Prestonice Srbije

Spisak istorijskih prestonica Srbije po hronološkom redosledu:

Dostinika
(?—druga polovina X veka) je bila najstarija poznata prestonica Srbije i sedište prve srpske države pod Vlastimirovićima. Ona se pominje na prvom mestu među naseljenim gradovima u krštenoj odnosno balkanskoj Srbiji, u spisu „O upravljanju Carstvom“ vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), nastalog sredinom X veka. Njen položaj,kao i ostaci, do danas nisu utvrđeni,ali se smatra da se nalazila na prostoru između današnjeg Prijepolja i Sjenice.

Ras
(?—kraj XII/početak XIII veka) je bio prestonica srpske oblasti koja je po njoj nazvana Raška.Njeni veliki župani su početkom XII veka preuzeli vođstvo u srpskim napadima na Vizantiju od kraljevine Zete i iz nje se kasnije razvila srpska država pod Nemanjićima.Tačan položaj Rasa nije u potpunosti utvrđen,ali se smatra da je u pitanju lokalitet Gradina, nedaleko od današnjeg Novog Pazara koji je spaljen 1242. godine.U doba dok je Dostinika bila središte srpske države,Ras je predstavljao njenu istočnu granicu.

Niš/Niška tvrđava
(1183—1191) je bio kratkotrajna prestonica Stefana Nemanje ((1166)1168—1196) u kome se on sastao sa Fridrihom Barbarosom (kralj 1152—1190, car 1155—1190).
Od vremena Stefana Nemanje i početka širenja Raške, mahom ka jugoistoku, Ras gubi svoj značaj dotadašnji značaj. Država Nemanjića u to doba nema stalnu prestonicu, već se njeno sedište nalazi tamo gde i trenutni kralj, obično u nekom od dvoraca (Pauni,Nerodimlja,Svrčin,Štimlja (Štimlje) i drugi).

Beograd/Beogradska tvrđava
(1284—1316) je bio prestonica države kralja Dragutina (kralj Srbije 1276—1282, sremski kralj 1282—1316), nakon njegove abdikacije u Milutinovu (1282—1321) korist na saboru u Deževi 1282. godine. Njegov šurak kralj Mađarske Vladislav IV Kumanac (1272—1290) mu je 1284. godine dodelio na upravu Mačvu sa Beogradom u koji on smešta sedište svoje države koje se do tada nalazilo u njegovom dvoru Debrcu.Treba imati u vidu da se njegova država u istoriji obično naziva sremskom kraljevinom i vrlo retko se naziva Srbijom, pošto se pod tim terminom obično podrazumeva kraljevina kojom je vladao njegov brat Milutin.

Skoplje/Skopska tvrđava
(1282—druga polovina XIV veka) je postalo prestonica kraljevine Srbije za vladavine kralja Milutina i od tog doba se u njemu nalazi jedan od vladarskih dvorova Nemanjića. Tokom vladavine Stefana Dušana (kralj 1331—1346, car 1346—1355) igra veoma bitnu ulogu kao jedna,ako ne i glavna, od prestonica Srpskog Carstva u kojoj je sam Dušan ovenčan za cara Srba i Grka 1346. godine i proglasio svoj zakonik 1349. godine.

Prizren/Prizrenska tvrđava
(sredina XIV veka—1371) je bio jedna od prestonica Srpskog Carstva u kojoj je postojao carski dvorac. Nedaleko od njega je Dušan podigao svoju zadužbinu manastir svetih Arhangela u sklopu utvrđenog Višegrada. Putnici iz tog doba ga nazivaju carskim gradom i carskom prestonicom, dok se u narodnoj epskoj poeziji pominje kao srpski Carigrad.

Ser/Serska tvrđava
(sredina XIV veka—1355) je bio jedna od prestonica Srpskog Carstva u kojoj je postojao carski dvorac. Njegovo osvajanje 1345. godine je Dušanu pružilo legitimitet da se na Božić (25.12.) iste godine na velikom saboru proglasi za cara Srba i Grka, a kasnije je u njemu 1354. godine dopunio svoj zakonik sa još 66 članova.U njemu su održavani neki od sabora i na jednom od njih je

Prilep/Prilepska tvrđava
(1366—1395) je bio prestonica kraljeva Srbije iz porodice Mrnjavčevića, prvo Vukašina (1366—1371), a potom i njegovog sina Marka (1371—1395).

Kruševac/Kruševačka tvrđava
(1371—1403) je bio prestonica kneževine Srbije tokom vladavine kneževa iz porodice Hrebeljanovića, prvo Lazara (1371—1389), a potom i njegovog sina Stefana (knez 1389—1402, despot 1402—1427). Prvi put se pominje u jednoj Lazarevoj povelji iz 1387. godine, koja je izdata u slavnome gradu gospodstva mi Kruševcu.

Beograd/Beogradska tvrđava
(1403—1427) je bio prestonica despotovine Srbije, tokom vladavine despota Stefana. Nakon što je 1402. godine od regenta vizantijskog cara Jovana (VII) (savladar 1376—1379,car 1390,regent 1399—1403) dobio titulu despota i od Žigmunda Luksemburškog (kralj 1387—1437), car 1433—1437) razrušeni Beograd, on počinje da ga obnavlja i 1403. godine u njega premešta svoju prestonicu. Tokom njegove vladavine, gradska površina opasana bedemima se udesetostručila, a sam grad je doživeo ekonomski i kulturni procvat.

Smederevo/Smederevska tvrđava
(1428—1459) je bilo prestonica prestonica despotovine Srbije pod Brankovićima. Podigao ga je despot Đurađ (1427—1456), prvo kao svoj utvrđeni dvorac u blizini kraljevine Mađarske,da bi ga kasnije proširio i od njega napravio pravu utvrđenu prestonicu.

Topola
(1428—1459) je bila prestonica ustaničke Srbije tokom Prvog srpskog ustanka na čijem se čelu nalazio Karađorđe koji je i osnovao gradić.

Kragujevac
(1818—1841) je bio prva prestonica kneževine Srbije nastale nakon Drugog srpskog ustanka.

Niš
(1915) je bio prestonica kraljevine Srbije, nakon zauzeća Beograda u Prvom svetskom ratu.