Knjaz/Kralj Nikola I Petrović Njegoš

Knjaz/Kralj Nikola I Petrović Njegoš

(živio 7. Oktobra 1842. - 2. Marta 1921.)
koji je stupio na knjaževski presto 1860. godine je rođen u Njegušima,
kući dinastije Petrović. Od malih nogu je naučio borbene viještine i
atletiku. Proveo je dio svog detinjstva kod svoje ujne Darinke Petrović
Kustić u Trstu. Francuska kulura je bila njena struka, pa je poslala
mladog naslednika crnogorskih Vladika i Knjaževa u Pariz, zajedno sa
Kraljem Srbije Milanom Obrenovićem.
Naslijednik crnogorskog prijestola,
kao patriotski Brđanin, nije bio zainteresovan za francusku kulturu i
umjetnost i jedva je čekao da se vrati u svoj domovinu, Knjaževinu Crnu
Goru. 13 Avgusta 1860. je naslijedio Knjaza Danila II Petrovića dok je još bio u Parizu nakon što je na Danila izvršen atentat.
U Novembru 1860. godine, oženio je Milenu, kćer vojvode Petra Vukotića.
Vodio je politiku okrenutu prema Evropi i strogo protiv Osmanskog carstva, sa kojim je često ratovao u
periodu od 1862. do 1878. 1867. godine je posjetio Francuskog
imperatora Napoleona III u Parizu, a 1868. posjetio Rusiju, gdje ga je
ruski car Aleksandar II primio sa širokim rukama. Poslije je boravio na
dvorovima po Berlinu i Beču. Znatno se zbližio sa ruskom carskom
porodicom. Car i carica su investiralu u Obrazovni sistem Crne Gore,
kao i poslali velike isporuke opreme i municije za Cetinje
.
Knjaz Nikola sklapa tajni savez sa
svojim prijateljem, Knezom Srbije Mihailom Obrenovićem 1866. godine.
1867. godine Knjaz Nikola piše tekst za himnu Knjaževine Crne Gore -
Onamo, 'namo koju
je komponovao jedan poznati slovenski kompozitor po uzoru na pjesmu
boraca Garibaldija za vrijeme njegovih borbi za ujedinjenje Italije -
Siscopron le tombe, Si levani i morti.

Onamo, onamo... za brda ona,
govore da je razoren dvor
mojega cara; onamo vele,
bio je negda junački zbor.
Onamo, onamo... da viđu Prizren!
ta to je moje - doma ću doć'!
Starina mila tamo me zove,
tu moram jednom oružan poć'.
Onamo, onamo... sa razvalina
dvorova carkih vragu ću reć':
"S ognjišta milog bježi mi, kugo,
zajam ti moram vraćati već'!"
Onamo, onamo... za brda ona
kazuju da je zeleni gaj
pod kim se dižu Dečani sveti:
molitva u njih prisvaja raj.
Knjaz Nikola 17. Oktobra 1870. proglasio Ubavoj nam Crnoj Gori za
zvaničnu himnu Knjaževine, a kasnije i Kraljevine Crne Gore. Pjesmu je
napisao Nikolin sekretar, sveštenik Jovan Sundečić još 1865. godine, a
komponovao Jovo Ivanišević po uzoru na himnu svetom Savi - Uskliknimo
s' ljubavlju. Kasnije ju je prekomponovao Anton Šulc.

Ubavoj nam Crnoj Gori:
Ubavoj nam Crnoj Gori s ponositim brdima,
Otadžbini što ne dvori, koju našim mišicama
Mi branimo i držimo prezirući nevolju, —
Dobri Bože, svi T' molimo: živi Knjaza Nikolu.
Zdrava, srećna, moćna, slavna, — obćem vragu na užas,
Vrlim pretcim' u svem ravna, som narodu na ukras;
Dobrim blaga, zlijem stroga; krsta, doma, slobode
Zaštitnika revnosnoga, — hrani nam ga, Gospode!
Od kovarstva i napasti čuvaj Njeg' i Njegov Dom;
Koji snije Njem' propasti — neka bude propast tom!
A koju mu vjeru krši, — pravda tog ukrotila,
Krjepki Bože, sve rastr'si što nam zloba rotila.
Kud On s nama, svud' mi s Njime krv smo ljevat gotovi
za Nj' za vjeru, naše ime i za braću u okovi!
Tome ćemo svetu dugu odzivati se svaki čas, —
Bože, svekј nam bud'u u krugu, blagosiljaj Njeg' i nas!
1869. godine, nakon što je učvrstio
vlast u Knjaževini Crnoj Gori, uspiješno zaustavlja Brđane da pomognu
ustanak Krivošana protiv austrijske vlasti, kako bi izbjegao sukobe sa
Austro-Ugarskom Monarhijom.
Ruski car 1871. godine šalje Princa
Dolgorukija koji je razdijelio velike količine novca narodu Crne Gore.
Podržao je nekadašnju politiku rodonačelnika Petrovića za stvaranje
novog srpskoga carstva, no vidio je sebe kao legitimnog carskog
naslijednika. 1876. godine je podržao pripremajući Hercegovački ustanak
i prepričao Hercegovačkim ustanicima kako je srpsko carstvo nestalo za
vrijeme Sultana Murata I i da treba da nastane sada, za vrijeme Sultana Murata V.
Za vrijeme srpsko-turskih ratova 1876.-1878., Nikola otvara rat 1876. Osmanskome sultanatu zajedno sa
Srbijom, u kome je pokazao vojnički talenat i spremnost Crne Gore.
Nakon kratkog mira u 1877. godini, stupa u novi rat 1877.-1878. u kojem
su crnogorske snage, podržane srpskim trupama uspijele zauzeti Nikšič,
Bar i Ulcinj. Teritorija Knjaževine Crne Gore je znatno proširena, a i
dobijen je izlaz na Jadransko more. Ratove je Knjaz Nikola opravdao kao
osvetu za Kosovski boj iz 1389. godine.

Zlatni novčić od 100 perpera

Na Berlinskom kongresu iz 1878. godine, Knjaževina Crna Gora je priznata za 27-u nezavisnu državu svijeta. Uslijedio je period zlatnog doba u Knjaževini koji je trajao decenijama.
1883. godine Knjaz Nikola posjećuje
Osmanskoga sultana u cilju izmirenja Knjaževine Crne Gore i
Osmanlijskog sultanata. Od tada su crnogorsko-osmanski odnosi mirni.
1896. održava svečano označavanje 200-godišnjice vladavine dinastije
Petrović. Godine 1897. je izbio Grčko-turski rat. Knjaz Nikola ostaje
po strani i mudro posmatra zbivanje događaja na sceni. Maja 1898.
Nikola posjećuje britansku kraljicu Viktoriju u Vinsdorskome zamku.
Ovim diplomatskim uspjesima Knjaz Nikola znatno podiže međunarodni
ugled Knjaževine Crne Gore.
Od 1900. godine Nikola se naziva Kraljem.
Uslijedili su brojni pritisci naroda koji je htio veću
slobodu, pa je Nikola Petrović Njegoš stvorio prvi Ustav Crne Gore 1905. godine.
Po ugledu na uređenja Zapadne Evrope, Ustav je odrijedio i osigurao
slobodu štampe i kriminalne zakone. Slijedeće, 1906. godine, Nikola
uvodi crnogorsku valutu - "Perper".

Nikola Petrović Njegoš je modelirao
ekonomiju Crne Gore po uzoru na tadašnju Latinsku Monetarnu Uniju.
Perper je bio iste vrijednosti kao i Francuski Franak i dijelio se na
100 Para. Novčići od 100, 20 i 10 Perpera su bili kovani u zlatu, 5, 2
i 1 Perper i srebru; dok su novčići od 20 i 10 Para bili od nikla, a 2
i 1 Para od legure bakra i cinka.
Kneževina Crna Gora je obavila svoj prvi popis stanovništva 1909. godine. Tada je bilo 317,856 stanovnika
Proklamacija Kraljevine Crne Gore
28. Avgusta 1910. Nikola
Petrović Njegoš označava jubilarnu 50-godišnjicu njegove vladavine nad
Crnom Gorom. Tom prilikom ga Skupština Crne Gore izabira za Kralja sada
već Kraljevine Crne Gore. Do tada je i postao feldmaršal Ruske carske vojske, titula koju skoro niko izvan Ruske carevine nije dobio.
Nikola Petrović Njegoš je doprinijeo znatno razvoju obrazovanja u Crnoj Gori. Pisao je mnoge teme vezane za Slovensku istoriju. Balkanska Carica i Knjaz Arvanit su bile drame, a Hajdana i Pesnik i Vila pjesme. Poznate su i skupine pjesama kao na primjer Skupljene Pesme i Nova Kola.
Nikola Petrović Njegoš je imao šest kćeri, i sve ih je udao u poznate evropske dinastije. Njegovo najstarije dijete, Zorka se udala za kralja Srbije Petra Karađorđevića. Princeze Anastazija i Milica su se udale za ruske nadvojvode Nikolu Nikolajeviča i Petra Nikolajeviča iz dinastije Romanov. Princeza Stana se udala za Vojvodu Johana od Lojhtenberga. Princeza Jelena je postala Kraljica Italije Jelena, žena kralja Emanuela Viktorija III. Jedan od trojice njegovih sinova, Princ Danilo se
oženio 27. Jula 1899. Vojvotkinjom Milicom od Meklenbur-Štrelica. Ovi
brakovi su mnogo doprinijeli poboljšanju međunarodnoga položaja Crne
Gore, a Kralj Nikola je bio zapamćen kao Zet Evrope.

Balkanski rat
Kralj Nikola I se ubrzo okreće protiv
Osmanskoga carstva za vrijeme Istočnog problema, kako bi zadao
poslednji udarac Osmanlijama u Evropi. 1912. godine
stupa u savez sa ostalim pravoslavnim hrišćanskim monarhijama Balkana -
Srbijom, Grčkom i Bugarskom i do 1913. godine. znatno proširuje svoje
teritorije.
Crnogorska vojska se spojila sa
vojskom Srbije i podijelila Sandžak, prodrla ka Kosovu zauzevši
Metohiju i naprijedovala u Skadarski sandžak. 10,000 crnogorskih boraca
je poginulo osvajajući Skadar od Osmanskih snaga pod vođstvom Esad
Paše, Osmanskog činovnika albanskog porijekla.
Iste godine je Mirom u Bukureštu
uspostavljen novi poredak na Balkanu. Uprkos crnogorskim vojnim
uspjesima, morala je dati veliki broj teritorija, uključujući i sam
grad Skadar, novostvorenoj Albaniji zbog zalaganja Austro-Ugarske
carevine i drugih velikih sila.

Prvi svjetski rat
Crna Gora je u Prvi svjetski rat ušla
odmah po objavljivanju rata Austro-Ugarske Kraljevini Srbiji,
nagovijestivši rat Austro-Ugarskoj Monarhiji 1914. Iako je crnogorska
vojska bila malobrojna, svih 50,000 ljudi je odmah bilo mobilisano.
Crnogorske snage su sa srpskom vojskom uspijele odbiti više napada
Centralnih sila. Sa utvrđenog vrha planine Lovćen, crnogorska
artiljerija je bombardovala Kotor, obližnju austro-ugarsku vojnu bazu
Centralnih Sila.
10. Avgusta 1914. crnogorske trupe
napadaju Austrijske vojne garnizone, ali ne uspijevaju iskoristiti
dobivenu prednost i ne naprijeduju dalje. Za vrijeme druge invazije
Austro-Ugarskih trupa 1914.-1915. godina, crnogorske trupe zauzimaju
Istočnu Hercegovinu, i sa Srpskom vojsom stižu do Sarajeva. Centralne
sile su bile znatno brojnije, pa su se savezničke vojske morale povući.
Zbog učestvovanja i podrške srpskim snagama od strane brojnih Bosanaca
i Hercegovanaca, Austro-Ugarski oficiri su se žestoko svijetili
civilnom stanovništvu.
Nakon treće invazije na Srbiju snaga
Centralnih Sila 1915., srpska vojska, vlast i dobar dio naroda se
povlači preko Crne Gore u Albaniju. Crnogorska vojska junački
preprečuje put vojsci Austro-Ugarske i njenog Njemačkog saveznika
dovoljno dugo da se Srbi povuku preko Crne Gore. Nakon kapitulacije
pred Austro-Ugarskom Januara 1916. kada Cetinje pada,
Kralj Nikola I Petrović i njegova vlada idu u izbjeglištvo u Italiju
kod Nikoline kćerke Jelene, Kraljice Italije, a zatim u Francusku, gdje
Bordo postaje de facto
glavni grad Kraljevine Crne Gore, odakle se ne uspijevaju nametnuti
niti kao partner u pregovorima i mirovnim konferencijama 1918. nakon
rata.
Preostali dio rata crnogorski vojnici
provode u srpskoj vojsci na Balkansom frontu. Okupacija je dovela do
mrtvih crnogorskih civila. Nakon proboja Solunskog fronta, srpske
vojske oslobađaju Crnu Goru i [/size][size=9]u Podgorici nasilno postavljaju prelaznu Skupštinu na vlast u oslobođenoj Crnoj Gori. 26. Novembra 1918 Podgorička Skupština optužuje
Nikolu za izdaju, zbacuje ga sa prijestola Kraljevine Crne Gore i ubrzo
mu zabranjuje povratak u Crnu Goru. 26. Novembra 1918. ista Skupština
izglasava prisajedinjenje Kraljevini Srbiji. Odluka je izvršena
nekoliko dana kasnije, 29., ali je to dovelo to brojnih nereda u kojima
se i Srbija umiješala 1919. godine, jer su pristalice kralja Nikole
htjele nezavisnu Crnu Goru, ili bar po prijedlogu kralja, autonomiju
unutar Srbije. Govori se i o 3,000 mrtvih i 3,000 ranjenih Crnogoraca u
pobuni. Oslobodilačke tendencije će biti nastavljene sve do 1924. kada
potpuno izumiru. Kralj Nikola umire 1921. godine u Francuskoj, sahranjen je u Italiji.