (Calixtus) i car
"Svetog Rimskog Carstva" Henrih V. Prvi konkordat na Balkanu potpisala
je Crna Gora 1866, zatim Srbija 1914. Konkordatom se države obavezuju
Rimokatoličkoj crkvi na ekonomske i pravne privilegije.

1952. - Otvorene su pete Olimpijske igre u Helsinkiju.

1956. - Lideri Jugoslavije, Indije i
Egipta - Josip Broz, Džavaharlal Nehru i Gamal Abdel Naser - potpisali
su tzv. Brionsku deklaraciju, kojom su osudili blokovsku podelu sveta,
što je bio prvi korak ka stvaranju Pokreta nesvrstanih zemalja.

1980. - Otvorene su 22. Olimpijske igre u Moskvi. Ovu Olimpijadu bojkotovali su američki sportisti.

1984. - Lynn Rippelmeyer je prva žena kapetan Boinga 747 koja je preletela preko Atlantika.

1304. - Rođen je Frančesko Petrarka,
italijanski lirski pesnik, jedan od najznačajnijih preteča humanizma i
renesanse. Pisao je na latinskom i italijanskom. Najslavnije njegovo
delo - "Kanconijer", posvećen Lauri - u stvari je intiman dnevnik o
pesnikovom duševnom životu, u kom ljubav i simboli postaju sredstva za
pesničko izražavanje i oblikovanje najtananijih unutarnjih osećanja,
stalnog nemira i melanholije. Petraraka je izvršio dalekosežan uticaj
na italijansku i svetsku književnost. Prevođen je na sve evropske
jezike.
1868. - Prvi put su korišćene taksene markice na cigaretama.

1871. - British Columbia postaje šesta kanadska provincija.

1872. - Mahlon Loomis dobio je patentu zaštitu za bežičnu telegrafiju, što je bio ključni momenat za nastanak radija.

1878. - Uveden je prvi telefon na Havajima.

1917. - Srpska vlada premijera Nikole
Pašića i Jugoslavenski odbor hrvatskog političara Anta Trumbića
potpisali su u Prvom svetskom ratu na grčkom ostrvu Krf tzv. Krfsku
deklaraciju, kojom su južnoslovenski narodi u Austrougarskoj zatražili
ujedinjenje sa Srbijom u zajedničku državu pod nazivom Kraljevina Srba,
Hrvata i Slovenaca s dinastijom Karađorđević na čelu.

1919. - Počeo je dvodnevni generalni
štrajk radnika Jugoslavije, u znak solidarnosti s revolucijama u
Sovjetskoj Rusiji i Mađarskoj; štrajkom je vlada prisiljena da odustane
od učešća u oružanoj intervenciji gušenja tih revolucija.

1956. - Francuska je priznala nezavisnost Tunisa.

1969. - Nil Armstrong (Neil Armstrong) i Edvin Oldrin (Edwin Aldrin) iz Apola 11 postali su prvi ljudi koji su stigli na Mesec.

1970. - Rođena je prva beba na ostrvu Alkatraz (čuveni zatvor u SAD).

1974. - Turska je izvršila invaziju na Kipar.

1996. - Otvorene su 26. Olimpijske igre u Atlanti.

Dogodilo se na današnji dan - 21. jul

- Danas je praznik Sveti velikomučenik Prokopije.
Rođen je u Jerusalimu od oca hrišćanina i majke naznaboške. Po očevoj
smrti, majka ga je vaspitavala u duhu idolopoklonstva, pa je u
vojničkoj službi kod Dioklecijana dostigao čin vojvode. Progonio je
hrišćane i na jednom takvom zadatku na putu prema Aleksandriji desio se
u noći jak zemljotres, a vojvodi se javio Gospod i pokazao krst na
nebu. Od tog trenutka, ceo njegov život postao je borba za krst i
hrišćanstvo. Kada je zbog toga dospeo u tamnicu, javio mu se ponovo
Gospod i krstio ga imenom Prokopije. Neznabošci su tada bacili u
tamnicu i dvanaest hrišćanki koje je Prokopije učio veri Hristovoj i
tome kako će primiti mučenički venac. Zato se u činu venčanja spominje
i sveti Prokopije. Ove žene strašno su mučene, a Prokopijeva majka,
gledajući njihove muke i hrabrost, primila je krštenje i svih trinaest
žena je pogubljeno. Sveti Prokopije posečen je 21. jula 303. godine u
Kesariji palestinskoj.

1718. - Posle pobeda austrijskog
feldmaršala francuskog porekla Fransoa Eugena Savojskog nad Turcima,
zaključen je Požarevački mir, kojim je Austrija preuzela od Otomanskog
carstva upravu nad teritorijom Srbije severno od Zapadne Morave, Banat
i severnu Bosnu.

1884. - Rođen je srpski biolog i
fiziolog Ivan Đaja, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske
akademije nauka i umetnosti, koji je istraživanjima fiziologije duboko
ohlađenog organizma stekao svetski renome. Jedan je od osnivača
hipotermije ("Đajin metod postizanja hipotermije"). Osnovao je 1910.
prvu katedru za fiziologiju kod nas. Objavio je sam ili sa saradnicima
više od 200 naučnih radova. Dela: "Osnovi fiziologije" (prvi udžbenik
fiziologije na srpskom), "Od života do civilizacije", "Pogled u život",
"Eksperimentalno traženje energetičke osnove u živih bića", "Osnovna
biološka energija i energetika kvasa", "Biološki listići", "Putopisi".

1904. - Camille Jenatzy postavila je rekord u postignutoj brzini automobila - 65,79 milja na čas.

1921. - Jugoslovenskog ministra
unutrašnjih poslova Milorada Draškovića u Delnicama je ubio član
levičarske terorističke grupe "Crvena pravda" Alija Alijagić, u znak
protesta zbog zavođenja tzv. režima Obznane, uperenog protiv komunista.
Vlada je ubrzo posle atentata donela Zakon o zaštiti države, kojim je
Komunistička partija Jugoslavije kao prevratnička organizacija
stavljena van zakona.

1969. - Nil Armstrong zakoračio je na Mesec u 2:56:15 izjutra (GMT).

1985. - Umro je srpski glumac Zoran
Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao
pozorišnu publiku više nego iko i pre i posle njega, često stvarajući
utisak da je sam - čitavo pozorište. Glumačku karijeru počeo je kao
student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu, a 1964. prešao je u
Atelje 212. Legenda za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga
poput Kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u "Galebu", Laze Kostića u
"Santa Maria della Salute". Igrao je u mnogim filmovima i TV serijama.

1985. - Umro je srpski pisac Aleksandar
Vučo, rodonačelnik moderne poezije za decu u srpskoj književnosti,
pripadnik pokreta nadrealista. Dela: romani "Gluho doba" (s Dušanom
Matićem), "Koren vida", "Raspust", "Mrtve javke", "Zasluge", "Poziv na
maštanje", "Omame", "I tako dalje omame", "Omame - kraj", poeme "Humor
zaspalo", "Nemenikuće - Ćirilo i Metodije", "Mastodonti", zbirke pesama
"Krov nad prozorom", "Ako se još jednom setim", "Pesme", "Alge", "Momak
i po hoću da budem".

1990. - Pink Flojd izveo je svoju pesmu "The Wall" na mestu nekadašnjeg Berlinskog zida.

1298. - Odigrala se bitka kod Folkirka, u kojoj su Englezi porazili Škotlanđane.

1456. - Hrišćanska vojska pod komandom
erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama
poznatog kao Sibinjanin Janko, u odlučujućoj bici - u kojoj su se
posebno istakli srpski odredi - potukla je Turke koji su opkolili
Beograd. Preživelo je oko 150.000 Turaka pod vođstvom sultana Mehmeda
II Osvajača i dan nakon bitke, u kojoj je ranjen i sam sultan, odustali
su od opsade grada koji su uz Srbe branili i nemački, ugarski i poljski
krstaši.

1739. - Turci su porazili Austrijance
kod Grocke i primorali ih da napuste Srbiju i Beograd. Beogradskim
mirom u novembru iste godine, Beograd i sve teritorije severno od
Zapadne Morave ponovo su, posle 21 godine, pripali Otomanskom carstvu.

1887. - Rođen je Gustav Herc, nemački
fizičar (sinovac Hajnriha Herca, koji je eksperimentalno dokazao
postojanje elektromagnetnih talasa). Bavio se ispitivanjem jonizovanja
razređenih gasova. Sa Džejmsom Frankom je 1925. godine dobio Nobelovu
nagradu za klasični eksperiment o sudaru elektrona sa atomima koji je
potvrdio teoriju kvanta (Frank-Hercov ekperiment).

1912. - Zatvorene su 12. Olimpijske igre u Stokholmu.

1941. - Oko 600 ustanika iz Drobnjaka i
Uskoka oslobodilo je u Drugom svetskom ratu, u snažnom napadu na
italijanske fašističke okupatorske snage, crnogorski gradić Šavnik.

1950. - Begijski kralj Leopold vraća se u zemlju posle šest godina egzila.

1952. - U Poljskoj je usvojen novi Ustav.

1963. - Bitlsi su objavili album "Introducing the Beatles".

1995. - Šef jugoslovenske diplomatije,
Vladislav Jovanović, uputio je protestno pismo generalnom sekretaru UN,
Butrosu Butros Galiju, zbog nasilne mobilizacije Srba u Gorskom Kotaru
u Vojsku Hrvatske i hrvatsko Vijeće obrane za borbe u Bosni.

.1757. - Umro je italijanski kompozitor Domeniko Skarlati (Domenico Scarlatti), virtuoz na čembalu. Komponovao je 555 sonata za čembalo koristeći novu tehniku kojom je postizao briljantne efekte.
1759. - Rusi su u Sedmogodišnjem ratu, pod komandom generala Petra Semjonoviča Saltikova, potukli prusku armiju u bici kod Kaja, na istoku Nemačke.
1828. - Vilijem Bart (William Burt) iz Mičigena, SAD, patentirao je "tipografer" koji se smatra prvom pisaćom mašinom.
1840. - Britanski parlament doneo je zakon o ujedinjenju Gornje Kanade, sa pretežno engleskim stanovništvom, i Donje, sa pretežno francuskim stanovništvom (Kvebek), u jednu političko-upravnu celinu sa zajedničkim parlamentom.
1875. - Umro je američki pronalazač Ajzak Merit Singer (Isaac Merritt), koji je 1851. usavršio prvu šivaću mašinu koja je ušla u široku upotrebu.
1885. - Umro je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant (Ulysses), vrhovni komandant armije Severa u građanskom ratu (1861-65) i predsednik SAD (1869-77).
1892. - Rođen je Haile Selasije I (Selassie), etiopski car od 1930. Iz zemlje je izbegao 1936, nakon italijanske okupacije, vratio se 1941. i vladao do 1974, kad je zbačen državnim udarom.
1914. - Austro-Ugarska je uputila ultimatum Srbiji da sprovede istragu povodom atentata na prestolonaslednika Franca Ferdinanda 28. juna u Sarajevu, zahtevajući da u istrazi učestvuju i austrougarski policajci. Srbija je odbila zahtev, smatrajući da je to zadiranje u suverenitet države. Austro-Ugarska je 28. jula objavila rat Srbiji.
1916. - Umro je škotski hemičar Vilijam Remzi (William Ramsay), dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1904. Prvi je ustanovio nastajanje jednog elementa iz drugog (helijuma iz radijuma), otkrio je sve plemenite gasove od argona i helijuma do radona i odredio im mestu u periodnom sistemu elemenata.
1920. - Francuske trupe savladale su arapsku vojsku kralja Fejsala I, ušle u Damask i učvrstile svoj mandat nad Sirijom.
1931. - Rođen je ruski šahovski velemajstor Viktor Korčnoj, jedan od najboljih šahista 20. veka, koji je 1976. emigrirao iz tadašnjeg SSSR-a.
1942. - Nemačke trupe počele su nadiranje prema Staljingradu (Volgograd), gde je vođena jedna od najvećih bitaka Drugog svetskog rata. Završena je 2. februara 1943. nemačkim porazom.
1943. - U eksploziji bombe podmetnute u hotelu "King David" u Jerusalemu poginulo je više od 90 osoba, mahom britanskih oficira i vojnih službenika. Odgovornost je preuzela ekstremna jevrejska cionistička organizacija "Irgun".
1948. - Umro je američki filmski režiser i producent Dejvid Vork Grifit (David Wark Griffith), jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u epohi nemog filma.
1951. - U zatvoru je umro francuski maršal Anri Filip Peten (Henry Philippe Petain), junak iz Prvog svetskog rata, koji je, međutim, tokom Drugog svetskog rata, posle kapitulacije Francuske, bio šef profašističkog režima sa sedištem u Višiju. Istog dana 1945. Peten je izveden pred sud i osuđen na doživotnu robiju.
1952. - U Egiptu je izvršen vojni puč pod vođstvom generala Mohameda Nagiba (Mohammed Neguib), kojim je zbačen kralj Faruk I (Farouk). Na presto je stupio njegov maloletni sin Fuad II, ali je već naredne godine proglašena republika na čelu s generalom Nagibom.
1974. - Grčka vojna vlada pozvala je Konstantina Karamanlisa (Constantine) da se vrati iz izbeglištva u Parizu i formira vladu. To je bio kraj sedmogodišnje vladavine vojne hunte u Grčkoj.
1982. - Međunarodna komisija za lov na kitove donela je odluku o potpunoj zabrani komercijalnog lova na kitove. Zabrana je stupila na snagu 1985.
1983. - Borba za nezavisnost Tamila eskalirala je u građanski ratu Šri Lanki, kada su tamilski pobunjenici ubili 13 vojnika, a sinhaleška većina odgovorila ubijanjem hiljade tamilskih civila na jugu zemlje.
1991. - Komunistička partija SSSR-a objavila je nacrt platforme kojom se prihvata privatna svojina, integracija ekonomije u svetsko tržište i sloboda veroispovesti.
1995. - UN su izdale naredbu o raspoređivanju Snaga za brza dejstva na području Sarajeva, "kako bi ojačale odbranu grada".
1996. - U Sarajevo je stigao prvi kontigent oružja iz američkog programa "Opremi i obuči", namenjen armiji Federacije Bosne i Hecegovine.
1997. - Savezna skupština izabrala je Slobodana Miloševića, dotadašnjeg predsednika Srbije, za predsednika SR Jugoslavije. Ispred skupštinske zgrade okupilo se više hiljada ljudi, jedni su izražavali podršku, a drugi protestovali, dok su beogradski studenti akcijom "Jedna izgubljena glava, jedna cipela" obeležili osam godina Miloševićeve vladavine tokom koje je ogroman broj mladih ljudi napustio zemlju.
1997. - 1999 - Umro je marokanski kralj Hasan II (Hassan), nakon 38 godina vladavine. Nasledio ga je sin Mohamed (Mohammed).
1999. - Ruski kosmonaut Sergej Avdejev postavio je, boraveći u svemirskoj stanici "Mir" 712 dana, novi rekord u neprekidnom boravku u svemiru.
1999. - U selu Staro Gracko, na Kosovu, ubijeno je 14 srpskih seljaka dok su na svojim imanjima žnjeli pšenicu. To je bio prvi masakr tih razmera od ulaska Kfora na Kosovo 10. juna 1999. godine.
2000. - Lans Armstrong je drugu godinu za redom pobedio na prestižnoj trci "Tur d Frans", iako su lekari tokom njegovog lečenja 1996. godine procenili da su male šanse da prezivi galopirajući rak.
2002. - U izraelskom raketnom napadu na pojas Gaze ubijen je šef oružanog krila islamističkog pokreta Hamas za tu oblast, Salah Šehade, koji je bio meta napada. U napadu je poginulo još 14 Palestinaca, a oko 140 je radnjeno.
2003. - U Mostaru (BiH) je svečano otvoren most čija je obnova trajala sedam godina. Stari most, koji je bio simbol tog grada srušili su 9. novembra 1993. pripadnici Hrvatskog vijeća odbrane (HVO). Grad je tada bio podeljen na hrvatski i bošnjački deo.
2006. - U Beču je održan sastanak predsednika i premijera Srbije Borisa Tadića i Vojislava Koštunice i Kosova Fatmira Sejdiua i Agima Čekua o statusu te pokrajine. To je prvi susret lidera Srbije i Kosova od kada je 1999. ta pokrajina

1704. - Velika Britanija preuzela je Gibraltar od Španije.

1783. - Rođen je Simon Bolivar, južnoamerički revolucionar i nacionalni vođa, poreklom kreolac iz Karakasa. Rukovodio je borbama za nezavisnost španskih kolonija i njihovo nacionalno oformljenje. Kao član hunte u Venecueli, putovao je u London, nabavio oružje i 1811. proglasio nezavisnost Venecuele. Oslobodio je Venecuelu, Ekvador, Panamu i Peru. Izabran je za predsednika Kolumbije i Bolivije, koja je po njemu dobila ime. Ostvarenje njegove životne zamisli, osnivanje federacije južnoameričkih republika kojoj bi on bio na čelu, omele su političko-ekonomske podvojenosti vladajućih klasa i otpor SAD i Velike Britanije. Zbog ispoljenih diktatorskih sklonosti, bio je prisiljen da se povuče sa vlasti 1830. godine.

1783. - Gruzija postaje protektorat carske Rusije.

1804. - Srpska potera predvođena bimbašom (kasnije vojvodom) Milenkom Stojkovićem uhvatila je i pogubila na dunavskom ostrvu Ada Kale dahije Aganliju, Kučuk Aliju, Mulu Jusufa i Mehmeda Fočića, koji su prethodno sečom knezova zapalili iskru Prvog srpskog ustanka. Vlasti u Istanbulu verovale su da su Srbi osvetom nad dahijama dobili zadovoljenje, ali su se ustanici pod vođstvom Karađorđa sukobili 1805. sa sultanovom vojskom.

1828. - Rođena je srpska slikarka i pesnikinja Mina Karadžić, ćerka Vuka Karadžića i supruga Alekse Vukomanovića, prvog profesora književnosti na Liceju u Beogradu. Među njenim sačuvenim slikama (kojih ima oko 50), mahom portretima, ističu se "Autoportret", "Crnogorac sa kapom", "Mladi Crnogorac", "Devojka sa vinovom lozom". Prevodila je na nemački srpske narodne pripovetke i poslovice i objavila ih u Berlinu 1854. Štampala je uspomene na Branka Radičevića i ostavila zabeleške s puta po Srbiji 1830.

1906. - Umro je srpski pisac Stevan Sremac, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih realista u srpskoj književnosti. Pisao je duhovite pripovetke iz provincijskog života u kojem je našao starinsku atmosferu, poetsku nežnost, humorističke zaplete, a pod naslovom "Iz knjiga starostavnih" izdao je poetizovane pripovetke iz narodne istorije. Ostala dela: drame "Ivkova slava", "Zona Zamfirova", romani "Pop Ćira i pop Spira", "Vukadin", politička satira "Luminacija na selu".

1966. - Umro je Mongomeri Klift, američki filmski glumac poznat po ulogama ljubavnika sa primesama psihopatoloških kompleksa. Filmovi: "Mesto pod suncem", "Odavde do večnosti", "Naslednica", "Stanica Termini" i dr.

1967. - Bitlsi su potpisali peticiju za legalizaciju marihuane.

1985. - Gandi je potpisao primirje sa vođom Sika (Longowai).

1987. - Izašla je usavršena verzija IBM-PC DOS 3.3.[/b]

1991. - Naučnici iz Mančestera obavili su otkriće nove planete van solarnog sistema.

1593. - Francuski kralj Anri IV, najpre kralj Navare i vođa francuskih protestanata - hugenota, prešao je u Katoličku crkvu.

1759. - Britanci su zauzeli tvrđavu
Nijagaru od Francuza. Istoga dana 1814, odigrala se bitka kod
Nijagarinih vodopada u kojoj su Amerikanci porazili Britance. Danas se
sa obeju strana Nijagarinih vodopada nalaze istoimeni gradovi (Niagara
Falls) - jedan u SAD-u, drugi u Kanadi sa velikim hidrocentralama i
razvijenom elektrometalnom i elektrohemijskom industrijom. Interesantno
je da je projekat prve hidrocentrale na Nijagari izradio Nikola Tesla.

1799. - Francusko-egipatska vojska, predvođena Napoleonom, porazila je Turke kod Abukira, pristaništa u blizini Aleksandrije.

1817. - Vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe
Petrović Karađorđe je, odmah po povratku u otadžbinu iz Rusije, ubijen
u zoru u Radovanjskom Lugu kod Velike Plane, prema nalogu kneza Miloša
Obrenovića. Miloš je potom - kao dokaz vernosti - poslao njegovu glavu
turskom sultanu. Karađorđe je tvorac prve slobodne srbijanske države
posle pada Srbije 1459. pod tursko ropstvo i rodonačelnik kraljevske
dinastije Karađorđević. U austrijsko-turskom ratu bio je hajduk, zatim
trgovac u Topoli. Kao buljubaša, učestvovao je u akcijama protiv
janičara. Na zboru u Orašcu u februaru 1804. izabran je za vožda u
borbi protiv Turaka. Isteravši Turke iz Srbije posle pobeda na
Ivankovcu, Mišaru i Deligradu i oslobođenja Beograda, nastojao je da
izdejstvuje priznanje Srbije, ali međunarodni uslovi nisu bili
povoljni. Ojačao je veze s Crnom Gorom i Rusijom i 1807. stvorio
srpsko-ruski vojni savez, okončan za Srbiju krajnje nepovoljnim
Bukureštanskim mirom 1812. Posle sloma ustanka 1813, izbegao je u
Austriju, zatim u Rusiju, postavši po povratku žrtva saborca u Prvom
srpskom ustanku.

1832. - Zbila se prva železnička nesreća u SAD-u u kojoj je nastradalo jedno lice.

1894. - Rođen je srpski nacionalni borac
Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca
Ferdinanda u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču poslužio kao
izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat.
Princip se pred policijom i sudom držao herojski i bio je, kao
maloletnik, osuđen na 20 godina teške tamnice. Zbog nehumanih
zatvorskih uslova, oboleo je od tuberkuloze i umro u tamnici u gradu
Terezin u Češkoj u aprilu 1918, šest meseci pre sloma Austrougarske.

1943. - Benito Musolini doživeo je poraz u Velikom fašističkom veću i bio je prinuđen da ode sa mesta premijera Italije.

1957. - U Tunisu je skupština ukinula
monarhiju i proglasila republiku. Predsednik republike postao je Habib
Burgiba, vođa Neodestura.

1964. - Album Bitlsa "Hard Day's Night" izbio je na prvo mesto top-lista i tu se zadržao narednih 14 nedelja.

1984. - Kosmonaut Svetlana Savitskaja postala je prva žena koja je hodala u svemiru.

1988. - Skupština Srbije usvojila je
Nacrt amandmana na Ustav - čijim je kasnijim usvajanjem Srbija
konstituisana na celoj svojoj teritoriji, a pokrajine Vojvodina i
Kosovo izgubile elemente državnosti - i uputila ga na tromesečnu javnu
raspravu. Dotad su u Srbiji praktično postojala tri ustavna sistema.

1992. - Otvorene su Olimpijske igre u Barseloni.

1992. - Neporaženi šampion, američki
velemajstor Robert Fišer (Fisher), 11. prvak sveta u šahu, doputovao je
u Jugoslaviju da bi se posle više od 20 godina neigranja nakratko
vratio šahu. U Beogradu i na Svetom Stefanu odigrao je potom meč s
ruskim velemajstorom Borisom Spaskim, kojem je već bio oduzeo titulu
svetskog prvaka u meču u Rejkjaviku 1972, i ponovo ga pobedio.

- Danas je po pravoslavnom kalendaru praznik Sveti
arhanđel Gavrilo. Smatra se da je praznovanje ovog dana ustanovljeno
još u IX veku u Svetoj Gori, povodom javljanja ovog arhanđela u jednoj
ćeliji, gde je prstom u kamenu napisao pesmu Bogorodici. Pesma se zvala
"Dostojno", pa se ova ćelija i danas tako zove. U vezi sa ovim pominju
se i ostala javljanja arhanđela Gavrila, kao javljanje Mojsiju, kada je
ovom izabraniku Božijem otkrio kako je stvoren svet, a Mojsije je to
zapisao u knjizi Postanja. Javio se i proroku Danilu i objavio mu tajne
o budućim carstvima i dolasku Spasitelja, a potom i svetoj Ani, kojoj
je obzanio da će roditi Devicu Mariju. Mnogo puta se javljao i devici
Mariji dok je boravila u Hramu jerusalimskom. Prvosvešteniku Zahariju
objavio je rođenje sina - svetog Jovana Krstitelja, a svetoj Devi u
Nazaretu saopštio je blagovest o začeću i rođenju Gospoda Isusa Hrista.
Javio se i pravednom Josifu, pastirima kod Vitlejema, ženama
mironosicama i, najzad, samom Gospodu u vrtu Getsimanskom kada ga je,
kao čoveka, krepio pred njegovo stradanje.

1835. - Na Havajima je zasađena prva plantaža šećerne trske.

1856. - Rođen je u Dablinu Džordž Bernard
Šo, engleski dramski pisac. Najpoznatiji komadi: "Sveta Jovana",
"Kandida", "Lekar u nedoumici", "Pigmalion"... Veoma su značajni i
Šoovi predgovori pojedinim komadima u kojima iznosi svoje društvene i
političke teorije, dok sami komadi treba da posluže jedino kao
ilustracija. Otuda su to "komadi sa tezom", u kojima pisac razbija
ideale savremnog društva - zastarele i nazadne konvencije i lažni moral
"srednjeg staleža" u oblasti religije, etike, politike i ekonomije.
Humorist i satiričar, uz to neobično smeo, borben i racionalan duh, Šo
je dramski sukob preneo u oblast intelektualnog i idejnog, umesto u
sferu emotivnog, pokazavši da on, pozorišno uzev, može da bude isto
tako snažan i uzbudljiv.

1887. - Objavljen je prvi udžbenik
esperanta, veštačkog međunarodnog jezika, koji je stvorio varšavski
lekar Lazarus Ludvig Zamenhof. Knjigu je objavio pod pseudonimom - dr
Esperanto. Rečnik esperanta sastoji se od korena reči, većinom uzetih
iz romanskih i germanskih jezika, prefiksa i sufiksa. Sintaksa je
uglavnom slovenska. To je najvažniji i najrašireniji veštački jezik u
svetu, a udruženja esperantista postoje u mnogim zemljama.

1908. - Osnovan je FBI (Federal Bureau
of Investigation), obaveštajna i kontraobaveštajna organizacija SAD. U
početku joj je zadatak bio borba protiv špijuna i krijumčara u SAD i
njenim posedima, ali je tokom vremena primila i ofanzivni karakter -
prikupljanje obaveštajnih podataka u drugim državama.

1952. - U Buenos Ajresu je umrla
33-godišnja prva dama Argentine, Evita Peron, supruga argentinskog
predsednika Huana Dominga Perona, kome je izuzetno pomagala u radu.

2000. - Novinara Miroslava Filipovića,
dopisnika lista "Danas" i AFP iz Kraljeva, Vojni sud u Nišu osudio je
na sedam godina zatvora, na osnovu optužnice za krivična dela špijunaže
i širenja lažnih vesti (o akcijama pojedinih pripadnika jugoslovenskih
oružanih snaga na Kosovu i Metohiji).

1189. - U Nišu su srpski veliki župan Stefan
Nemanja i nemački car Fridrih I Barbarosa (Friedrich Barbarossa), koji
je predvodio vojsku krstaša na putu ka Bliskom istoku, sklopili
sporazum o saradnji, što je prvi srpsko-nemački ugovor.

1586. - Ser Walter Raleigh doneo je prvi duvan iz Virdžinije u Englesku.

1661. - Engleski parlament odobrio je
Navigacioni akt - zbirku zakona koji su imali cilj da osiguraju razvoj
engleske mornarice i trgovine.

1789. - Američki Kongres formirao je State department.

1824. - Rođen je Aleksandar Dima,
francuski romanopisaci i osnivač društvene drame. Pozorišni komadi:
"Dama s kamelijama", "Polusvet", "nezakoniti sin", "Gospodin Alfons",
"Deniza"...

1866. - Uspešno je postavljen 1686 milja dug telegrafski kabl preko Atlantika.

1872. - Rođen je srpski kompozitor i
dirigent Stanislav Binički, autor "Marša na Drinu". Kompoziciju i solo
pevanje studirao je u Minhenu, a po dolasku u Beograd, osnovao je vojni
orkestar. Zajedno sa Stevanom Stojanovićem Mokranjcem i Kostom
Manojlovićem, osnovao je 1899. Srpsku muzičku školu koja sada nosi ime
Mokranjac. Bio je direktor Beogradske opere. Dela: prva srpska opera
"Na uranku", horske pesme (zbirka "Seljančice"), solo pesme, muzika za
dramske komade, vojni marševi.

1905. - Rođen je srpski slikar Petar
Lubarda, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od
najznačajnijih srpskih slikara 20. veka. Slikarstvo je studirao u
Beogradu i Parizu. Pre Drugog svetskog rata, stvarao je u
postimpresionističkom i ekspresionističkom stilu slike guste materije i
zasićene atmosfere. Posle rata, postepeno je promenio orijentaciju i
stvaralački impuls; snažan slikarski temperament uputio ga je na
dinamične kompozicije jarkih boja u funkciji dramskih sadržaja i
sadržaja nacionalnog epskog karaktera. Slikao je i predele, mrtvu
prirodu, portrete, a u poslednjem stvaralačkom periodu oprobao se u
apstraktnom slikarstvu, zadržavajući osobeni stil i prepoznatljiv
snažan kolorit.

1924. - Zatvorene su osme Olimpijske igre u Parizu.

1953. - Potpisano je primirje koje je dovelo do okončanja Korejskog rata.

1967. - Umro je srpski pisac Veljko
Petrović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, koji je pretežno
pisao o Vojvodini, njenom ambijentu i ljudima. Prava je završio u
Pešti. U Prvom balkanskom ratu bio je ratni dopisnik, a u Prvom
svetskom ratu dobrovoljac, potom načelnik u Ministarstvu prosvete,
predsednik Matice srpske u Novom Sadu i Srpske književne zadruge u
Beogradu i upravnik beogradskog Narodnog muzeja. Prve zbirke stihova
objavio je 1914. Neposrednim i rodoljubivim stihovima žigosao je
nacionalno otuđivanje, korupciju i izdaju, a u intimnoj lirici bio je
impresionista. Bio je i plodan prozni pisac, a pisao je i studije o
književnosti i slikarstvu. Dela: zbirke pesama "Rodoljubive pesme", "Na
pragu", "Stihovi", zbirke pripovedaka "Bunja i drugi u Ravangradu",
"Varljivo proleće", "Pomerene savesti", "Prepelica u ruci", "Dah
života", "Moloh".

- Danas je po pravoslavnom kalendaru praznik Sveti
mučenici Kirik i Julita. Ova svetiteljka plemićkog roda ostala je vrlo
mlada udovica i živela je sama sa sinom Kirikom. Bila je predana
hrišćanka i sina je krstila odmah po rođenju. Kada je Dioklecijan
naredio progon hrišćana, Julita je sa detetom pobegla u grad Selevkiju,
ali tamo je uhvaćena i izvdena pred sud. Bila je čvrsta u svojoj veri,
a sudija je pokušao da je pokoleba držeći u rukama dečaka i milujući
ga. Kirik je vikao i otimao se, pa ga je sudija u besu bacio niz kamene
stepenice. Dečak izdahnu, a njegova majka zablagodari Gospodu što joj
je sina udostojio mučeničkog venca. Julita je posečena posle mnogih
muka 304. godine. Deo čudotvornih moštiju ovih svetitelja nalazi se u
Ohridu u crkvi Svete Bogorodice Bolničke.

1330. - Srpski kralj Stefan Dečanski je
kod Velbužda do nogu potukao vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana i
tako onemogućio njegov dogovor s romejskim (vizantijski) carem
Andronikom III Paleologom da Bugarska i Romeja zajednički napadnu
Srbiju i okončaju njenu vojnu nadmoć na Balkanskom poluostrvu.

1586. - Ser Thomas Harriot doneo je krompir u Evropu.

1750. - Umro je Johan Sebastijan Bah,
nemački kompozitor, jedan od najznačajnijih stvaralaca u istoriji
muzike. U svoje vreme više je cenjen kao orguljaš nego kao kompozitor.
Tek je Feliks Mendelson izvođenjem njegove "Pasije po Mateju" otkrio
njegov muzički genije. Bahovo stvaralaštvo znači raskidanje sa
srednjevekovnim misticizmom, kao i vrhunac i završetak baroknog
polifonog stila. Komponovao je preludijume, fuge, tokate za orgulje,
svite, violinske koncerte, svetovne i duhovne kantate i dr. Glavna
dela: "Dobro temperovani klavir", "Umetnost fuge" za klavir,
"Brandenburški koncerti"...

1794. - Giljotiniran je Maksimilijan
Robespjer, jedan od najznačajnijih vođa Francuske buržoaske revolucije
i vođa najrevolucionarnije partije svoga vremena - Jakobinaca. Uz njega
su na giljotini završili i njegovi najbliži saradnici: Sen Žist, Leb,
Kuton...

1821. - Peru je proglasio nezavisnost od Španije.

1830. - U Julskoj revoluciji u Francuskoj oboren je kralj Šarl X, a na presto je došao Luj Filip.

1899. - Rođen je srpski književni i
pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsednik Srpske akademije nauka
i umetnosti od 1965. do 1971. Uređivao je više časopisa, iskazavši se
kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Dela: "Kritike", "Lica i
maske", "Matoš - Dis - Ujević", "Pozorišne kritike", "Srpski realisti",
"Ogledi i kritike", "U vihoru", "Branislav Nušić", "Portreti", "Senke i
snovi", "Knjiga života", "Kuća smrti".

1900. - Louis Lassing iz Konektikata postao je tvorac prvog hamburgera.

1914. - U Americi je prvi put odigran fokstrot, okretna igra u 4/4 taktu.

1933. - U Njujorku je dostavljen prvi muzički telegram.

1941. - U odmazdi za požare u nemačkim
garažama, Nemci su u Beogradu u Drugom svetskom ratu streljali više od
120 ljudi, mahom Jevreja i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta.

1864. - Suspendovano Društvo srpske
slovesnosti obnovljeno je pod imenom Srpsko učeno društvo, na taj način
što su svi članovi suspendovanog Društva imali priliku da pismeno
izjave ministru prosvete da se prihvataju članstva u Srpskom učenom
društvu. Osnovni zadatak Društva bio je: "zanimati se naukama i
veštinama, u koliko se one najbliže odnose na Srpstvo". U početku,
Društvo je imalo dvadeset četvoro redovnih, četrdeset četvoro počasnih
i šezdeset četvoro korespondentnih članova. Rad Društva odvijao se u
četiri odseka: Odsek za nauke moralne, jezikoslovne i literarne; Odsek
za nauke prirodoslovne i matematične; Odsek za nauke istorijske i
državne; Odsek za veštine.

1871. - Rođen je Grigorij Jefimovič
Rasputin, sibirski seljak pustolov, a zatim verki sektaš. Bavio se
"lečenjem i proricanjem". Preko sujeverne i razvratne aristokratije
dospeo je na carski dvor, gde je vršio veliki uticaj na porodicu
poslednjeg ruskog cara Nikolaja, a naročito na caricu. Njegov štetan
uticaj naročito se pokazao u Prvom svetskom ratu, kada je okružen
nemačkim agentima i aferašima uticao na smenjivanje i postavljanje
vojnih zapovednika i ministara. Decembra 1916. sklopljena je protiv
njega zavera monarhista koji su verovali da će njegovim ubistvom spasti
monarhiju, te ga je ubio knez Jusufov.

1883. - Rođen je Benito Musolini,
italijanski državnik i političar. Oktobra 1922. sa kongresa fašističke
partije koji je održan u Napulju, organizovao je pohod na Rim u kojem
je učestvovalo 60.000 fašista. Prestrašen pohodom i opštim stanjem u
zemlji, kralj Vitorio Emanuel poverava mu mandat za sastav vlade. Od
tada počinje Musolinijeva fašistička diktatura u Italiji, koju
karakteriše strahovit teror i imperijalistička politika. Kao "duče"
(vođa), vodio je ratove protiv Etiopije 1936, Albanije 1939, Francuske
i Grčke 1940, Jugoslavije 1941 i SSSR-a 1941-1943. Jula 1943. doživeo
je poraz u Velikom fašističkom veću. Kada je obrazovana nova vlada
maršala Badolja, Musolini je uhapšen. Ubijen je 1945. godine.

1890. - Umro je Vinsent Van Gog,
holandski i francuski slikar, jedan od najoriginalnijih i
najtemperamentnijih evropskih slikara. Početni period vezuje ga za
realizam, ali nakon prelaska iz Holandije u Pariz, on rasvetljava
paletu boja i uklapa se u impresionistički stil. Karakteriše ga jaka
ekspresivnost i emotivnost. Slike su proizvod njegovih emocija. Dela:
"Doktor Gaše", "Slika moje sobe", "Suncokreti", "Žitno polje pod
čempresima", autoportreti...

1900. - Anarhista Gaetano Bresci izvršio je atentat na italijanskog kralja Umberta I.

1920. - Ministarstvo vojske i mornarice formiralo je "Odeljenje za vazduhoplovstvo".

1948. - Engleski kralj Džordž VI otvorio je 14. Olimpijske igre u Londonu.

1956. - "Calypso" Žaka Kustoa usidrio se na 7.500 metara ispod mora, čime je postavljen rekord.

1965. - Održana je premijera filma Bitlsa "Help" kojoj je prisustvovala i kraljica Elizabeta.

1981. - Venčali su se princ Čarls i lejdi Dajana Spenser.

- Danas je prema pravoslavnom kalendaru praznik
Sveta velikomučenica Marina - Ognjena Marija. Rođena je u Antiohiji
pisidejskoj u neznabožačkoj porodici. U 12. godini Marina se priklonila
hrišćanskoj veri svim bićem, zbog čega je se odrekao čak i otac.
Namesnik cara Dioklecijana, Olimvrije, pokušao je da je pridobije da se
odrekne Gospoda, nudeći joj da mu bude žena. Devojka ga je odbila, zbog
čega je on naredio da je stave na muke i potom svu ranjenu i krvavu
bace u tamnicu. Marija je sve izdržala ne kolebajući se u svojoj
dubokoj i iskrenoj veri. Najzad je posečena mačem. Jedna ruka svete
Marine nalazi se u manastiru Vatopedu u Svetoj Gori, a u manastiru
svete Marine u Albaniji, na planini Longa iznad Ohridskog jezera,
počivaju njene čudotvorne i svete mošti. Ovu sveticu poštuju čak i
tamošnji muslimani i nikada nisu dirali ovu svetinju, a jedno vreme je
čak i jedan Turčin bio tutor ovog manastira.


1729. - Osnovan je grad Baltimor.

1792. - 500 dobrovoljaca iz Marseja
ulazeći u Pariz pevalo je "Ratnu pesmu Rajnske armije", koja je kasnije
dobila naziv "Marseljeza".

1818. - Rođena je Emili Bronte, jedna od triju sestara - engleskih književnica. Najznačajnije delo: roman "Orkanski visovi".

1898. - U Kastelfordu (Jorkšir) je rođen
Henri Mur, engleski skulptor. Njegova vizija inspirisana je arhaičnom i
primitivnom umetnošću, prekolumbovskom epohom naročito. Pojedine
njegove ideje bliske su Brankusiju i Pikasu. Verovao je da umetničko
delo treba da ima svoju vlastitu vitalnost nezavisno od teme koju
predstavlja. Omiljena njegova tema - ležeća figura - obeležena je često
ritmom punog i praznog i oblicima organske prirode. Poznata dela:
"Ležeća figura", "Krajevski par", "Majka i dete", "Porodična grupa" i
dr.

1874. - Prvi put je bejzbol igran van granica SAD-a.

1921. - Skupština Kraljevine Srba, Hrvata
i Slovenaca donela je Zakon o zaštiti države kojim je Komunistička
partija Jugoslavije kao prevratnička organizacija stavljena van zakona,
njeni poslanici lišeni mandata, a propaganda komunizma proglašena
zločinom.

1932. - Otvorene su 10. Olimpijske igre u Los Anđelesu.

1976. - Japanski tim pobedio je ruski u finalnoj odbojkaškoj utakmici za žene na Olimpijadi.

1981. - Otvorena je rekonstruisana stara zgrada beogradskog aerodroma za putnike u domaćem saobraćaju.

1498. - Kristofor Kolumbo otkrio je ostrvo Trinidad.

1684. - U borbi s Turcima poginuo je
proslavljeni srpski junak iz Ravnih Kotara - Vuk Mandušić, uz Stojana
Jankovića i Iliju Smiljanića najomiljeniji junak narodne uskočke epike.
O njemu ima malo istorijskih podataka, ali se pouzdano zna da se
isticao izuzetnom habrošću u borbama protiv Turaka.

1790. - Odobren je prvi patent u SAD-u.
Dobio ga je Semjuel Hopkins za potašni postupak. Potaša se koristi za
dobijanje stakla, sapuna i uopšte kalijevih jedinjenja, kao i pri
pravljenju kolača.

1849. - Poginuo je u bici kod Segešvara
Šandor Petefi, mađarski pesnik i revolucionar. Godine 1848. Petefi
postaje glavni ideolog mađarske martovske revolucije. Kao pesnik, u
poeziju je uneo novi narodni duh.

1886. - Umro je Franc List, kompozitor,
virtuoz na klaviru, tvorac simfonijske poeme. List je dao novi pravac u
muzici 19. veka uvođenjem takozvane programske muzike. Razvio je
tehnički virtuozan, zvukovno raskošan, interpretivno iznijansiran
klavirski stil, silovitih zvučnih efekata, koji klaviru daju gotovo
orkestarski volumen.

1922. - Osamnaestogodišnji Ralf Semjuelson je prvi čovek koji je stao na daske za skijanje na vodi.

1956. - Pukovnik Nikola Lekić prvi je u Jugoslaviji probio zvučni zid u obrušavanju aviona F-86E "SEJBR" iznad aerodroma "Batajnica".

1962. - Formirana je Federacija Malezija.

1984. - Američki muški olimpijski tim u gimnastici osvojio je zlatnu medalju na Letnjim olimpijskim igrama.

1716. - Održano je prvo takmičenje u veslanju (od Londonskog mosta do Čelzija).

1774. - Engleski fizičar i hemičar Džozef Pristli otkrio je kiseonik.

1798. - U Abukirskom zalivu, blizu ušća Nila, Nelson je uništio francusku flotu.

1813. - Izašao je prvi broj "Novina
serbskih iz carstvujuščeg grada Viene", prvog srpskog dnevnog lista.
List je izlazio svakog dana, osim nedelje i praznika. Pokretači
"Novina" bili su studenti medicine Dimitrije Davidović i Dimitrije
Frušić, bivši đaci Karlovačke gimnazije. List u kojem je Vuk Karadžić
začeo modernu srpsku novinsku književnu kritiku izlazio je do 1822, kad
je ugašen zbog problema sa štamparijom.

1859. - Aranđelovac je dobio sadašnji
naziv. Varošicu udaljenu oko 80 kilometara od Beograda, poznatu po
Bukovičkoj banji i izvorima mineralne vode, osnovao je srpski knez
Miloš Obrenović, koji je 1837. naredio starešini Jaseničkog sreza u
Topoli da se sela Vrbica i Orašac ušore kraj druma. Naseljavanjem
seljaka, zanatlija i trgovaca iz susednih sela stvorena je čaršija, a
kasnije je tu premeštena i sreska kancelarija.

1860. - Umro je crnogorski knez Danilo
I Petrović, kojeg je dan ranije u Kotoru metkom iz pištolja, iz lične
osvete, teško ranio emigrant Todor Kadić. Bio je prvi svetovni vladar
Crne Gore, a za naslednika ga je testamentom odredio Petar II Petrović
Njegoš. Predvodeći Crnogorce, 1. maja 1858. u boju na Grahovu teško je
porazio tursku vojsku. Postigao je posredno priznanje Crne Gore 1860,
zvaničnim razgraničenjem s Otomanskim carstvom, uz podršku Francuske.
Tokom njegove vladavine od 1852, Crna Gora je kod velikih sila izborila
status nasledne kneževine. Svesrdno je pomagao ustanke Srba u
Hercegovini protiv Turaka.

1899. - U Zemunu je rođen književnik i
pozorišni reditelj Josip Kolundžić. Pozorišnu umetnost studirao je u
Drezdenu, Parizu i Pragu. Bio je dramaturg i reditelj u pozorištima u
Zagrebu, Novom Sadu i Beogradu. Bio je i prvi reditelj Opere u
Beogradu, a od 1952. profesor Akademije za pozorišnu umetnost u
Beogradu. Objavljivao je novele, drame, članke i studije. Jedan je od
pisaca koji je u našu literaturu posle Prvog svetskog rata uneo nova
psihološka i scenska rešenja. Umro je u Beogradu 1970. godine.

1910. - Rođen je srpski pozorišni i
filmski režiser, scenograf i glumac slovenačkog porekla Bojan Stupica,
čija se režija odlikovala bogatstvom duha i mašte, smelom izražajnošću
i izrazitom kreativnošću. Radio je u više naših pozorišta, najduže u
Beogradu (Jugoslovensko dramsko pozorište, Atelje 212, Narodno
pozorište) i znatno je doprineo razvitku pozorišne umetnosti u nas.
Režije: pozorišni komadi "Dundo Maroje", "Leda", "U agoniji", "Aretej",
"Kavkaski krug kredom", "Ribarske svađe", "Krvave svadbe", "Opera za
tri groša", "Idiot", "Poseta stare dame", "Sveta Ivana", "Glorija",
"Madam San-Žen", "Dantonova smrt", "Jaje", "Bogojavljenska noć", "Braća
Karamazovi", filmovi "Jara gospoda", "U mreži".

1936. - Adolf Hitler otvorio je Olimpijske igre u Berlinu.

1955. - Umro je srpski pisac Stanislav
Vinaver, jedan od najznačajnijih i najoriginalnijih stvaralaca u
novijoj srpskoj literaturi. Studirao je matematiku i muziku u Parizu, a
između dva svetska rata radio je kao novinar. U Prvom svetskom ratu
učestvovao je kao dobrovoljac, okupaciju zemlje u Drugom svetskom ratu
proveo je u nemačkom zarobljeništvu, a od 1945. radio je u Beogradu kao
profesionalni pisac i prevodilac. Nemiran, radoznao, dinamičan duh,
muzički obdaren, bio je jedan od protagonista moderne srpske
književnosti posle Prvog svetskog rata, istraživač i kreator
slobodnijeg pesničkog izraza i književnog jezika. Dela: zbirke pesama
"Mjeća", "Varoš zlih volšebnika", "Čuvari sveta", "Evropska noć",
"Pantologija novije srpske pelengirike", "Najnovija pantologija srpske
i jugoslovenske pelengirike", proza "Priče koje su izgubile ravnotežu",
"Godine poniženja i borbe, život u nemačkim 'oflazima'", "Ratni
drugovi", "Šabac i njegove tradicije", eseji "Goč gori, jedna
jugoslovenska simfonija", "Živi okviri", "Jezik naš nasušni",
"Nadgramatika", "Zanosi i prkosi Laze Kostića", "Momčilo Nastasijević",
"Gromobran svemira", "Nemačka u vrenju".

- Danas je Ilindan, dan svetitelja Ilije, među
pravoslavnim Srbima jedan od najpoštovanijih praznika. U narodu se
veruje da sveti Ilija upravlja munjama i gromovima, pa ga zovu i
Gromovnik; tog dana se ne radi u polju jer se veruje da bi rad mogao da
navuče gnev svetitelja. Sveti Ilija je rodom iz plemena Aronova iz
grada Tesvita, zbog čega se još zove i Tesvićanin. Kada se Ilija rodio,
njegov otac Savah video je oko sina anđele koji ga povijaju ognjem i
hrane plamenom, što je bilo znamenje njegovog plamenog karaktera i sile
ognjene. Velikim čudesima Ilija je dokazao silu i vlast Božju. Zatvorio
je nebo i kiša nije padala tri i po godine, a ognjem sa neba zapalio je
žrtvu Bogu svome. Molitvom je potom poslao kišu na zemlju, čudesno
umnožio brašno i ulje u kući udovice Serepti i vaskrsao njenog umrlog
sina. Na Horivu je prorok Ilija ragovarao sa Bogom i čuo mu glas. Kod
nas postoji verovanje da od Ilindana opadaju žege i nastupaju svežije
noći, te otud izreka: "Od Svetog Ilije, sunce sve milije."



1789. - Francuska Ustavotvorna
skupština izglasala je Deklaraciju prava čoveka i građanina; stvorena
je pod uticajem ideja prirodnog prava, po ugledu na deklaracije prava
koje su pojedine države SAD donele ranije. Deklaracija proklamuje
izvesna osnovna, prirodna i nezastariva prava čoveka kojih ga nikakva
vlast ne može lišiti. Uticaj ovog akta bio je veliki, ne samo na
ustavnu praksu Francuske nego i mnogih zemalja sveta. Mnoge sadašnje
deklaracije imaju za osnov rešenja iz ove deklaracije, ali ih proširuju
novim, posebno socijalnim i ekološkim pravima.

1876. - Rođen je srpski lingvista
Aleksandar Belić, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske
kraljevske akademije (posle Drugog svetskog rata Srpska akademija nauka
i umetnosti) od 1937. do smrti 1960. i član svih slovenskih akademija.
Posle završene Velike škole u Beogradu, studirao je slovensku
filologiju i lingvistiku u Odesi i Moskvi. Osnovao je i uređivao
časopise "Južnoslovenski filolog" i "Naš jezik". Osnivač je srpske
moderne dijalektologije i jedan od tvoraca naučne sintakse. Rešio je
složen problem opšteslovenskog akcentnog sistema. Pod njegovim
rukovodstvom SANU je izdala prvu knjigu velikog "Rečnika književnog i
narodnog jezika". Napisao je oko 500 rasprava, jezičkih ogleda, naučnih
kritika, polemika i prikaza. Dela: "O jezičkoj prirodi i jezičkom
razvitku" (dva toma), "Pravopis srpskohrvatskog jezika", "Dijalekti
istočne i južne Srbije", "O dvojini u slovenskim jezicima", "Galički
dijalekat".

1893. - Donesen je propis kojim se prvi
put u vojsku Kraljevine Srbije uvodi "vazdušna sila". Dokument je
potpisao kralj Aleksandar Obrenović i njime je predviđeno da se pri
"indžiniriji", u svakoj diviziji "po mogućstvu", obrazuju još i
"vazduhoplovska i velosipedska odeljenja" balona, jer se prvi avion,
letelica braće Rajt, pojavio tek desetak godina kasnije. Današnji dan
slavi se kao Dan avijacije Ratnog vazduhoplovstva i odbrane Vojske
Jugoslavije.

1903. - U Beogradu je održan osnivački
kongres Srpske socijaldemokratske partije i Glavnog odbora Radničkog
saveza. Srpska socijaldemokratska partija i Glavni radnički savez
delovali su u Srbiji do Prvog svetskog rata. Obnovljeni su 1918.
godine. Aprila 1919. godine ova partija se ujedinila sa drugim
jugoslovenskim socijaldemokratskim strankama u Socijalističku radničku
partiju Jugoslavije.

1921. - Umro je italijanski tenor Enriko
Karuzo, veoma poznat i van granica svoje domovine. Karuzove
interpretacije spadaju u red najstarijih snimaka zabeleženih na
fonografu i gramofonskoj ploči.

1922. - Umro je američki fizičar,
pronalazač telefona, Aleksandar Bel. Bel se bavio istraživanjem
mehanike govora. U Bostonu je osnovao školu za učitelje gluvonemih.
Godine 1876. patentirao je svoj izum - telefonski aparat - koji će
nekoliko godina kasnije naći primenu u mnogim zemljama sveta. Prva
telefonska linija u Beogradu uspostavljena je 1883. godine.

1945. - Završena je Postdamska
konferencija sila pobednica u Drugom svetskom ratu. Konferencija je
počela 17. jula i na njoj je donesena odluka o budućem razvoju pobeđene
Nemačke, uz zaključak da se nemački militarizam mora u korenu uništiti.

1990. - Irak je izvršio invaziju na Kuvajt i okupirao ga.

1994. - Vlada Srbije zatražila je od vlasti Republike Srpske da prihvati mirovni plan Kontakt grupe za BiH.

1492. - Kristofor Kolumbo krenuo je iz
španske luke Palos na neizvesno putovanje Atlantskim okeanom u nameri
da pronađe pomorski put za Indiju, a otkrio je Ameriku. Polazeći od
saznanja da je Zemlja okrugla, Kolumbo je smatrao da do Indije, Japana
i Kine može stići i ako se ide na zapad, verujući da je taj put kraći.
Posle nešto više od mesec dana plovidbe, Kolumbo je ugledao kopno. Bile
su to obale Amerike.

1830. - Turski sultan Mehmed II je,
posle višemesečnih pregovora, hatišerifom priznao autonomiju Srbije,
čime su uspostavljeni osnovi srpske nezavisne uprave. Povlastice Srbiji
razrađene su u 20 tačaka, uključujući priznanje njene potpune
unutrašnje autonomije i potvrđivanje titule kneza Milošu Obrenoviću, s
naslednim pravom dinastije Obrenović.

1862. - U improvizovanoj bolinici u
Alabami, SAD, profesor doktor Džozef Lister prvi put je primenio
antisepsu, metodu za sprečavanje infekcije otvorenih rana. Došao je tom
prilikom do zaključka da u vazduhu postoje klice koje zagađuju ranu.
Premazivanjem rana karbonalnom kiselinom i upotrebom čistog zavoja
Lister uvodi postupak ubijanja klica, nazvan antisepsa.

1884. - Završen je železnički most u
Beogradu na reci Savi, zahvaljujući čemu je idućeg meseca puštena u
saobraćaj pruga Zemun-Beograd. Most je razaran u oba svetska rata i
potom oba puta obnavljan.

1903. - Na Žabljaku je rođen Dušan
Baranin, književnik i publicista. Pisao je romane i romansirane
biografije o događajima i ličnostima iz srpske istorije 19. veka. Pisao
je o Proti Mateji Nenadoviću, Mehmed paši Sokoloviću, Karađorđu, hajduk
Veljku Petroviću... Umro je u Beogradu 1978. godine.

1904. - Na brdu Volujica iznad Bara
proradila je prva radio-telegrafska stanica na Balkanu, koja je služila
kao veza Crne Gore s Italijom. U Prvom svetskom ratu stanicu je paljbom
iz topova razorila austrougarska mornarica.

1949. - Košarkaški savez Amerike i
Nacionalna košarkaška liga spojili su se formirajući NBA ligu (National
Basketball Association).

1975. - U Beograd je doputovao
predsednik SAD Džerald Ford u dvodnevnu zvaničnu posetu Jugoslaviji,
istakavši tom prilikom da politika nesvrstavanja Jugoslavije aktivno
doprinosi većem razumevanju među narodima.

1992. - U Jovanici kod Gornjeg
Milanovca otkriveno je bogato arehološko nalazište iz ranog paleolita.
Nađeni predmeti pripadaju tzv. ašelskoj kulturi u periodu između
700.000 i 160.000 godina pre nove ere. Nalazište je otkrila ekipa
Instituta za istraživanja slovenske civilizaciuje u Beogradu s
profesorom Radivojem Pešićem na čelu.

1994. - Dan posle zahteva vlade Srbije
rukovodstvu Republike Srpske da prihvati mirovni plan Kontakt grupe za
BiH, Skupština RS odlučila je da konačnu odluku o tome donese narod na
referendumu 27. i 28. avgusta, a sutradan je Jugoslavija zavela
sankcije Srbima u Bosni i blokadu na Drini.

1791. - Posle četvorogodišnjeg rata Austrije
i Otomanskog carstva, potpisan je Svištovski mir, kojim je određena
granica između tih dveju zemalja. Mirom su amnestirane Crna Gora,
Bosna, Srbija, Vlaška i Moldavija i potvrđen je Beogradski mir iz 1739.
Otomansko carstvo je obavezano da osigura plovidbu i trgovinu, a
Austrija da evakuiše turska područja.

1875. - Umro je danski književnik Hans
Kristijan Andersen. Andersen je postao opštepoznat u svetu književnosti
po svojim bajkama. U oko 200 bajki obradio je čudesni svet vila,
patuljaka, kraljeva i princeza.

1901. - U Nju Orleansu rođen je Luis Daniel Armstrong, veliki džez muzičar.

1914. - Srpska Vrhovna komanda uputila je
proglas vojnicima u kom ih je upoznala sa namerama Austrougarske posle
objavljivanja rata Srbiji. U proglasu se, pored ostalog, kaže: "Najveći
zakleti neprijatelj naše države i našeg naroda iznenada i bez ikakvog
razloga nasrnuo je besomučno na našu čast i na život... Vojnici! Posle
sjajnih uspeha našeg oružja 1912. i 1913. godine koje nam je priznala
cela Evropa, želeli smo da se naši ratnici u miru odmore i okrepe od
silnih napora. Srbija je želela da se na miran način objasni i
sporazume sa Austrougarskom o svim spornim pitanjima. Ali se, nažalost,
odmah videlo da Austrougarska ne ide na to da sa nama pregovara. Mi smo
s prezrenjem imali odbiti ovu sramotu koja je imala pasti na Srbiju,
bacili je u lice onome ko je pokušao da uprlja sjaj i slavu našeg
oružja. Stoga smo vas pozvali pod oružje, pod naše pobedonosne zastave.
Uvereni smo da ćete i ovog puta na braniku otadžbine umeti da povećate
slavu i glas našeg oružja i našeg junaštva...", kaže se na kraju
proglasa srpske vojne komande.

1936. - Na Berlinskoj Olimpijadi,
američki atletičar Džesi Ovens skočio je 8 metara i 6 centimetara u
dalj, osvojivši ukupno četiri zlatne medalje. Uvređen zbog pobede
jednog crnca, Hitler je napustio olimpijski stadion.

1944. - Nacisti su otkrili Anu Frank i njenu porodicu koji su se od 1942. godine skrivali u strahu od deportacije u logor.

1977. - Umro je nemački filozof Ernst
Bloh. Univerzoitetsku karijeru Bloh je započeo u Lajpcigu, gde je
boravio do dolaska nacista na vlast. Kao istaknuti antifašista, bio je
u emigraciji do 1948. godine. Po povratku u zemlju, radio je kao
profesor u Istočnom Berlinu. U obimnom delu koje obuhvata probleme
filozofije, istorije religije, prava i etička pitanja, Bloh se bavio
analizom utopijske teorije. Najpoznatija njegova dela su: "Duh
utopije", "Sloboda i poredak", "Prirodno pravo i ljudsko dostojanstvo",
"Tibingenski uvod u filozofiju" i "Princip nade".

1987. - U saobraćajnoj nesreći poginuo
je Dragiša Vitošević, pripovedač, esejista i vrsni poznavalac našeg
jezika i naših običaja. Kao dugogodišnji urednik časopisa "Raskovnik",
uveo je u našu literaturu do tada neprimećene pesničke glasove naših
seljaka. Iz toga je nastao pesnički zbornik "Orfej među šljivama".
Objavio je više knjiga iz istorije naše književnosti.