Kad je Dunav bio mlad...

Smatra se da je alpski-gornji Dunav postao u gornjomiocenskom periodu (pre 30 mil. godina), kada nastaje tektonsko spuštanje kopna u oblasti, doline fione, i more prodire na sever u kopno. Sredinom miocena (pre 20-25 mil. godina) velikim tektonskim pokretima unutar alpsko-karpatskog luka planina nastao je Panonski bazen, koji se kao more prostirao sve do Aralskog jezera na istok, sa ostrvima, koji su u stvari predstavljali vrhove nekadašnjih planina. Na kraju miocena (pre 15 mil. godina) prekinuta je veza Panonskog mora sa svetskim morem. Sliv gornjeg-alpskog Dunava postao je kopno. Preko nataloženih morskih sedimenata potekle su reke, formirajući prvi hidrografski sliv gornjeg Dunava, koji se tada ulivao u jezero Bečkog bazena. Dalja tektonska pomeranja-izdizanja kopna dovela su do raspada Panonskog mora, koje se podelilo na Panonsko (bačasto) i Pontsko more, koja su se spajala preko morskog tesnaca koji se nalazio na mestu današnje Đerdapske klisure. U pliocenu( pre 1-14 mil. godina) Panonsko more se postepeno povuklo i nestalo, a Pontsko more se održalo i postepeno pretvaralo u Crno more.Preostale vode Panonskog mora zadržavale su se u manjim jezerima (nazvana paludinska, po pužu iz roda Paludina),koja su uskoro bila zasuta rečnim i eolskim nanosom (pre 300.000 godina) na kraju pliocena do polovime pleistocena.

Tada se konačno formira hidrografski sistem basena Dunava, koji teče kroz Đerdapsku klisuru dalje kroz Ponsko more, odnosno jezera.Današnja savremena rečna mreža Dunava formirana je pred kraj pleistocena, odnosno pred očima ljudi iz kamenog doba. Ogranci Karpata su se dalje izdizali dok je Dunav dubio svoje korito stvarajući najveću i najlepsu klisuru u Evropi.



Drevni Tračani zvali su ga ISTROS,
Skiti - MATAOS,
Rimljani - DANISTER i DANIBIUS,
Grci - DUNAVIUS,
Nemci i Austrijanci i sada ga zovu - DONAU,
Francuzi - LE DANIBE,
Madjari - DUNA,
Italijani - DANIBO,
Turci - TUNA,
Rumuni - DUNAREA,
Česi, Slovaci i Rusi - DUNAJ,
a Srbi ~ DUNAV.

Indoevropski koren reči "DANU" znači reka. Nema reke na planeti sa toliko imena, što znači da je Dunav od uvek bio emancipovan, gostoprimljiv i rad svim narodima koji su živeli ili dolazili na njega. Tako se smatra da su drevni Argonauti predvodjeni slavnim Odisejem brodili Dunavom u potrazi za "zlatnim runom" i prvi prošli katarakte Đerdapa Dunav je prava enciklopedija, o njemu su pisali Aristotel, Herodot, Strabon, Ovidije, Plinije Stariji, Tibul, Ciceron, Vergilije. Reka koja je bila uvek saučesnik u istoriskoj sudbini naroda na njenim obalama. Reka na čijem ogledalu se vidi istorija naroda kojih više nema i naroda koji žive sada sa njom: Nemaca, Austrijanaca, Slovaka, Madjara, Hrvata ,Srba, Rumuna, Bugara, Ukrajinaca.
Dunav je večan kao Tibar, plodonosan kao Nil, veličanstven kao Misisipi, ljubljen kao Volga, živahan kao Rajna, to je jedinstvena reka na evropskom kontinentu.
Tako mnogotomna enciklopedija nazvana Dunav, je izvor nadahnuća, mudrosti i sudbina naroda koji žive pored nje za mnoga pokolenja. Možda je to dalo za pravo Napoleonu da kaže: "Dunav je car medju rekama"•

Pored Dunava vekovima se stvarala istorija i legende. Od kada su počeli istorijski anali za vreme pohoda Aleksandra Velikog, na persiskog cara Darija. pa sve do legende o Nibelnuzima. Stari istoričar Herodot govori o Dunavu "najveći medju rekama" a Hesiod kao "brat Nila" , sin Okeana i boginje mora Tetide".

Na Trajanovoj medalji Dunav je prikazan kao žena sa pokrivačem.Tu se vidi u urna-simbol tajne kod starih rimljana. Tajna je bila nerešiva, nije se znalo izvorište Dunava. Aristotel je smatrao da Dunav izvire negde na Pirinejima i da se deli na dva rukavca - jedan se ulivao u Crno more,a drugi u Jadransko more, i to od "Gvozdenih vrata" (Đerdapa) teče kao druga reka pod imenom Istros - dato od tračana, ili pod imenom Mataos - dato od Skita.

U najnepristupačnijem delu Dunava u Đerdapu rimski imperator Trajan ( I-II v.) napravio je jedan od najvažnijih puteva Rimske imperije. Nekoliko vekova kasnije krstaši predvodjeni Gotfriđom Bulonjskim i Fridrihom Barbarosom krenuli su pored Dunava na istok u ratnom pohodu na Svetu zemlju Jerusalim, na Hristov grob. Iz Mađarske su prešli Dunav verovatno kod Golubca, jer su prvi vojnički logor napravili u Braničevu. Tu su ih sačekali glasnici Stefana Nemanjića vladara Srbije, sa porukom da krstaši mogu bezbedno da prodju.

Vekovima je istorija podunavskih naroda pisana i na obalama Dunava, a tako je sve do današnjih dana.

Vode Dunava i danas teku pored naših obala i mi svedoci lepote reke nalazimo se pred istoriskom raskrsnicom, da li ćemo zaštiti vode Dunava i budućnost generacija, ili ćemo nastaviti- svesno da ga uništavamo "prljavim" tehnologijama.

Poštujući staru kinesku poslovicu: "da smo ovaj svet samo pozajmili i da treba da ga ostavimo drugima", treba da resimo pitanje zaštite Dunava kao izvora života.