Na današnji dan

1535. - Francuski istraživač Žak Kartije (Jacques Cartier) je krenuo na svoje drugo putovanje u Severnu Ameriku, sa tri broda i 110 članova posade medju kojima su bili i dva sina indijanskog poglavice Donakone, koje je Kartije oteo na svom prvom putovanju.

1536. - Izvršena je smrtna presuda nad Anom Bolejn (Anne Boleyn), drugom ženom engleskog kralja Henrija VIII.

1568. - Engleska kraljica Elizabeta I (Elizabeth) je uhapsila Meri, (Mary) kraljicu Škotske.

1604. - Osnovan je grad Montreal u provinciji Kvebek u Kanadi.

1635. - Francuska je u Tridesetogodišnjem ratu (1618-1648) objavila rat Španiji.

1649. - Engleska proglašena za Komonvelt (Commonwealth). Prvi put je upotrebljen naziv Komonvelt, kojim je Oliver Kromvel označio englesku republiku. Engleska je bila republika sledećih jedanaest godina.

1749. - Engleski kralj Džordž II (George) dao je pravo kompaniji Ohajo (Ohio Company) na posedovanje zemlje oko reke Ohajo u Americi. Tako je nastala danačnja savezna država Ohajo.

1762. - Rođen je nemački filozof Johan Gotlib Fihte, istaknuti predstavnik nemačke klasične idealističke filozofije, profesor univerziteta u Jeni i Erlangenu, rektor Berlinskog univerziteta. Umro je 1814. godine.

1780. - Dogodilo se totalno pomračenje u sred dana, u 14 časova, u istočnoj Kanadi i ameriočkoj državi Novoj Engleskoj (New England). Nikada nije dato prihvatljivo objašnjenje za ovaj prirodni fenomen.

1802. - Napoleon Bonaparta je ustanovio Orden legije časti za civilne i vojne zasluge.

1861. - Rođena je australijska operska pevačica Neli Melba, jedan od najvećih operskih soprana krajem 19. i početkom 20. veka.

1890. - Rođen je vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, osnivač Komunističke partije Vijetnama (1930) i predsednik Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam) od njenog proglašenja 1945. do smrti 1969.

1890. - Rođen je vijetnamski državnik Ngujen Tat Tan, poznat kao Ho Ši Min, osnivač Komunističke partije Vijetnama (1930) i predsednik Demokratske Republike Vijetnam (Severni Vijetnam) od njenog proglašenja 1945. do smrti 1969.

1898. - Umro je engleski državnik Vilijam Juert Gledston, koji je između 1868. i

1894. četiri puta bio premijer Velike Britanije. Legalizovao je 1871. radničke sindikate i

1884. izvršio tzv. treću parlamentarnu reformu.

1906. - Italijanski kralj i švajcarski predsednik zvanično su otvorili železnički tunel Simplon kroz Alpe kojim su povezane Italija i Švajcarska. Tunel je dugačak 19823 metara.

1922. - Osnovana Organizacija mladih pionira Sovjetskog saveza.

1925. - Rođen je američki borac za građanska prava Malkolm Litl, poznat kao Malkolm X. Ubijen je u Njujorku u februaru 1965. dok je govorio okupljenim pristalicama.

1928. - Rođen je kambodžanski diktator Salot Sar, poznat kao Pol Pot. Tokom njegove vladavine (1975-78) pobijeno je više od milion ljudi.

1930. - Bele žene u Južnoj Africi su dobile pravo glasa.

1935. - U saobraćajnom udesu poginuo je engleski pukovnik Tomas Edvard Lorens, arheolog i pisac, poznat kao Lorens od Arabije. Proslavio se kao ratnik u arapskim zemljama u Prvom svetskom ratu, a svoje doživljaje opisao je u knjizi "Sedam stubova mudrosti".

1945. - Više od 40 američkih bombardera napalo je Tokio u Drugom svetskom ratu.

1961. - Veštački satelit Venera 1 postao je prvi predmet napravljen ljudskom rukom koji je proleteo pored druge planete u Sunčevom sistemu, prolazeći pored Venere.

1974. - Tesnom većinom Valeri Žiskar d'Esten (Valery Giscard d'Estaing) pobedio je Fransoa Miterana na predsedničkim izborima u Francuskoj.

1989. - Tokom studentskih demonstracija u Pekingu smenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Džao Cijang, jer se usprotivio vanrednim merama i primeni sile protiv studenata. Tada je stavljen u kućni pritvor u kome je bio do smrti 17. januara 2005.

1994. - Umrla je Žaklina Kenedi Onazis, (Jacquelin Bouvier Kennedy Onassis) supruga predsednika SAD Džona Kenedija ubijenog 1963. u atentatu i grčkog brodovlasnika, milijardera Aristotela Onazisa.

1997. - U Bangladešu je u snažnom ciklonu izgubilo život najmanje 350 ljudi, a više od milion je ostalo bez kuća.

2000. - Kina i Evropska unija postigle su sporazum o trgovini kojim je otvoren put Kini u Svetsku trgovinsku organizaciju. Kina je naredne godine primljena u STO.

2003. - Indonežanska vojska započela je ofanzivna dejstva na baze separatističke pobunjeničke grupe Pokret za slobodni Aceh. Napadi su označili prekid primirja koji su potpisale obe strane u decembru 2002. godine i predstavljaju najveću vojnu operaciju od aneksije Istočnog Timora 1975. godine.

2004. - U Velikoj Britaniji je otvorena prva banka embriona na svetu.

1347. - Rimski narodni tribun Kola di Rienco (Cola, Rienzo) proglasio je Rimsku Republiku proteravši vlastelu iz grada. Već naredne godine Rienco je bio pisiljen da napusti Rim. Njegov lik inspirisao je Riharda Vagnera (Richard Wagner) za operu "Rienco".

1349. - Donet je Dušanov zakonik kojim su utvrđena opšta načela uređenja srpske države.

1498. - Portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) stigao je u luku Kalikat, na jugozapadu Indije, otkrivši novi morski put oko Rta dobre nade.

1506. - Umro je italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo (Cristoforo Columbo), koji je na svojim putovanjima u Novi svet otkrio Ameriku.

1799. - Rođen je francuski pisac Onore de Balzak (Honore, Balzac) Kao protagonist realističkog romana, stvorio je opus od stotinak knjiga pod zajedničkim naslovom "Ljudska komedija" u kojem je opisao likove iz najrazličitijih društvenih slojeva.

1806. - Rođen je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača političke ekonomije i zastupnik utilitarizma u etici. U logici je usavršio istraživanja uzročnih odnosa među pojavama ("Principi političke ekonomije", "Sistem logike", "Utilitarizam").

1834. - Umro je francuski general i državnik markiz Lafajet (Marquis La Fayette), dobrovoljac u američkom ratu za nezavisnost od 1777. Po povratku u Francusku 1789. bio je komandant Nacionalne garde.

1867. - Britanska kraljica Viktorija (Victoria) položila je u Londonu kamen temeljac za Rojal Albert hol.

1881. - Rođen je poljski general i političar Vladislav Sikorski (Wladyslaw Sikorski), koji je u Drugom svetskom ratu organizovao poljske emigrante za borbu protiv Hitlera.

1882. - U Beču je potpisan ugovor o Trojnom savezu Nemačke, Austro-Ugarske i Italije.

1902. - Američke trupe napustile su Kubu nakon što je u toj zemlji uspostavljena republikanska vlast. Prvi predsednik republike bio je Tomas Estrada Palma (Thomas).

1920. - Ubijen je meksički predsednik Venustijano Karansa (Venustiano Carranza). Novi predsednik Meksika postao je Adolfo de la Uerta (Huerta).

1922. - Najmanje 90 ljudi je poginulo kada je britanski brod "Egipat" potonuo nakon sudara u gustoj magli s francuskim brodom "Sena". Brod je nosio i zlato i srebro u vrednosti od milion funti.

1941. - Italija je u Drugom svetskom ratu anektirala Boku Kotorsku sa delom dubrovačkog kotara i nazvala je Pokrajina Boka Kotorska.

1941. - Nemačke vazdušne snage izvrsile invaziju na ostrvo Krit u Grčkoj.

1958. - Umro je Đuro Salaj, jedan od osnivača Komunističke partije Jugoslavije i prvi predsednik Jedinstvenih sindikata Jugoslavije (1945).

1978. - SAD lansirale raketu Pioneer Venus 1, koja je napravila radarske mape Venere.

1980. - U Kvebeku, na referendumu o nezavisnosti od Kanade, 60 odsto birača glasalo je protiv otcepljenja.

1985. - Film "Otac na službenom putu" jugoslovenskog režisera Emira Kusturice osvojio je "Zlatnu palmu" na 38. međunarodnom festivalu u Kanu.

1989. - Skupština Srbije donela je odluku o raspisivanju zajma za privredni preporod Srbije. Zajam nikada nije vraćen zajmodavcima, a srpska privreda je u narednoj deceniji doživela kolaps.

1991. - Vlasti u Sovjetskom savezu počele da dozvoljavaju gradjanima da slobodno izlaze iz zemlje.

1995. - Zairska vlada je uspostavila karantin u regionu pogođenom smrtonosnim ebola virusom.

1997. - Turska vojska saopštila da je ubila 1.300 Kurda u jednonenedeljnoj ofanzivi unutar severnog Iraka.

1999. - Vazdušni napadi NATO-a su u Beogradu za posledicu imali razrušenu bolnicu, poginula tri pacijenta i nekoliko oštećenih ambasadorskih rezidencija.

2000. - Na poslednjoj donatorskoj konferenciji za Bosnu i Hercegovinu održanoj u sedištu EU u Briselu prikupljeno je 850 miliona dolara. Za obnovu te bivše jugoslovenske republike nakon trogodišnjeg rata (1992-95), ukupno je prikupljeno 5,1 milijarda dolara.

2000. - Tajvan je inaugurisao predsednika Čen Shui-biana, što je po prvi put u kineskoj istoriji da demokratski izabran opozicioni lider polaže zakletvu kao lider države.

2002. - Istočni Timor zvančno je proglasio nezavisnost, nakon više od četiri i po veka strane dominacije i 32 meseca vlasti administracije UN.

2003. - Bivši pilot Jugoslovenske narodne armije (JNA) Emir Šišić osuđen je u Rimu na doživotnu robiju, zbog ubistva petorice diplomata, od kojih su četvorica bili italijanski državljani. Šišić je u januaru 1992. na području Hrvatske oborio avion Evropske zajednice. Apelacioni sud preinačio je tu kaznu na 15 godina zatvora, što je kasnije potvrdio i Kasacioni sud u Rimu.

1471. - Rođen je nemački slikar i graver Albreht Direr (Albrecht Duerer), jedan od najvećih renesansnih majstora. Izradio je portrete velike umetničke i dokumentarne vrednosti i izvanredne gravire u drvetu i bakru, koje odlikuje precizan crtež ("Apokalipsa", "Velika muka", "Bogorodičin život").

1471. - U londonskom zatvoru Tauer ubijen je engleski kralj Henri VI (Henry), poslednji monarh iz dinastije Lankaster (Lancaster), svrgnut u dinastičkim borbama ("Rat dveju ruža"). Njegov lik inspirisao je Šekspira (Shakespeare) za dramu "Henri VI". Presto je preuzeo Edvard IV (Ednjard).

1502. - Portugalci su otkrili nenastanjeno ostrvo Sveta Jelena ujužnom Atlantiku.

1527. - Rođen je španski kralj Felipe II (1556-98), sin inaslednik Karla V. Politikom fanatičnog katoličanstva izazvao je pobunu u Holandiji koja je dovela do njene nezavisnosti.

1639. - Umro je italijanski filozof, dominikanac Tomazo Kampanela(Tommaso Campanella), zastupnik utopijske filozofije. Optužen da širi jeretičku nauku, osuđen je 1599. na doživotni zatvor. Oslobođen je nakon 27 godina na intervenciju pape Urbana VIII. Svoj ideal države opisao je u delu "Grad sunca", koji je postao udžbenik utopijske filozofije.

1844. - Rođen je francuski slikar Anri Ruso, zvani Carinik (Henri Rousseau Le Douanier), prvi slikar naivac čije su slike ušle u Luvr.

1845. - Rođen je glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka.

1851. - Otkriveno zlato u Australiji. Time je počela australijska zlatna groznica.

1860. - Rođen je holandski lekar Vilem Ejnthoven (Willem Einthoven), osnivač elektrokardiografije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1924. godine.

1894. - Kralj Aleksandar Obrenović ukinuo je liberalni ustav iz 1888. i vratio na snagu ustav iz 1869. godine.

1895. - Umro je austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Supe(Franz von Suppe), autor popularnih opereta ("Laka konjica", "Bokačo", "Lepa Galateja", "Fatinica").

1904. - U Parizu je osnovana Svetska fudbalska federacija - FIFA.

1911. - Potpisano primirje i okončan rat u Meksiku.

1921. - Rođen je ruski nuklearni fizičar Andrej Saharov, borac zapolitičke slobode i ljudska prava, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. Kao nepomirljivi protivnik režima, izgnan je 1980. iz Moskve u Gorki, gde je ostao do 1986.

1922. - Komunisti preuzeli kontrolu u Bugarskoj; bugarski kralj Boris pobegao u inostranstvo.

1927. - Čarls Lindberg (Charles Lindbergh) prvi preleteo preko Atlantika sam u avionu Duh Sent Luisa (Spirit of St. Louis). Poleteo je 20. maja u 7:52 ujutro iz Amerike, sa aerodroma na Long Ajlendu, u blizini Njujorka. U predvečerje 21. maja sleteo je na aerodrom Burže u okolini Pariza. 100.000 oduševljenih ljudi ga je dočekalo u Francuskoj.

1935. - Umro je holandski botaničar Hugo de Fris (Vries), osnivač eksperimentalne genetike.

1935. - Umrla je američka pacifistkinja i društveni reformatorDžejn Adams (Jane Addams), dobitnica Nobelove nagrade za mir 1931. godine.

1945. - Sirija i Liban prekinuli su pregovore sa Francuskom izatražili punu nezavisnost.

1946. - U Velikoj Britain uvedeno racionalizovano snabdevanje brašnom usled ratom izazvane nestašice pšenice.

1967. - Više od 300 ljudi nastradalo je u požaru u robnoj kući uBriselu.

1969. - Sirhan Sirhan, koji je 1968. ubio Roberta Kenedija(Kennedy), brata američkog predsednika Džona Kenedija (John), takođe ubijenog u atentatu, osuđen je na smrtnu kaznu. Kazna je kasnije preinačena u doživotni zatvor.

1981. - Socijalista Fransoa Miteran (Francois Mitterrand) je postaopredsednik Francuske, a Pjer Moroa (Pierre Mauroy) premijer.

1982. - Britanske trupe su se iskrcale na Foklandska (Malvinska)ostrva koja je okupirala Argentina, u najvećoj vojnoj akciji Londona od Suecke krize 1956.

1989. - Kineski studenti, koji su okupirali centralni pekinški trg Tjenanmen tražeći reforme, odbacili su zahtev vlade da napuste trg.

1991. - Bivši premijer Indije Radživ Gandi (Rajiv Gandhi) ubijenje bombom skrivenom u buket cveća, u toku predizbornog mitinga u južnoj indijskoj državi Tamil Nadu, blizu grada Madras.

1991. - Etiopski diktator Mengistu Haile Marijam (Mariam) oboren jeposle 14 godina vladavine i otišao je u izbeglištvo.

1992. - Američki Senat doneo je zakon kojim se SR Jugoslaviji uskraćuje svaka pomoć SAD zbog umešanosti u sukobe u bivšim jugoslovenskim republikama.

1993. - Senat Venecuele je suspendovao predsednika države Karlosa Andresa Peresa (Carlos, Perez) pod optužbom za korupciju.

1996. - Na jezeru Viktorija, u istočnoj Africi, potonuo jetanzanijski feribot, sa kojeg se od oko hiljadu ljudi spaslo samo 114.

1997. - Poljska i Ukrajina potpisale su sporazum o pomirenju i takoi formalno okončale viševekovno neprijateljstvo.

1998. - Pod snažnim pritiskom masovnih demonstracija indonežanski predsednik Suharto podneo je ostavku nakon 32 godine diktatorske vladavine.

2001. - Savet bezbednosti UN proglasio je reku Kongo ponovootvorenom, nakon dvoipogodišnjeg rata. Zatvaranje reke imalo je za posledicu nestašicu hrane i lekova za milione stanovnika te zemlje.

2002. - Američki državni sekretar Kolin Pauel (Colin Ponjell)saopštio da su SAD odlučile da deblokiraju ekonomsku pomoć SR Jugoslaviji.

2003. - U zemljotresu jačine 6,7 Rihterove skale koji je pogodioglavni grad Alžira i okolinu, poginulo je 2.241, a povređeno 10.243 osoba.

2006. - Većina građana Crne Gore izjasnila se na referendumu zanezavisnost te države. Srbija je, u skladu sa Ustavnom poveljom Srbije i Crne Gore, nasledila pravo na međunarodni subjektivitet, mesto u UN i drugim međunarodnim organizacijama.

337. - Umro je rimski car Konstantin I Veliki, prvi rimski car koji je prihvatio hrišćanstvo u Rimskom carstvu. Godine 325. sazvao je prvi hrišćanski sabor u Nikeji.

1455. - Bitkom kod Sent Albansa u Engleskoj je počeo tridesetgodišnji "Rat dveju ruža" između dinastija Lankaster (Lancaster) i Jork (York).

1813. - Rodjen Rihard Vagner (Richard Wagner), nemački operski kompozitor. (Tristan i Izolda, Nirnberški majstori pevači, ciklus od 4 opere o Nibelunzima, Loengrin, Leteći holandjanin i druge)

1833. - U Čileu je usvojen ustav kojim je data veća vlast predsedniku, a rimokatolička vera proglašena državnom.

1859. - Rođen je engleski pisac Artur Konan Dojl (Arthur Conan Doyle), proslavljeni autor kriminalističkih romana u kojima su glavni junaci detektiv Šerlok Holms (Sherlock Holmes) i njegov prijatelj dr Votson (Watson).

1873. - Umro je italijanski pisac Alesandro Manconi (Alessandro Manzoni), čije su delo i ideje snažno uticale na nacionalni pokret "rizorđimento" četrdesetih godina 19. veka ("Verenici", posmrtna oda Napoleonu I Bonaparti (Bonaparte) "Svete himne", drame "Grof Karmanjola", "Adelki").

1885. - Umro je francuski književnik Viktor Igo (Victor Hugo), uz Balzaka (Balzac) najznačajnija ličnost u francuskoj književnosti. Od 1841. je član Akademije, a od 1845. poslanik u parlamentu gde se zalaže za slobodu štampe, ukidanje smrtne kazne i socijalne reforme. Nakon državnog udara Napoleona Bonaparte, odlazi u 19-godišnje izgnanstvo gde je napisao najpoznatija dela, romane "Jadnici" i "Zvonar Bogorodične crkve".

1907. - Rodjen Lorens Olivije (Laurence Olivier), veliki britanski poazorisšni i filmski glumac.

1907. - Rođen je engleski pozorišni i fimski glumac, režiser i producent Lorens Olivije (Laurence Olivier), jedan od najboljih tumača Šekspirovih (Shakespeare) likova, dobitnik Oskara za film "Hamlet". Godine 1970. dobio je plemićku titulu.

1914. - Velika Britanija je od Anglo-persijske naftne kompanije preuzela kontrolu nad naftnim izvorima u Persijskom zalivu.

1924. - Rodjen u Francuskoj Šarl Aznavur (Charles Aznavour), proslavljeni francuski pevač, šansonjer, kompozitor i glumac. On je dete jermenskih imigranata (pravo ime Chahnour Varinag Aznavourian). Proglašen za Oficira Legije Časti 1997. godine.

1939. - Hitler i Musolini potpisali su "Čelični pakt" o desetogodišnjem vojnom i političkom savezu Nemačke i Italije.

1943. - U Moskvi je saopšteno da je raspuštena Komunistička internacionala (Kominterna). Smatra se da je to bio Staljinov gest dobre volje prema zapadnim saveznicima u Drugom svetskom ratu.

1946. - Rodjen jedan od najboljih britanskih fubalera, Irac Džorž Best.

1970. - Umro je jugoslovenski reditelj i scenograf Bojan Stupica. Od 1949. bio je reditelj i jedan od glavnih organizatora u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu, a od

1957. režirao je u beogradskom Ateljeu 212 i u Narodnom pozorištu.

1972. - Predsednik SAD Ričard Nikson (Richard Nixon) sreo se u Moskvi s predsednikom Vrhovnog sovjeta SSSR Leonidom Brežnjevom, kao prvi američki predsednik koji je posetio Sovjetski Savez.

1988. - Svrgnut sa vlasti madjarski komunistički vodja.

1989. - Indija je izvršila probu svoje prve rakete zemlja-zemlja srednjeg dometa.

1991. - Ubijen u atentatu Radživ Gandi (Rajiv Gandhi), predsednik Indije, sin Indire Gandi, unuk Džavaharlala Nehrua.

1992. - Generalna skupština UN primila je u punopravno članstvo tri bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu. Istog dana u Sarajevu je postignut sporazum između predstavnika JNA i Predsedništva BiH o mirnom povlačenju vojnika i pitomaca, državljana SR Jugoslavije, iz vojnih kasarni u Sarajevu i Pazariću.

1997. - Ruski predsednik Boris Jeljcin smenio je ministra odbrane i nekoliko generala, nakon što su odbili da smanje budžet i da izvrše reorganizaciju vojske.

2002. - Bivši član Kju Klus Klana, Bobi Frenk Čeri (Bobby Frankk Ćerry) proglašen je krivim za ubistvo četiri devojčice-crnkinje. One su poginule 1963. u eksploziji dinamita koji je on postavio u crkvi u Birmingemu.

2003. - Savet bezbednosti UN ukinuo je 13-godišnje sankcije Iraku, istovremeno dajući SAD i Velikoj Britaniji velika ovlašćenja u vođenju te zemlje i njene naftne industrije.

2003. - Sedamdesetogodišnji Japanac Juićiro Miura (Yuićiro Miura), uspeo je da se popne na Mont Everest i tako postao najstariji čovek koji se ikada popeo na najvišu planinu u svetu.

1564. - Rođen je engleski dramski pisac Vilijam Šekspir (Wiliam Shakespeare). Njegove drame, od kojih je veliki broj ekranizovan, i danas su na repertoarima svetskih pozorišta ("Hamlet", "Romeo i Julija", "Otelo", "Makbet"). Umro je istog datuma 1616. godine.

1616. - U Madridu je umro španski književnik Migel de ServantesSavedra (Miguel, Cervantes). Pisao je romane, drame, komedije, pripovetke i pesme, a u svetsku književnost ušao je sa romanom "Don Kihot", koji se smatra pretečom modernog romana.

1728. - U katastrofalnom požaru uništen je veliki deo Kopenhagena.

1755. - Rođen je engleski slikar Džozef Malard Vilijam Tarner(Joseph William Turner). Njegovo slikarstvo imalo je značajan uticaj na francuske impresioniste.

1850. - Umro je pesnik Vilijam Vordsvort (William Wordsworth), uzKolridža (Coleridge) najznačajniji predstavnik romantizma u engleskoj književnosti. Njegova zbirka pesama "Lirske balade" (1798) označila je početak romantizma u engleskoj književnosti.

1858. - Rođen je nemački fizičar Maks Plank (Max, Ludwig Planck), tvorac kvantne teorije, za koju je 1918. godine dobio Nobelovu nagradu.

1867. - Rođen je srpski političar, publicista i književnik Jaša Prodanović, jedan od osnivača Jugoslovenske republikanske demokratske stranke. Bio je potpresednik vlade FNRJ od 1946. do 1948. godine. Uređivao je časopise "Narodna misao" i "Ođek", priredio je dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića.

1880. - Rođen je ruski baletski igrač, koreograg i pedagog Mihail Mihajlovič Fokin, reformator klasičnog baleta.

1891. - Rođen je ruski kompozitor i pijanista Sergej Prokofjev,jedan od najoriginalnijih muzičkih stvaralaca 20. veka.

1897. - Rođen je kanadski političar i državnik Lester Bouls Pirson (Bowles Pearson), šef diplomatije od 1948. do 1957. i premijer Kanade od 1963. do 1968. godine. Zalaganje za mirno rešenje Suecke krize donelo mu je 1957. godine Nobelovu nagradu za mir.

1899. - Rođen je srpski istoričar Mihailo Dinić, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je veliki broj radova iz srednjovekovne istorije Srbije, Bosne, Dubrovnika, Hrvatske. Izučavao je i rudarstvo srednjeg veka u našim krajevima.

1913. - Turci su u prvom balkanskom ratu predali Skadar Crnogorcima. Odlukom velikih sila 14. maja Crnogorci su se morali povući, a Skadar je pripao Albaniji.

1928. - Rođena je Širli Templ (Schirly Tempel), koja je kao detepostala holivudska filmska zvezda. Kasnije je bila američki ambasador u Gani i Čehoslovačkoj.

1938. - Sudetski Nemci zatražili su, uz podršku Hitlera, punuautonomiju u okviru Čehoslovačke. Minhenskim sporazumom u septembru iste godine Hitler je Sudete pripojio Nemačkoj, a 1939. okupirao je Čehoslovačku.

1941. - Grčka vojska je kapitulirala pred trupama nacističke Nemačke, a kralj i vlada napustili su zemlju.

1945. - Sovjetska armija oslobodila je u Drugom svetskom ratunacističke logore Saksenhauzen i Ravensbrik.

1975. - Poslednja sajgonska vlada podnela je ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford priznao je poraz u Vijetnamskom ratu.

1986. - Umro je američki filmski reditelj austrijskog porekla Oto Preminger (Otto). Proslavio se filmovima "Laura", "Karmen Džons" i "Egzodus".

1990. - Kineski premijer Li Peng doputovao je u Moskvu. To je bilaprva poseta jednog kineskog premijera SSSR-u posle 26 godina. 1992 - Umro je indijski filmski reditelj Satjađit Raj (Satyajit Ray), tri nedelje nakon što je dobio Oskara za životno delo. ("Otac Pančali", "Kamen mudrosti", "Rabindranat Tagore").

1997. - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin(Jiang Zemin) potpisali su deklaraciju kojom su se usprotivili dominaciji jedne super sile u posthladnoratovskoj eri.

1998. - Umro je grčki državnik Konstantin Karamanlis(Konstantinos), premijer od 1955. do 1963. i 1974, posle pada vojne hunte, predsednik Grčke od 1980. do 1985. godine.

1998. - U Srbiji, na referendum o stranom posredovanju urešavanju problema na Kosovu i Metohiji izašlo je 73,05 odsto upisanih birača. Protiv učšća stranih predstavnika u rešavanju problema na Kosovu izjasnilo se 94,73 odsto.

1999. - Tridesetog dana vazdušnih napada NATO-a na SR Jugoslavijupogođena je zgrada državne televizije. Poginulo je 16, a ranjeno 18 radnika. Uništeno je i više repetitora RTS u Srbiji.

2003. - Svetska banka odobrila je kredit od 80 miliona dolara zapodršku reformama socijalnog sektora u Srbiji.

2003. - U Pekingu su održani prvi direktni pregovori SAD iSeverne Koreje, posle priznanja Severne Koreje da je tajno radila na unapređenju svog nuklearnog oružja i time prekršila svoje međunarodne obaveze.

2005. - Umro je britanski glumac ser Džon Mils (John Mills),nagrađen Oskarom 1971. za ulogu seoskog mutavca u filmu "Rajanova kći" Dejvida Lina (David Lean).

2005. - Umro je Eduardo Paoloci (Paolozzi) jedan od najistaknutijih britanskih umetnika i osnivač pop art pokreta u Velikoj Britaniji. Među znacajnijim delima koje je ostavio je živopisni mozaik na stanici Totenhem kort roud u podžemnoj železnici u Londonu i monumentalna bronzana statua Isaka Njutna (Isaac Newton) ispred Britanske biblioteke.

- Danas je Dan slovenskih prosvetitelja Ćirila i
Metodija, Grka iz Soluna, osnivača slovenske književnosti i tvoraca
prvog slovenskog pisma - glagoljice. To pismo stvoreno je
prilagođavanjem grčke azbuke slovenskim glasovnim potrebama. Na
glagoljicu su Ćirilo i Metodije preveli više crkvenih knjiga. U
prosvetiteljskom radu u Velikoj Moravskoj, gde ih je na molbu kneza
Rastislava poslao vizantijski car Mihailo III, naišli su na veliki otpor
nemačkih crkvenih velikodostojnika, pa su morali da idu u Rim kako bi
se pravdali pred papom. Posle Ćirilove smrti u Rimu, Metodije je
nastavio misionarski rad u Moravskoj i Panoniji. Kad je umro, njegovi
učenici su proterani iz Moravske, ali su nastavili rad među Južnim
Slovenima.


1543. - U Poljskoj je umro Nikola
Kopernik, slavni reformator astronomije koji je umesto geocentričnog
postavio heliocentrični sistem sveta.

1738. - Osnovana je metodistička crkva.
Ona broji oko 25 miliona vernika, a deli se na veslijevce i kalviniste.

1830. - Napisana je pesma "Mary Had A
Little Lamb".

1850. - Rođen je srpski revolucionar
Afanasije Stojanović, jedini učesnik Pariske komune među Južnim
Slovenima, koji je 1871. ranjen na barikadama. Posle propasti Komune,
vratio se u Srbiju, gde je dvaput zatvaran, potom se sklonio u Austriju,
a zatim u Rusiju, gde je umro i sahranjen uz najveće vojne počasti.

1862. - Otvoren je Vestminsterski most na
Temzi u Londonu.

1899. - U Bostonu je otvorena prva
radionica za popravku automobila.

1899. - Rođen je srpski arhitekta
Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske
akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na
Kalemegdanu i starog dela palate "Borba". Jedan je od osnivača i
dugogodišnjih predsednika Grupe arhitekata modernog pravca posle Prvog
svetskog rata. Dela: "Poljoprivredne zgrade", "Industrijska
arhitektura", "Stara gradska i seoska arhitektura u Srbiji", "Seoska
arhitektura i rurizam".

1903. - Rođen je Aram Hačaturijan,
jermenski kompozitor. Njegovo stvaranje, osnovano uglavnom na jermenskom
muzičkom folkloru, odlikuje se bogatstvom ritmike i instrumentalnih
boja. Glavna dela: baleti "Gajane", "Spartak", koncerti za klavir,
violinu i orkestar, simfonije, kamerna muzika...

1905. - Rođen je Mihail Šolohov, jedan od
značajnijih ruskih pisaca. Roman "Tihi Don", na kojem je radio punih 15
godina, veličanstvena je epopeja života donskih Kozaka 1912-1922,
nezaboravna slika revolucije. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost
1966. godine. Dela: "Priče sa Dona", "Azurna stepa", "Nauka mržnje"...

1915. - Tomas Edison otkrio je aparat
pomoću kojeg je bilo moguće snimati telefonske razgovore.

1916. - U Velikoj Britaniji je uvedena
regrutna obaveza.

1921. - Izabran je prvi parlament u
Severnoj Irskoj.

1926. - Otvorena je Univerzitetska
biblioteka u Beogradu, čija gradnja je uz pomoć Karnegijeve zadužbine
započeta 1921, a završena 1924. Bila je to prva zgrada u Srbiji namenski
građena za biblioteku. Naziv Univerzitetska biblioteka "Svetozar
Marković" dobila je 1946.

1931. - Prvi put je jedan voz opremljen
klima-uređajem.

1954. - Osnovana je nemačka avio-kompanija
Lufthansa.

1954. - IBM je predstavio vakuumsku cev -
"elektronski mozak" - koja je mogla da obavlja deset miliona operacija
na čas.

1993. - Posle 30-godišnjeg građanskog
rata, Eritreja je izdejstvovala nezavisnost od Etiopije.

1768. - Engleski istraživač, moreplovac i kartograf, kapetan Kuk, (Cook) krenuo je na svoje prvo putovanje brodom, preko Tihog okeana do ostrva Tahiti.

1787. - Pod predsedništvom Džordža Vašingtona (George Washington), u Filadelfiji je počela s radom ustavna konvencija. Nacrt ustava prve moderne demokratske države u svetu, SAD, usvojen je 17. septembra, nakon gotovo četiri meseca raspravljanja.

1803. - Rođen je američki pesnik, esejist i duhovni vođa transcendentalista Ralf Valdo Emerson (Ralph, Waldo) ("Priroda", "Ogledi", "Uzorni ljudi", "Vođa života", "Društvo i usamljenost").

1810. - U Rio de la Plati u Argentini počela je pobuna protiv španskog kolonijalnog režima, a vlast je preuzela privremena vlada. Taj dan se proslavlja kao Dan nezavisnosti Argentine, mada je nezavisnost formalno proglašena u julu 1816.

1840. - U Srbiji je uveden javni poštanski saobraćaj otvaranjem prve pošte u Beogradu, u zgradi na Kalemegdanu. Pošta je iz Beograda u druga mesta u zemlji otpremana sredom i subotom.

1881. - Rodjen je Bela Bartok, madjarski kompozitor.

1892. - Rodjen Josip Broz Tito, bivši predsednik Jugoslavije.

1895. - Britanski pisac Oskar Vajld (Oscar Wilde) osuđen je na dve godine robije zbog homoseksualizma.

1910. - Francuske trupe okupirale severno-afričku državu Maroko.

1911. - Predsednik Meksika Porfirio Dijas (Diaz) podneo je ostavku posle pobede revolucionarnih snaga nad trupama vlade u građanskom ratu.

1915. - Završena je bitka za grad Ipr (Belgija) u Prvom svetskom ratu u kojoj je bilo
105.000 poginulih i ranjenih, a tokom koje su Nemci prvi put upotrebili otrovni gas koji je po tom gradu dobio naziv iperit.

1922. - Rođen je Enriko Berlinguer (Enrico), lider italijanskih komunista od 1972. do smrti 1984, zastupnik "evrokomunizma" i "istorijskog kompromisa".

1929. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je premijera "Gospođe ministarke" Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu ulogu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unapred namenio ulogu.

1935. - Atletičar Džesi Ovens (Jesse Owens) postavio je šest svetskih rekorda za manje od sat vremena na takmičenju u gradu Ann Arbor, u američkoj državi Mičigen.

1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli vazdušni desant na Drvar (Bosna) gde je bio smešten Vrhovni štab jugoslovenskih partizana.

1960. - Tokom kinesko-nepalskih prepirki oko granice na Mont Everestu, Kinezi su stigli na severnu stranu vrha i postavili kinesku zastavu i bistu Mao Cedunga (Zedung).

1961. - Američki predsednik Kenedi objavio je plan za slanje čoveka na Mesec.

1961. - Britanski advokat Piter Benenson osnovao je u Londonu Organizaciju za ljudska prava Amnesti internešenel.

1963. - Samit afričkih država u Adis Abebi je okončan sporazumom o osnivanju Organizacije afričkog jedinstva.

1965. - Američki bokser Mohamed Ali (Muhammad Ali) nokautirao je u prvom minutu prve runde protivnika Sonija Listona (Sonny Liston).

1969. - U Sudanu je državnim udarom vlast preuzeo pukovnik Džafar Mohamed al-Nimeiri (Jaafar Mohammed al-Nimeri).

1979. - Dogodila se avionska nesreća u Čikagu: DC-10 kompanije American Airlines an letu broj 191 se srušio pri poletanju sa čikaškog O'Hare aerodroma ubivši pri tom 271 osobu u avionu i dvoje ljudi na zemlji.

1979. - Odmah nakon poletanja sa čikaškog aerodroma, srušio se američki avion "DC-10" pošto mu je prethodno otpao jedan motor. Poginulo je svih 273 puttnika i članova posade.

1982. - Potopljen je britanski ratni brod 'HMS Coventry' u sukobima oko Foklandskih ostrva. Potopila ga je argentinska vojska koristeći francusku raketu 'Eksozet'.

1983. - U požarima koji su zahvatili tri broda na reci Nil u južnom Egiptu poginulo je više od 300 ljudi.

1985. - Bangladeš je pogodio tropski ciklon koji je za sobom ostavio oko 10,000 mrtvih.

1991. - Završena je dvodnevna akcija tokom koje su Izraelci" vazdušnim mostom" prebacili 15.000 etiopskih Jevreja iz Adis Abebe u Izrael.

1992. - Oskar Luiđi Skalfaro (Oscar Luigi Scalfaro) postao je predsednik Italije.

1993. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju 827 o osnivanju Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije sa sedištem u Hagu. To je bio prvi takav sud posle sudova u Nirnbergu (1945-46) i Tokiju (1946-48). Godine 1994. osnovan je i Međunarodni krivični sud za Ruandu sa sedištem u tanzanijskom gradu Aruši.

1994. - Ruski književnik Aleksandar Solženjicin vratio se u Rusiju nakon 20 godina izgnanstva.

1995. - Avijacija NATO-a, u ratu u BiH, bombardovala je skladište municije bosanskih Srba kod Pala. Srbi su odgovorili uzimanjem za taoce 377 pripadnika mirovnih snaga UN. Poslednji taoci pušteni su 18. juna.

2001. - Deset godina nakon raspada SFR Jugoslavije, predstavnici novonastalih država parafirali su u Beču Sporazum o podeli imovine bivše zajedničke zemlje.

2001. - Amerikanac Erik Vajhenmajer prva je slepa osoba koja je osvojila Mont Everst, na koji se popeo zajedno sa Šermanom Bulom, 64-godišnjim lekarom, koji je tako postao najstarija osoba koja je osvojila ovaj vrh.

2001. - Umro je kubanski fotograf Alberto Korda (72), požnat po svojim fotografijama južnoameričkog gerilskog vođe Ernesta "Če" Gevare.

2002. - Dogodila se avionska nesreća, avion kineske kompanije China Airlines na letu broj 611: Boeing 747-200 se raspao u vazduhu iznad tajvanskog moreuza ubivši pritom 225 ljudi.

2004. - Šef UNMIK-a Hari (Harri) Holkeri podneo je ostavku iz zdravstvenih razloga, tri meseca pre isteka mandata.

2004. - U poplavama koje su zahvatile Dominikansku Republiku i Haiti poginulo je najmanje 1.950 osoba, koje su većinom odnele bujice reka.

604. - Umro je sveti Avgustin, prvi kenterberijski nadbiskup i osnivač hrišćanske crkve u Engleskoj. Papa Grgur I poslao ga je 596. sa 40 benediktinaca da utemelji hrišćanstvo i poveže Englesku s Rimom. Godine 597. osnovao je Kenterberijsku nadbiskupiju.

735. - Umro je engleski istoričar i kaluđer sveti Bid, autor prve istorije Engleske. Njegova "Crkvena istorija engleskog naroda", pisana na latinskom, najvažniji je izvor anglosaksonske istorije između prvog i šestog veka.

1421. - Umro je turski sultan Mehmed I, rodjen 1389. godine.

1521. - Rimsko-nemački car Karlo V, kao izvršilac papske ekskomunikacije, doneo je Vormski edikt, kojim su Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj, i njegovi sledbenici prognani iz zemlje.

1670. - U Doveru, na engleskoj strani Lamanša, engleski kralj Čarls Drugi (Charles II) i francuski kralj Luj (Louis) XIV potpisali su 'Tajni doverski ugovor'.

1670. - U Doveru, na engleskoj strani Lamanša, engleski kralj Čarls Drugi (Charles II) i francuski kralj Luj (Louis) XIV potpisali su 'Tajni doverski ugovor'.

1799. - Rođen je u Moskvi Aleksander Sergejevič Puškin, ruski pisac, pesnik i dramaturg. Proslavio se delima 'Ruslan i Ljudmila', 'Boris Godunov', 'Jevgenije Onjegin', 'Pikaova dama', a napisao je i mnoga druga. Umro je 1837. godine.

1805. - Napoleon Bonaparte krunisan kao kralj Italije.

1879. - Ugovorom u Gandamaku, Rusija i Velika Britanija su stvorile Avganistan.

1889. - Pušten je u rad prvi lift za posetioce Ajfelove kule u Parizu.

1896. - Nikola II krunisan je kao Car Rusije.

1907. - Rođen je Džon Vejn (John Wayne), pod pravim imenom Marion Michael Morrison, američki filmski glumac koji se proslavio ulogama u 'vesternima', filmovima o američkom 'Divljem zapadu'. Pošeo je sa snimanjem filmova još 1930. godine u Holivudu. Umro je 1979. godine.

1912. - Rođen je mađarski političar Janoš Kadar, lider mađarskih komunista (1956-1988) i predsednik vlade 1956. nakon antisovjetskih demonstracija i oružane pobune u Mađarskoj koja je ugušena intervencijom sovjetskih trupa.

1923. - Prvi putje održano automobilsko takmičenje u izdržljivosti, pod imenom པ časa Le Mana' (24 Heures du Mans), u blizini francuskog grada Le Mana.

1924. - U SAD uvedeno ograničenje useljavanja stranih državljana, i zabranjeno useljavanje Japancima.

1926. - Rođen je Majls Dejvis (Miles Davis), američki džez trubač i kompozitor. Umro je 1991[/b]. godine.

1955. - Po prvi put posle zahlađenja političkih odnosa 1948. godine, u Beograd je doputoval sovjetska državna delegacija na čelu sa Nikitom Hruščovom, prvim sekretarom Centralnog komiteta Sovjetske komunističke partije. Posle sastanaka sa Titom, u obraćanju narodu preko radija, Hruščov se izvinuo za prekid odnosa medju dvema državama koji je nastao za vreme Staljina.

1963. - Osnovana je Organizacija afričkog jedinstva (O.A.J.)

1969. - Džon Lenon (John Lennon) i Joko Ono (Yoko Ono) počeli svoji drugu seansu 'U krevetu za mir', u hotelu 'Kraljica Elizabeta' u Montrealu u Kanadi.

1970. - Sovjetski putnički avion Tupoljev Tu-144 postao prvi putnićki avio koji je probio dvostruku brzinu zvuka, 'Mach 2'.

1972. - U Moskvi je potpisan prvi sporazum SSSR i SAD o ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja (SALT 1).

1976. - Umro je nemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najuticajnijih filozofa 20. veka i jedan od petorice najuticajnijih u istoriji filozofije. Bio je profesor univerziteta u Frajburgu, jedno kratko vreme i rektor 1933. Glavna dela "Bivstvovanje i vreme", "Kant i problem metafizike", "Šta je metafizika", "Šta je to filozofija", "Obrat". "Prilozi filozofiji".

1983. - Zemljotres od 7.7 stepeni pogodio je Japan, a kao posledica je nastao 'cunami' talas koji je izazvao smrt najmanje 104 osobe, i hiljade povredjenih, kao i velika materijalna razaranja.

1986. - Usvojena je zastava Evropske zajednice.

1991. - Avion austrijske kompanije Lauda Air, na letu broj 004, eksplodirao je iznad Tailanda, a svih 223 putnika i članova posade su nastradali.

1991. - Prvi predsednički izbori posle odvajanja od Sovjetskog saveza, održani su u Gruziji.

1992. - Povodom raspada Sovjetskog saveza, Rusija i Ukrajine su donele odluku da podele Crnomorsku flotu.

1997. - Australijski premijer Džon Hauard (John Howard) izvinio se desetinama hiljada Aboridžina koji su u prošlosti, zbog sprovođenja politike asimilacije, na silu uzeti od svojih roditelja.

1998. - Uprkos protivljenju profesora i studenata, Skupština Srbije usvojila je Zakon o univerzitetu, kojim je Vlada Srbije ovlašćena da postavlja rektora, dekane, univerzitetske i fakultetske upravne i nadzorne odbore. Policija je brutalno rasterala studente i profesore koji su zbog toga protestovali ispred zgrade Skupštine. U naredne dve godine 180 profesora napustilo je Beogradski univerzitet.

2002. - Francusko-poljski režiser Roman Polanski osvojio je Zlatnu palmu na filmskom festivalu u Kanu za film "Pijanista".

2004. - List Njujork Tajms (The New York Times) priznao je novinarsku grešku u vezi objavljivanja navodnih podataka o gomilanju oružja za masovno uništavanje u Iraku. Ti članci su poslužili za pripremu i podgrevanje podrške američke javnosti za ubrzavanje ratne mašinerije koja se pripremala da napadne Irak.

1358. - Hrvatsko-ugarski kralj Ludovik I uručio je gradu Dubrovniku Višegradsku povelju kojom je Dubrovačka komuna dobila samoupravu, uz obavezu plaćanja godišnjeg danka i pružanja pomorske pomoći novom gospodaru.

1564. - Umro je švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin (Jean Calvin), vođa frakcije protestantizma u Ženevi (kalvinizam), koja je imala brojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj (hugenoti) i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo "Temelji hrišćanstva" postalo je priručnik protestantske teologije.

1679. - Engleski parlament usvojio je "Habeas Corpus Act", zakon koji štiti građane od nezakonitog hapšenja i utamničenja. Osnovni principi tog zakona ugrađeni su kasnije u ustav SAD.

1703. - Ruski car Petar Veliki osnovao je novu prestonicu Rusije na ušću reke Neve u Baltičko more, Sankt Peterburg (od 1924. Lenjingrad, od 1991. ponovo Sankt Peterburg). Glavni grad Rusije bio je do 1918.

1806. - Francuska vojska je ušla u Dubrovnik, čime je Dubrovačka Republika izgubila viševekovnu nezavisnost, mada je formalno ukinuta 31. januara 1908. kada je pripojena Kraljevini Italiji.

1840. - Umro je italijanski virtuoz na violini i kompozitor Nikolo Paganini (Niccolo Paganini), čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći. Kao kompozitor proslavio se sa šest violinskih koncerata.

1860. - Đuzepe Garibaldi (Giuseppe), u pohodu za ujedinjenje Italije, zauzeo je Palermo na Siciliji.

1868. - U Mostaru je rođen srpski pesnik Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama "Ostajte ovdje", "Emina", "Veče na školju". Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista "Zora", koji je pokrenuo sa Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem.

1878. - Rođena je američka igračica irskog porekla Isidora Dankan (Isidore Duncan), začetnik modernog baletskog pravca u kojem dominira slobodni igrački pokret. Poznata je i po ljubavnoj romansi sa ruskim pesnikom Sergejom Jesenjinom.

1905. - U rusko-japanskom ratu, Ruska flota doživela je težak poraz u bici kod Cušime izgubivši 26 od 45 brodova.

1909. - Rođen je srpski istoričar umetnosti Svetozar Radojčić, profesor Filozofskog fakulteta u Skoplju i Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti ("Portreti srpskih vladara u srednjem veku", "Stare srpske minijature").

1910. - Umro je nemački bakteriolog Robert Koh (Koch), jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze (Kohov bacil), izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere.

1923. - Rođen je američki diplomata nemačkog porekla Hajnc Alfred Kisinger (Heinz, Kissinger), poznat kao Henri Kisindžer (Henry), jedna od vodećih ličnosti u posleratnoj američkoj diplomatiji. Bio je savetnik za nacionalnu bezbednost (1969-73), državni sekretar (1973-77), dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1973. Zaslužan je za otopljavanje odnosa SAD sa SSSR i Kinom i za uspeh mirovnih pregovora sa Vijetnamom.

1930. - I Indiji počeli široki talasi nereda povodom hapšenja Gandija.

1937. - U San Francisku je pušten u saobraćaj "Golden Gejt" (Golden Gate Bridge), jedan od najvećih mostova u svetu.

1940. - Počela evakuacija savezničkih trupa iz Dankirka, u Francuskoj.

1941. - Britanska mornarica, uz pomoć avijacije, potopila je u Drugom svetskom ratu nemački ratni brod "Bizmark". Poginulo je oko 2.300 ljudi.

1942. - U okupiranoj Čehoslovačkoj smrtno je ranjen šef Gestapoa Rajnhard Hajdrih (Reinhardt Heydrich). Njegova smrt 4. juna izazvala je talas represalija protiv stanovništva u Češkoj i Moravskoj.

1952. - Potpisan ugovor o odbrani evropske zajednice.

1960. - U Turskoj je vojnim udarom oborena vlada Adnana Menderesa. Vlast je preuzeo Komitet nacionalnog jedinstva sa generalom Kemalom Girselom na čelu.

1964. - Umro je indijski državnik Džavaharlal Nehru (Jawaharlal), prvi premijer nezavisne Indije i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih zemalja.

1988. - Sirijske trupe ušle su u južna predgrađa Bejruta i okončale tronedeljene ulične borbe između rivalskih muslimanskih šiitskih milicija.

1990. - U Poljskoj održani prvi slobodni demokraski iybori posle više od 50 godina.

1992. - U redu za hleb u centru Sarajeva od eksplozije granate 16 osoba je poginulo, a 144 su ranjene. Evropska Zajednica uvela trgovinsku blokadu prema Srbiji.

1993. - U eksploziji automobila-bombe ispred galerije Ufici (Uffizzi) u Firenci petoro ljudi je poginulo, a kolekcija galerije ozbiljno je oštećena.

1997. - Šefovi diplomatija Hrvatske i SR Jugoslavije Mate Granić i Milan Milutinović potpisali su u Zagrebu konzularnu konvenciju kojom se uređuje status diplomatskih predstavništva.

1997. - NATO i Rusija potpisali su "Osnivački akt o međusobnoj saradnji", kojim je formiran zajednički Stalni savet NATO-Rusija za konsultacije o evropskoj bezbednosti.

1999. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio je predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i još četvoricu najviših funkcionera Jugoslavije i Srbije za zločine protiv čovečnosti i ratne zločine počinjene na Kosovu.

2001. - U Japanu je održan prvi referendum na temu energetike. Stanovnici sela Kariva, u kome se nalazi najveća nuklearna elektrana na svetu, izjasnili su se protiv korišćenja recikliranog plutonijuma u njenim postrojenjima.

2003. - Predsednik Perua Alehandro (Alejandro) Toledo uveo je 30-dnevno vanredno stanje, zbog serije štrajkova i demonstracija širom zemlje, koje je pokrenuo sindikat učitelja štrajkom 12. maja.

2004. - Srpski biznismen Bogoljub Karić registrovao je u Beogradu stranku Pokret "Snaga Srbije" i postao njen predsednik.

1503. - Potpisan je 'Ugovor o večitom miru' izmedju Škotske i Engleske. Mir je trajao sledećih 10 godina.

1660. - Rodjen je engleski kralj Džordž Prvi (George I).

1742. - Prvi put je u Britaniji napravljen i pušten na korišćenje 'zatvoreni' bazen, bazen u okviru neke zgrade.

1843. - Umro je Noa Vebster (Noah Webster), američki pisac,, političar, i leksikograf, utemeljitelj Vebsterovog Veliokog Rečnika (rodjen je 1758.)

1906. - Rusku Car dao seljacima velike površine obradive zemlje na korišćenje.

1908. - Rodjen je Ian Fleming, autor serije knjiga o tajnom agentu 007, Džejmsu Bondu (James Bond). Njegove knjige su poslužile kako osnova za većinu filmova o Bondu.

1918. - Proglašena je Demokratska Republika Jermenija.

1918. - Proglašena je Azerbejdžanska Demokratska Republika. To je bila prva demokratska republika u muslimanskom svetu.

1937. - Most Golden Gejt (Gate) u San Francisku, u Kaliforniji, svečano je pustio za saobraćaj američki predsednik Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin D. Roosevelt) u ceremoniji u Vašingtonu, pritiskom na dugme koje je dalo signal za početak saobraćaja preko mosta.

1940. - Holandija i Belgija se predale nemačkim snagama u II svetskom ratu.

1942. - Kao odmazdu za ubistvo Rajnharda Hajdriha (Reinhard Heydrich), nemci su u Čehoslovačkoj ubili 1800 civila.

1959. - Amerikanci su lansirali u svemirskom brodu dva majmuna, kao test za letove sa ljudskoom posadom.

1968. - Rodjena je Kajli Minog (Kylie Minogue), australijska pevačica i manekenka.

1971. - Sovjetski savez je lansirao svemirsku letelicu Mars 3 u pravcu planete Mars.

1987. - 19-ogodišnji pilot, iz Zapadne Nemačke, Matijas Rust (Mathias Rust) izbegao je rusku vazdušhu odbranu i sleteo privatnim malim avionom na Crveni trg u Moskvi, gde je odmah uhapšen i zadržan u Rusiji do 3. avgusta 1988. godine.

1995. - Zemljotres jačine 7.6 stepeni pogodio je ruski grad Naftagorsk i prouzrokovao smrt skoro 2,000 ljudi, 2/3 ukupne populacije

1999. - U Milanu je, u Italiji, posle 22 godine restauratorskih radova, ponovo otvoren pristup slici 'Poslednja večera' remek delu Leonarda da Vinčija.

1453. - Otomanska armija pod komandom Sultana Mehmeda II Fatiha, posle duge opsade, savladala je odbranu Konstantinopolja, Carigrada, i time srušila carevinu Vizantiju.

1727. - Petar II je proglašen za Cara Rusije.

1864. - Meksički Imperator Maksimilian, prvi put je došao u Meksiko.

1867. - Austro-ugarski ugovor pod nazivom Ausglajh (Ausgleich, prev. kompromis) uspostavio je Austro-ugarsku monarhiju, a 8. Juna je Car Franc Jozef (Joseph) bio krunisan kao kralj Madjarske.

1886. - Hemičar Džon Pemberton (John Pemberton) dao je u lokalnim novinama, Atlanta Journal, svoj prvi oglas za svoje novo piće Koka-kolu (Coca-Cola). Koka-kola je postala jedno od najprodavanijih bezalkoholnih pića ikada napravljenih širom sveta.

1903. - Rodjen je američki filmski glumac, komičar Bob Houp (Bob Hope).

1903. - Kralja Srbije Aleksandra Obrenovića, ubili su u Beogradu atentatori zavereničke organizacije Crna Ruka, koju je osnovao ministar policije Apis.

1917. - Rdjen je Džon Ficdžerald Kenedi (John F. Kennedy), bivši, 35-i američki predsednik.

1919. - Tokom pomračenja Sunca, u praksi su potvrdjene Ajnštajnove teorije.

1940. - British forces began their evacuation from Dunkirk, France

1950. - U luku u Halifaksu, Nova Škotska, (Halifax, Nova Scotia) u Kanadi, uplovio je brod 'Sveti Rok' (St. Roch), prvi brod koji je oplovio Severnu Ameriku.

1979. - U Zimbabveu je proglašen prvi crni biskup.

1982. - Papa Jovan Pavle II započeo je svoje putovanje u Veliku Britaniju kao prvi papa koje posetio Ostrvo u prethodnih 450 godina.

1990. - Boris Jeljcin izabran za predsednika Rusije

1990. - Boris Jeljcin je izabran za predsednika Ruske federacije.

1992. - Jedinice Ujedinjenih nacija zauzele su zgradu aerodroma u Sarajevu, da bi omogućile sletanje aviona sa humanitarnom pomoći za stanovništvo.

2005. - U Francuskoj, koja je jedan od osnivača ujedinjene Evrope, na referendumu je velikom većinom odbijen predlog Evropskog Ustava, čime je bačena senka na budućnost Evropske zajednice, i Evrope u celini.

1416. - Rimska Katholička Crkva spalila je u Pragu na lomači Jana Husa, zbog njegovih 'jeretičkih' izjava uperenih protiv učenja crkve.

1431. - U Ruanu (Rouen), u Francuskoj, na lomači je spaljena 19-ogodišnja Jovanka Orleanka (Jean d' Arc) is burned at the stake. 30 maj je njen sveti dan u katoličkoj crkvi jer je ona kasnije proglašena za sveticu.

1539. - Na Floridi, španski konkvistador, Hernando de Soto, se iskrcao u zalivu Tampa, sa posadom od 600 vojnika. Njihov cilj je bio da nadju zlato na novom kontinentu. Vodio je dnevnik, poznat pod imenom 'De Sotove hronike' u kome su opisani njegovi pohodi po Americi.

1635. - Potpisan je u Pragu tzv. Praški Mir, kao zaključenje 30-ogodišnjeg rata u Evropi.

1640. - Umro je Peter Paul Rubens, flamanski slikar (rodjen 1577.).

1672. - Rodjen je Petar Veliki, ruski Car.

1778. - Umro je Volter (Voltaire), francuski filozof i pisac (rodjen 1694.).

1814. - Potpisan je Prvi pariski mirovni ugovor, kojim je Francuska vraćena u okvire granica od 1792. Napoleon I, Car Francuske, je proteran istog dana u izgnanstvo na Elbu.

1814. - Potpisan je Prvi pariski mirovni ugovor, kojim je Francuska vraćena u okvire granica od 1792. Napoleon I, Car Francuske, je proteran istog dana u izgnanstvo na Elbu.

1842. - Izveršen neuspešan atentat na englesku kraljicu Viktoriju.

1846. - Rodjen je Peter Faberže (Faberge), ruski juvelir, poznat po skupocenim kreacijama u obliku jaja (Faberžeova jaja.)

1871. - Pala je Pariska Komuna.

1909. - Rodjen je Beni Gudman (Benny Goodman), amerikanac, popularni vodja orkestra.

1913. - U Londonu, u Engleskoj, je potpisan mirovni ugovor, kojim je završen Prvi balkanski rat. Albanija je tim ugovorom postala nezavisna zemlja.

1942. - Britanska avijacija (RAF, Royal Air Force) izvršila je napad sa 1000 aviona na nemački grad Keln (nem. Koeln, eng. Cologne).

1951. - Rodjen je Zdravko Čolić, pevač veoma popularan širom bivše Jugoslavije.

1967. - Biafra, deo afričke države Nigerije, je proglasila otcepljenje od Nigerije, i zbog toga je došlo do gradjanskog rata sa mnogobrojnim žrtvama.

1970. - Džimi Hendriks (Jimi Hendrix), legendarni crni gitarista, održao je koncert Berkliju, u Kaliforniji, jedan od poslednjih koncerata pre njegove rane smrti.

1972. - Pripadnici terorističke organizacije 'Japanska Crvena Armija' izvršili su masakr na aerorodromu Lod, u Tel Avivu, Izrael, ubivši 24 i ranivši 78 ljudi.

1981. - Ubijen predsednik Bangladeša, Zia Rahman u pokušaju državnog udara.

1986. - Umro je Peri Elis (Perry Ellis), američki modni kreator (rodjen 1940.).

1998. - Zemljotres jačine 6.6 stepeni pogodio je severni Afganistan, prouzrokovavši 5000 žrtava.

2003. - Franscuska avio kompanija Er Frans (Air France) izvršila je poslednji let supersoničnim putničkim avionom Konkord (Concorde).

1594. - Umro je Jakopo Robusti Tintoreto,
italijanski slikar, jedan od najvećih majstora venecijanske slikarske
škole. Više po ambicijama nego po ostvarenjima, vezan je za maniriste, a
izvršio je i veliki uticaj na kasnija pokolenja, naročito na
impresioniste. Dela: freske u Sikstinskoj kapeli, "Uvođenje bogorodice u
hram", "Postanak Mlečnog puta"...

1809. - Poginuo je srpski nacionalni junak
Stevan Sinđelić, resavski vojvoda, ispalivši iz kubure hitac u
skladište municije u šancu na uzvišenju Čegar kraj Niša, u jeku borbe s
brojčano nadmoćnim Turcima u Prvom srpskom ustanku. Eksplozija je digla
šanac u vazduh, usmrtivši i branioce i 6.000 Turaka koji su upali u
utvrđenje. Sinđelić se u maju 1809. sa 3.000 Resavaca pridružio
ustanicima koji su nameravali da oslobode Niš. Na Čegru je bio u
najisturenijem od šest srpskih šančeva i na njega je napad usmerio
komandant Niške tvrđave, Kuršid paša, ali su ustanici odbili više
turskih juriša. Kad je uvideo da proređeni branioci, uprkos neviđenom
herojstvu, ne mogu da odole turskoj sili, zapalio je skladište municije.
Posle bitke, paša je, da bi zastrašio Srbe, naredio da se od glava
poginulih ustanika ozida kula, koja je dobila naziv Ćele-kula. Prvobitno
su na njoj bile 952 lobanje, a sada je ostalo svega nekoliko desetina.
Sinđelić je učestvovao u svim borbama u Pomoravlju od početka ustanka
1804. i istakao se u bojevima na Ivankovcu 1805, kad je za pokazanu
hrabrost dobio čin vojvode, i na Deligradu 1806, pod komandom Petra
Dobrnjca.

1809. - U Beču je umro kompozitor Jozef
Hajdn. Najveći značaj imaju njegove simfonije i gudački kvarteti, čiji
je klasični oblik usavršio i proširio u pogledu tematike i doneo novine u
orkestraciji. Boraveći u sredini nastanjenoj još od 16. veka
Gradišćanskim Hrvatima, napajao se slovenskim narodnim napevima, koje je
uneo u mnoga dela, između ostalog i u austrijsku himnu "Gott erhalte".

1848. - Karl Marks je izdao prvi broj svog
lista "Reinische Zeitung".

1879. - Otvoren je Madison Square Garden.

1884. - Dr John Harvey Kellogg je
patentirao pahuljice od žita.

1891. - Otpočeli su radovi na
Transibirskoj železnici, koja vodi od Sverdlovska (Ural) do
Vladivostoka. Izgradnja je završena 1905. godine, a železnica je duga
9.337 km.

1906. - U Madridu je izvršen atentat na
kralja Alfonsa XIII.

1907. - Jovan Lončarević je odbranio
doktorsku tezu, čime je postao prvi doktor nauka u Srbiji. Petnaest
godina kasnije doktorirala je i prva žena u Srbiji. Od 1905. godine,
kada je osnovan prvi srpski Univerzitet - Univerzitet u Beogradu,
najviše doktora nauka dali su medicinski i prirodnomatematički
fakulteti. Od 1914. do 1919. godine nijedan naučnik nije odbranio
doktorsku tezu, a "prazna" godina je bila i 1921. Prema nedavno
objavljenim podacima, Jugoslavija trenutno ima 14.854 doktora nauka,
25.050 magistara i 7.538 specijalista.

1907. - Na ulice Njujorka su izašla prva
taksi vozila.

1917. - Snimljena je prva džez ploča
("Dark Town Strutters Ball").

1919. - Iznad Hjustona se prvi put jedan
par venčao u avionu.

1961. - U Sent Luisu je otvoren zabavni
park Čaka Berija - "Berryland".

1965. - Džim Klark je prvi stranac koji je
za 49 godina održavanja automobilskih trka "Indijanapolis 500" osvojio
prvo mesto.

1969. - Džon Lenon i Joko Ono su snimili
"Give Peace a Chance".

1991. - U Australiji se udala najstarija
mlada na svetu - Minnie Munro (102 godine), udala se za 19 godina mlađeg
Dudley Reida.

1992. - Na prvim višestranačkim izborima
za Veće građana Skupštine Savezne Republike Jugoslavije, koje je
bojkotovala većina opozicionih partija, pobedile su Socijalistička
partija Srbije i Demokratska partija socijalista Crne Gore, a poslanička
mesta su osvojili i kandidati Srpske radikalne stranke i Saveza
komunista - Pokreta za Jugoslavij

1223. - Dogodila se bitka na reci Kalka (u blizini današnjeg Donjecka, u Rusiji) izmedju armije mongolskog osvajača Džingis Kana i ratnika istočno slavenskih plemena. Bio je to veliki poraz razjedinjenih kneževa kijevskih slavena. Džingis Kan i njegovi 'psi rata', nastavili su svoje osvajanje ka Evropi.

1884. - Amerikanac Džon Harvi Kelog (John Harvey Kellogg) patentirao je 'korn-fleks' (corn flakes) kukuruzne pahuljica. Kelog je osnivač velike prehrambene industrije 'Kellogg'.

1900. - Izbio je tzv. 'Bokserski ustanak' u Kini.

1902. - Završio se Drugi burski rat, izmedju 'bura' (holandjani) i engleza u Južnoj Africi. Britanija je time dobila kontrolu nad Južnom Afrikom.

1910. - Proglašena je Južno-afrička Unija

1916. - Prvi svetski rat: Počela je pomorska bitka kod Jutlanda, u tesnacu Skagerak izmedju Danske i Švedske, izmedju britanske i nemačke mornarice. U borbi je učestvovalo oko
250 brodova. Obe strane su tvrdile da su pobedile. Britanska flota je izgubila više brodova i više mornara.

1927. - Poslednji automobil tipa Ford Model T kompletiran je na proizvodnoj traci. Ukupno je prizvedeno 15,007,003 vozila ovog tipa.

1930. - Rodjen je Klint Istvud (Clint Eastwood), američki filmski glumac i režiser.

1931. - Švajcarski letač u balonu postigao je rekordnu visinu balona od preko 16787 metara (52,462 stopa)

1961. - Južna Afrika je proglasila nezavisnost i postala republika.

1965. - Rodjena je Bruk Šilds (Brooke Shields), američka filmska glumica.

1985. - 41 tornado se pojavio u istom danu od Ohaja, preko Pensilvanije, države Njujork, sve do Ontarija u Kanadi. Bilo je velikih materijalnih šteta i 76 žrtava.

1990. - Prvi put javno, putem televizije, prenošena je skupštinska debata u Sovjetskom savezu.

1997. - Pušten je u saobraćaj dugački 'Most konfederacije' u Kanadi, izmedju Ostrva Princa Edvarda (Prince Edward Island) i kopna u Nju Branzviku (New Brunswick). Most je poznat pod nadimkom 'fiksna veza' jer je to bilo prvi put da stanovnici ostrva mogu nesmetano da prelaze na kopno u bilo koje doba godine. Konstrukcija mosta je počela 13. jula 1995., trajala 18 meseci, i koštala oko milijardu kanadskih dolara.

2004. - Greška u rutinskom obnavljanju novom verzijom softvera u sistemu kanadske najveće banke, Royal Bank of Canada, prouzrokovala je trodnevni haos u bankarskom poslovanju. Preko 10 miliona bankarskih racuna je bilo nedostupno ili izmenjeno.

1624. - Rođen je poljski vojskovođa i kralj Jan III Sobjeski (Sobieski). Oslobodio je Beč od turske opsade 1683. i time sprečio dalji prodor Turaka u srednju Evropu. Slavljen je kao spasilac Evrope i njene kulture.

1740. - Rođen je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad (Donatien Alphonse Francois, Sade), poznat kao Markiz de Sad (Marquis). Njegovi romani smatraju se patološkom pornografijom, ali i delima koja ruše ustaljene društvene norme ("Justina", "Žilijeta", "120 dana Sodome"). Od njegovog prezimena potiče izraz sadizam.

1771. - Rusija je u ratu sa Turskom preuzela poluostrvo Krim.

1790. - U Novom Sadu je otvorena prva knjižara. Vlasnik Emanuel Janković štampao je u svojoj štampariji i prvi katalog knjiga.

1840. - Rođen je engleski pisac Tomas Hardi (Thomas Hardy). Važio je za najboljeg engleskog pisca svoga vremena, ali je zbog slobodoumnog stava o ljubavi i braku dolazio u sukob sa društvenim konvencijama ("Pod zelenim drvetom", "Daleko od razuzdane gomile", "Povratak domoroca", "Tesa od D'Abervilovih", "Neznani Džud").

1857. - Rođen je engleski kompozitor i violinista Edvard Vilijam Elgar (Edward William). Njegova dela, od kojih su najpoznatiji oratorijum "Gerontijusov san" i koncertna uvertira "Enigma varijacije", znatno su doprinela obnovi engleske muzike na prelazu u 20. vek.

1882. - Umro je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi (Giuseppe), vođa pokreta za nezavisnost i ujedinjenje Italije. Legendarnim pohodom sa svojim dobrovoljcima ("hiljadu crvenih košulja") oslobodio je 1860. Siciliju od vlasti Burbona i u septembru trijumfalno ušao u Napulj. Izabran je za poslanika Rima 1874, ali je odbio počasti kralja Viktora Emanuela, titule vojvode i maršala.

1904. - Rođen je američki olimpijski šampion i filmski glumac Džoni Vajsmiler (Johnny Weissmuller). Prvi je uspeo da prepliva 100 metara za manje od jednog minuta. Osvojio je tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dve 1928. Poznatiji je, međutim, kao tumač glavne uloge u filmovima o Tarzanu.

1924. - Američki Kongres priznao je državljanstvo Indijancima, starosedeocima na teritoriji na kojoj su stvorene SAD.

1940. - Rođen je grčki kralj Konstantin II (Constantine), poslednji monarh Grčke. Krunu je nasledio od oca Pavla I 1964, a tri godine kasnije, kada je vojna hunta preuzela vlast u Grčkoj, bio je primoran da ode u izgnanstvo. Vojne vlasti su 1973. ukinule monarhiju.

1946. - Italijani su se na referendumu izjasnili za republiku i time odbacili monarhiju Savojske dinastije.

1949. - Država Transjordanija je promenila naziv u Hašemitskakraljevina Jordan.

1953. - Britanska kraljica Elizabet II (Elizabeth) krunisana je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu. To je bilo prvo krunisanje u istoriji koje je prenosila televizija.

1955. - Jugoslovenski i sovjetski lideri, Josip Broz Tito i Nikita Hruščov potpisali su Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR, narušeni rezolucijom Informbiroa iz 1948.

1965. - U eksploziji mine u japanskom rudniku uglja blizu Fukuokepoginulo je najmanje 200 rudara.

1966. - Američki vasionski brod Servejer izveo je prvo uspešnomeko spuštanje na mesec i počeo da šalje prve slike mesečeve površine.

1969. - U sudaru australijskog nosača aviona "Melburn" iameričkog razarača "Frenk E. Evans" u Južnokineskom moru, poginula su 74 američka mornara.

1979. - Papa Jovan Pavle II stigao je u Poljsku, u prvu posetu pape jednoj komunističkoj zemlji.

1983. - SSSR je sa satelita u zemljinoj orbiti lansirao novu vasionsku sondu za istraživanje planete Venere.

1987. - Umro je španski gitarista Andres Segovija (Segovia), koji se proslavio interpretacijama klasične muzike na gitari. Transkribovao je za gitaru kompozicije Johana Sebastijana Baha (Johann Sebastian Bach) i Hendla (Handel).

1987. - Sovjetski i kanadski skijaši su prvi put prešli iz jedne u drugu zemlju prelazeći preko Severnog pola.

1992. - Danci su se na referendumu izjasnili protiv Mastrihtskog ugovora Evropske unije.

1993. - Na prvim slobodnim izborima u Burundiju Melhior Ndadaje(Melćior Ndadaye) pobedio je vojnog predsednika Pjera Bujoju (Pierre Buyoya), čime je u toj afričkoj zemlji prvi put šef države postao pripadnik većinskog plemena Hutu.

1997. - Timothy Mekvej proglašen je krivim za podmetanje bombe u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju 1995, kada je poginulo 168 ljudi. Makvej je osuđen na smrt i pogubljen na električnoj stolici 10. juna 2001.

1997. - Timothy Mekvej proglašen je krivim za podmetanje bombe u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju 1995, kada je poginulo 168 ljudi. Makvej je osuđen na smrt i pogubljen na električnoj stolici 10. juna 2001.

1998. - Srpska policija u Beogradu presrela je i brutalno pretukla studente koji su krenuli prema zgradi vlade Srbije da izraze protest zbog novog Zakona o univerzitetu.

1999. - Žene Japana izborile su se za upotrebu pilula za kontracepciju, tri decenije nakon što se pilula pojavila na Zapadu.

2000. - Glavni tužilac Međunarodnog suda za ratne zločine u Hagu Karla del Ponte (Carla) izjavila je u Savetu bezbednosti UN da nema osnova za pokretanje istrage o eventualnim ratnim zločinima NATO-a tokom bombardovanja SR Jugoslavije 1999.

2001. - Kolumbijska vlada i pobunjenici, pripadnici levičarskog FARC pokreta, potpisali sporazum kojim je dozvoljena prva razmena zatvorenika u 37 godina dugom ratu.

2002. - Na referendumu u Švajcarskoj usvojen je predlog da se ublaži izuzetno strog zakon o abortusu, čime bi se zakonodavstvo u toj oblasti približilo pravnoj regulativi drugih evropskih država.

2004. - Umro je bugarski operski pevač Nikolaj Giaurov (71),čuven po ulogama Don Bazilija u "Seviljskom berberinu" i Mefistofelesa u "Faustu".

2005. - Umro je Džordž Majkan (George Mikan) legendarni američki i svetski košarkaš i prva superzvezda NBA lige.

Danas je hrišćanski praznik Sveti car Konstantin i
carica Jelena. Crkva je taj rimski carski par proglasila svecima, jer je
car Konstantin Veliki Milanskim ediktom 313. dao hrišćanima slobodu
vere i okončao njihov progon. Hrišćanskoj crkvi, u kojoj je počeo da
traži oslonac, dao je mnoge privilegije i na Prvom vaseljenskom saboru u
Nikeji 325. pomogao je u borbi protiv arijevske jeresi.

1098. - Krstaši su ušli u Antiohiju.

1706. - Guliver je "završio" svoje drugo
putovanje - u zemlju divova.

1778. - U Kanadi je izašao prvi broj
dnevnog lista "Monreal gazet".

1851. - Prvi put su nošene uniforme
(dresovi) na bejzbol utakmici - bela košulja, duge plave pantalone i
slamani šeširi.

1875. - Umro je Žorž Bize, francuski
kompozitor. Njegovo stvaralaštvo predstavlja najviši domet francuskog
operskog realizma druge polovine 19. veka. Dela: opere "Karmen", "Lovci
bisera"; scenska muzika za Dodeovu "Arlezijanku"; simfonijska muzika
"Roma"...

1881. - U holandskom zoološkom vrtu umro
je veliki japanski daždevnjak u 55-oj godini života. Bio je to
najstariji vodozemac.

1886. - Rođen je srpski socijalista i
publicista Kosta Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske
partije. Zbog revolucionarne delatnosti, osuđen je 1924. na šest meseci,
a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora je pobegao 1927. i emigrirao u
ŠSR, gde je 1937. uhapšen u staljinističkim čistkama i likvidiran -
pretpostavlja se 1938.

1902. - Nemački novinar L. Golgberger je
prvi upotrebio izraz "zemlja neograničenih mogućnosti", misleći na SAD.

1937. - Vojvoda od Vindzora, Evdard VIII,
oženio se amerikankom Valis Simpson, zbog čega je morao da se odrekne
engleskog prestola u korist brata, Džordža VI.

1964. - Grupa Rolling Stones otpočela je
svoju prvu turneju po SAD-u.

1968. - U Beogradu su izbile najveće
studentske demonstracije u Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata, čiji
je uzrok bio ogroman raskorak između stvarnosti - sve većeg socijalnog
raslojavanja i udaljavanja od proklamovanih ideala - i zvanične
propagande o socijalnoj pravdi i vodećoj ulozi radničke klase u društvu.
Demonstracije je milicija rasturila brutalnom silom, a sedmog dana
protesta je jugoslovenski diktator Josip Broz javno podržao većinu
studentskih zahteva, obećavši istragu i kažnjavanje krivaca za obračun
milicije sa studentima, što se, međutim, nikad nije ostvarilo. Potom su
sa najvišeg mesta u državi "glavni krivci" pronađeni u "grupi profesora"
Filozofskog fakulteta i njih osmoro je na kraju, zbog "kvarenja
omladine", isključeno iz nastavnog procesa na Beogradskom univerzitetu.

1989. - Kineske trupe su ubile više od
stotinu studenata koji su demonstrirali na trgu Tjenamen u Pekingu.

1991. - Najgora erupcija u istoriji Japana
(Unzen).

1993. - U kasarni u Vranju vojnik Jožef
Meneder je iz automatske puške ubio sedmoricu vojnika Vojske Jugoslavije
i ranio četvoricu, a zatim izvršio samoubistvo.

1999. - Predsednik Jugoslavije Slobodan
Milošević prihvatio je mirovni predlog koji su u Beograd doneli
međunarodni posrednici, Marti Atisari i Viktor Černomirdin. Odmah potom,
Skupština Srbije je na vanrednoj sednici, posle rasprave iza zatvorenih
vrata, usvojila Dokument za postizanje mira, odnosno plan SAD, Evropske
unije i Rusije o dolasku stranih trupa na Kosovo i Metohiju - uslov za
okončanje agresije NATO na Jugoslaviju. Za dokument je glasalo 136
poslanika, a 74 protiv, uz tri uzdržana glasa

1903. - Marija i Pjer Kiri (Curie) pronašli su novi prirodni element, Polonium.

1925. - Rodjen je američki filmski i TV glumac Denis Viver (Dennis Weaver), poznat po seriji 'Šerif Meklaud' (McCloud).

1938. - Sigmund Frojd (Freud) otac psihoanalize, napustio je Austriju zbog narastajućeg nacizma, i potražio utočište u Londonu.

1942. - U drugom svetskom ratu, Japanci pretrpeli velike gubitke na ostrvu Midvej (Midway Island). Amerikanci su izvršili iskrcavanje na ostrvo koje je bilo pod japanskom kontrolom.

1944. - U drugom svetskm ratu, savezničke snage usšle u Rim, u Italiji.

1970. - Tonga proglasila nezavisnost.

Na današnji dan 1941. godine u Smederevu se dogodila strahovita eksplozija. U drevnu tvrđavu Despota
Đurđa nemačke okupacione vlasti smestile su skladište oružja i municije
bivše jugoslovenske vojske, koje je odletelo u vazduh u 14.14. Broj
žrtava bio je ogroman, oko 5.000 ljudi. Pošto je bio pazarni dan u
gradu se nalazilo mnoštvo sveta iz okoline, a u stanici pored same
tvrđave se u trenutku eksplozije nalazila kompozicija voza koja je
potpuno razorena. Sam grad je strahovito stradao, od 2.393 kuće
tadašnjeg Smedereva samo 25 je ostalo neoštećeno. Nedićeva vlada
obrazovala je Komisiju za obnovu koja je ogromnim naporima postupno
obnovila grad, uz masovan rad dobrovoljaca iz cele Srbije. Do 1943.
grad je obnovljen. Uzrok eksplozije nikada nije rasvetljen.

Danas je subota, 5. jun, 156. dan 2010. Do kraja godine ima 209 dana.

1723. - Rođen je škotski ekonomista Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične
političke ekonomije uz Dejvida Rikarda, čija se teorija o podeli rada u
ekonomskoj literaturi smatra klasičnom. Nameravao je da izgradi
jedinstven sistem koji bi obuhvatio sve ljudske delatnosti, ali je
napisao samo dva rada - iz etike "Teoriju moralnih osećanja" i ekonomsko
delo u pet knjiga "Istraživanje o prirodi i uzrocima bogatstva naroda".
Naglašavao je da u etici vlada altruizam, a u ekonomiji egoizam.
Detaljno je prikazao istoriju nastanka novca, analizirao vrednost i
raspodelu najamnine, profita i rente, akumulaciju kapitala i razliku
između proizvodnog i neproizvodnog rada. Prihvatio je i razvio teoriju
radne vrednosti, ali je za razliku od Rikarda smatrao da vrednost robe
određuje količina utrošenog odnosno potrebnog rada samo u
pretkapitalističkoj privredi. Bio je izraziti pristalica ekonomskog
liberalizma i protivnik merkantilizma, čemu je posvetio jednu od pet
knjiga "Bogatstva naroda".

1819. - Rođen je engleski astronom i matematičar Džon Kauč Adams, profesor Univerziteta u
Kembridžu, koji je 1845, na osnovu nepravilnosti u kretanju Urana, prvi
odredio putanju i približan položaj do tada nepoznate planete Neptun.
Otkriće nije blagovremeno objavio, pa je slava za otkriće Neptuna 1846.
pripala francuskom astronomu Irbenu Leverjeu.

1826. - Umro je nemački kompozitor Karl Marija Fridrih Ernst fon Veber, tvorac nemačke
romantične opere. Komponovao je i orkestarske kompozicije, kamernu
muziku, kantate, horsku muziku. Vodio je opere u Pragu i Drezdenu, a
radio je i u Londonu, gde je umro. Dela: opere "Čarobni strelac",
"Eurijante", "Ribecal" (nedovršena), "Silvana", "Abu Hasan", "Oberon",
koncerti, "Koncertni komad za klavir i orkestar", klavirski "Poziv na
igru", "Koncertino za klarinet i orkestar".

1827. - Turske snage su zauzele Akropolj i ušle u Atinu.

1837. - Srpski knjaz Miloš Obrenović postavio je prve ekonome (agronomi) čiji je zadatak bio
da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu
pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira.

1873. - Pod pritiskom Britanaca, sultan Zanzibara Said bin Bargaš zatvorio je zanzibarsko
tržište robova.

1878. - Rođen je meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, koji je predvodio seljački
pokret u Meksičkoj revoluciji od 1910. do 1917. Ubili su ga 1923.
politički protivnici u mestu Idalgo del Paral u meksičkoj državi Čivava.
Proglašen je 1966. za meksičkog nacionalnog junaka.

1883. - Rođen je engleski ekonomista Džon Majnard Kejnz, najznačajniji makroekonomista
20. veka, koji je pokazao da tržišni mehanizam ne stvara automatski punu
zaposlenost i da je neophodna intervencija države radi izvlačenja iz
nezaposlenosti i kriza. Delom "Opšta teorija zaposlenosti, kamate i
novca" uzdrmao je tradicionalnu ekonomsku teoriju. Ostala dela:
"Ekonomska posledica mira", "Rasprava o novcu", "Revizija mirovnog
ugovora", "Traktat o novčanoj reformi", "Sredstva ka prosperitetu".

1898. - Rođen je španski pisac, muzičar i slikar Federiko Garsija Lorka, jedan od
najvećih liričara 20. veka. Njegove pesme pisane su duboko samosvojnim
jezikom po formi bliskom nadrealističkom maniru. Nazvali su ga
"andaluzijski slavuj" pošto je njegovo delo prožeto duhom i bojama
španskog juga. Višestruko obdaren, bio je omiljen za života, a posle
tragične smrti - streljali su ga frankisti 1936. u Visnaru kod Granade -
postao je najčitaniji svetski pesnik. Dela: zbirke pesama "Ciganski
romansero", "Pesnik u Njujorku", "Knjiga pesama", "Pesme", "Tamaritski
divan", poema "Kante Hondo", tužbalica "Plač za Ignasijom Sanćesom
Mehijasom", drame "Leptirove čarolije", "Marijana Pineda", "Čudesna
obućarka", "Don Kristobalovo malo pozorište", "Ljubav don Perlimplina",
"Belise u njihovom vrtu", "Donja Rosita neudata", "Krvava svadba",
"Jerma", "Dom Bernarda Albe".

1916. - Britanski feldmaršal irskog porekla Horejšo Herbert Kičiner, ministar vojske
Velike Britanije u Prvom svetskom ratu, nestao je u moru, pošto je brod u
kom se nalazio, naleteo na minu pored Orknijskih ostrva na severu
Škotske. Kao komandant britanske vojske u Egiptu ugušio je 1898.
sudanski ustanak. U Burskom ratu od 1899. do 1902. kao vrhovni komandant
britanskih trupa bezobzirno je pustošio zauzetu teritoriju u Južnoj
Africi, što je izazvalo talas kritika u svetu.

1928. - Rođen je engleski filmski i pozorišni režiser Toni Ričardson. Zaslužan je za nove
tendencije u režiji u britanskom teatru. Kao filmski autor blizak je
takozvanom "slobodnom filmu" početka šezdesetih 20. veka, čija su
preokupacija bile socijalne teme. Uspešno je adaptirao za film književna
dela. Filmovi: "Osvrni se u gnevu", "Zabavljač, "Svetilište", "Ukus
meda", "Usamljenost trkača na duge staze", "Tom Džons" (Oskar),
"Gospođica", "Mornar iz Gibraltara", "Juriš lake konjice, "Hamlet", "Ned
Keli".

1945. - Opunomoćenici vlada Sovjetskog Saveza, SAD, Velike Britanije i Francuske potpisali su u
Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom
Nemačkom u Drugom svetskom ratu i njenoj podeli na četiri okupacione
zone. Istočnu zonu preuzela je sovjetska armija, južnu i srednju oblast
američka, deo srednje oblasti i severne delove britanska, a francuskoj
armiji pripali su Badenska i Sarska oblast i mali mostobran na desnoj
obali Rajne prema Koblencu. Berlin je podeljen na četiri administrativna
dela kojima su upravljali saveznički generali. Na sličan način
podeljene su okupacione zone i u Austriji i gradu Beču.

1947. - Državni sekretar SAD Džorž Maršal saopštio je plan o finansijskoj pomoći Evropi
razorenoj u Drugom svetskom ratu. "Maršalovim planom" obuhvaćeno je 16
zemalja, a ukupna suma pomoći od 1948. do 1952. iznosila je 15 milijardi
dolara, od čega najviše Velikoj Britaniji, Nemačkoj, Francuskoj,
Italiji, Austriji i Turskoj. Plan je uz ekonomsku imao i političko-vojnu
ulogu - postao je jedan od bitnih elemenata NATO osnovanog 1949.

1954. - Umro je srpski inženjer ruskog porekla Vladimir Farmakovski, profesor Beogradskog
univerziteta, član Srpske akademije nauka, prvi mašinski inženjer
akademik kod nas. Objavio je više od 50 naučnih i stručnih radova,
uglavnom iz oblasti lokomotiva. Dela: "Prilog teoriji isticanja vode iz
reakcionih turbina", "Promena stanja u cilindru parne mašine za vreme
punjenja cilindra", "Raspored grejne površine lokomotivskog kotla na peć
i cevi", "Prstenasti pregrejači pare lokomotivskih kotlova".

1965. - Stejt department je prvi put javno priznao da kopnene snage SAD učestvuju u
borbama u Južnom Vijetnamu.

1967. - Počeo je Šestodnevni rat Izraela s arapskim zemljama u kojem su Egipat, Sirija i
Jordan do nogu potučeni. Izrael je zauzeo ceo Jerusalim, zapadnu obalu
Jordana, strateški važnu Golansku visoravan, pojas Gaze i čitavo
Sinajsko poluostrvo sa obalom Sueckog kanala i bogatim nalazištima
nafte.

1968. - Američkog senatora Roberta Kenedija, koji je sutradan podlegao povredama, u Los
Anđelesu je hicima iz revolvera smrtno ranio Palestinac Sirhan Sirhan.

1972. - U Stokholmu je počela prva konferencija Ujedinjenih nacija posvećena problemima zaštite
i unapređenja čovekove okoline. Na predlog jugoslovenske delegacije, 5.
jun je proglašen Svetskim danom čovekove okoline.

1975. - Suecki kanal je ponovo otvoren za međunarodni saobraćaj, izuzev za Izrael, i brodovi su
prošli kroz njega prvi put od Šestodnevnog rata 1967.

1980. - Umro je italijanski političar Đorđo Amendola, jedan od osnivača moderne Italije,
član najužeg rukovodstva Komunističke partije Italije. Osuđen je 1932.
na pet godina progonstva, koje je proveo u Tunisu uređujući jedan
antifašistički list. S prvacima ostalih većih italijanskih partija
potpisao je 1941. u Marselju antifašistički pakt koji je postao osnova
Komiteta za nacionalno oslobođenje Italije u kojem je bio predstavnik
komunista. Sa Alesandrom Pertinijem rukovodio je u Drugom svetskom ratu
pokretom otpora. Jedan je od ideologa evrokomunizma i pobornik
"istorijskog kompromisa" komunista i demokratskih snaga. Dela:
"Demokratija u Mesođornu", "Radnička klasa i demokratski program".

1993. - U Liberiji je masakrirano 600 izbeglica, za šta su optužene vladine snage.

1995. - Sin nemačkog ratnog zločinca Adolfa Ajhmana izjavio je, prekinuvši ćutanje porodice, da je vešanje
njegovog oca u Izraelu 1962. bilo opravdano, u svetlu patnji koje je
izazvao kao neimar nacističkog genocida u Drugom svetskom ratu u kojem
je ubijeno šest miliona Jevreja.

1999. - Minobacačkom vatrom sa teritorije Albanije na teritoriju Srbije ubijeno je petoro
radnika Zdravstvenog centra u Prizrenu - jedna žena i četiri muškarca -
čije je vozilo pogođeno nadomak sela Planeja u koje su se uputili s
ciljem pružanja hitne medicinske pomoći povređenima.

2000. - Predsednik Sjedinjenih Američkih Država Bil Klinton se kao prvi lider neke od
značajnijih zapadnih zemalja obratio poslanicima ruske Državne dume
(Skupštine).

2002. - Islamski terorista samoubica ubio je na severu Izraela najmanje 17 ljudi,
uključujući 13 izraelskih vojnika.

2003. - U poslednjem izveštaju Savetu bezbednosti Ujedinjenih nacija pre nego što se povukao s
funkcije šefa tima svetske organizacije u Iraku, Hans Bliks je saopštio
da nisu pronađeni dokazi da je Irak obnovio programe za proizvodnju
oružja za masovno uništenje.

2004. - Umro je američki državnik Ronald Regan, predsednik SAD od 1981. do 1989, u
mladosti filmski glumac. Kao 40. američki predsednik znatno je doprineo
okončanju ere hladnog rata sa Sovjetskim Savezom.

2005. - Građani Švajcarske su na dva referenduma prihvatili pristupanje Šengenskom
sporazumu, kojim su praktično ukinute granice među zemljama članicama
Evropske unije i obezbeđen slobodan protok ljudi i robe. Tada je podržan
i predlog zakona o "registrovanom partnerstvu" homoseksualnih parova.

2006. - Skupština Srbije konstatovala je da je Srbija, na osnovu Ustavne povelje,
sledbenik Državne zajednice SCG i da prema tome nasleđuje njen
međunarodno pravni subjektivitet.

2006. - Sa zgrade Skupštine Srbije skinuta je zastava državne zajednice SCG, pošto je
prethodno Skupština usvojila odluku o preuzimanju nadležnosti te Državne
zajednice. Na zgradi Skupštine Srbije ostale su dve heraldičke verzije
zastave Srbije. Državna zastava (s grbom), koja se ističe na svim
državnim institucijama i druga takozvana narodna zastava (bez grba).
Uobičajeno je da države imaju nekoliko verzija heraldičkih rešenja
zastava (kao i grbova) - državna, narodna, ratna, pomorska, šefa države,
pa je to tako i u slučaju Srbije.

2008. - Ustavni sud Turske odbio je da ukine zabranu nošenja islamskih marama na
univerzitetu. Zakonske reforme koje je kroz skupštinu progurala
islamistička "Partija pravde i razvoja" (AKP) - su neustavne - stav je
Ustavnog suda Turske. Za takvu odluku suda glasalo je devet sudija dok
je dvoje bilo protiv. Sekularne strukture u toj zemlji smatraju da je
vladina odluka da dozvoli nošenje marama na univerzitetima dokaz da AKP
nastoji da u Turskoj uvede šerijatske zakone.

1523. - Gustav I proglašen je za kralja
Švedske. On je poznat kao osnivač dinastije Vaza. Uveo je reformaciju i
oslobodio Švedsku od Danske.

1599. - Rođen je Dijego Velaskez, španski
slikar i jedan od najvećih slikara svih vremena. Najviše je radio na
dvoru Filipa IV. Najčuvenija dela: "Menine", "Prelje", "Predaja Brede",
"Princ Baltazar Karlos na konju", "Apolon u Vulkanovoj kovačnici",
"Bahusov trijumf", "Venera pred ogledalom", "Merkur i Argus", "Ezop",
"Dama sa lepezom"; radio je, dakle, pre svega portrete članova
kraljevske porodice, naglašavajući posebno njihovu izveštačenost, pa i
degenerisanost, ali i portrete dvorskih budala, kepeca, ljudi iz naroda,
kao i mitološke kompozicije, pri čemu su mu za likove paganskih
božanstava neretko pozirali i obični ljudi, štaviše predstavnici
društvenog taloga... Dela mu se nalaze pretežno u muzeju Prado u
Madridu.

1816. - U Novoj Engleskoj je palo deset
inči (oko 25 sm) snega. Ova godina je ostala zapamćena kao godina bez
leta.

1875. - Rođen je Tomas Man, književnik
koji bez sumnje predstavlja jednu od centralnih pojava ne samo nemačke
već i evropske književnosti prve polovine XX veka, izuzetnog kulturnog
poslenika vazda zainteresovanog za probleme svoga doba, humanistu koji
celokupnom svojom pojavom daleko nadilazi okvire germanske kulture, ali
i, prema pojedinim mišljenjima, jednu od najkontroverznijih pojava
literature minulog veka; stoga i ne čudi mnoštvo kako raznolikih tako i
oprečnih interpretacija Manovog dela i kompleksne stvaralačke ličnosti.
Valja napomenuti da upravo Tomas Man, koji je aleksandrinizam kao
umetničku poziciju svesno izabrao (uspevajući pri tom da preuzet
materijal estetski funkionalizuje u strukturu - stoga u pismu Teodoru
Adornu i govori o "višem prepisivanju"), celokupnim svojim delom
posvedočuje da stvaranje večnih vrednosti ne počiva u grubom odbacivanju
tradicije, već u neprestanom uzdizanju iznad nje. Ovaj veliki
poštovalac minulog tradiciji nije robovao (njegovoj pripovedačkoj
umetnosti nikada nije pretilo da postane epigonska), nego ju je
neprestano prevazilazio (čak i onu tradiciju koju je sam stvarao),
rekapitulirao i kritički osvetljavao putem prepoznatljive ironije,
parodije i humora. Svesno se oslanjajući na tradiciju, Tomas Man stvarao
je, dakle, posve netradicionalno, s tim što njegovom umetničkom
oblikovanju nikada nije zapretila opasnost od "dekadentnog rastakanja".
Man, dakle, kao što primećuje Margerit Jursenar, pripada grupi onih
retkih i "po prirodi opreznih i zamršenih umova", neretko "tajnovitih" i
"neustrašivih", te uistinu "konzervativnih po tome što ne dopuštaju
gubitak nečega što pripada akumulaciji hiljadugodišnjih bogatstava", no
ipak "subverzivnih u njihovoj neprestanoj reinterpretaciji".
Ovaj naoko hladan i uzdržan analitičar, ali i ljupko-podrugljivi
mislilac britkog pera koji svagda "računa s naličjem rečenog", nikada
nije pripadao nijednoj školi niti književnom pravcu, već je, kao i svi
pangenijalni duhovi, svoje obimno delo stvarao jedino po meri sopstvene
zakonomernosti.
Mnogi komentatori i znalci Manovog umetničkog opusa veruju da je ovaj
književnik, iako vrstan kao autor novela izuzetne umetničke vrednosti
("Tonio Kreger", "Smrt u Veneciji", "Tristan", "Prevarena", "Mario i
mađioničar", da pomenemo samo najčuvenije) i esejista oštrih zapažanja,
prevashodno romansijer par excellence. I doista, osmotrimo li Manovo
književno stvaralaštvo kao jedinstvenu celinu, ali i unutar razvoja
nemačke književnosti, čini se da nije preterano reći da glavni doprinos
ovog stvaraoca počiva upravo u oblasti romana. Počev od mladalačkog
romana "Budenbrokovi" koji se, bar kada je o tematici reč, nadovezuje na
reprezentativna dela naturalističke književnosti (kao što je ciklus
romana "Rugon Makar" korifeja naturalističke poetike Emila Zole, čijoj
je popularnosti u Nemačkoj, uzgred rečeno, doprineo i Hajnrih Man) i
zahvaljujući kojem Man već sa 26 godina postaje ne samo zreo već i
poznat stvaralac, preko autobiografskog romana "Kraljevsko visočanstvo",
u kom je prisutna ideja o strogoj sreći, nedovršenih "Ispovesti
varalice Feliksa Krula", dela kojim Man, parodirajući ispovednu prozu i
koristeći strukturu pikarskog romana, ukazuje na konfrontaciju građanina
i umetnika, koji se ovde javlja kao sumnjivo lice, "Čarobnog brega",
prema mnogima centralnog masiva Manovog stvaralaštva, "Josifa i njegove
braće", u kom autor produbljuje, dograđuje i parodira biblijsku
tematiku, "Lote u Vajmaru", romana o starom Geteu i njegovom susretu sa
voljenom Lotom putem kojeg Man, služeći se Geteom kao neprikosnovenom
veličinom germanske tradicije, upućuje Nemačkoj reč osude u želji da
upozori na put Hitlerovog režima, "Dr Faustusa", neosporne krune Manovog
stvaralaštva u kom, vraćajući se Narodnoj knjizi o Faustu, Geteu i
Ničeu, autor kritički osvetljava politička i ratna zbivanja ali i
avangardnu umetnost, pa do romana "Izabranik", koji stoji na samom
zalasku piščevog romansijerskog rada - Tomas Man ne samo da je nemački
roman uveo u krug evropskog romana već je stvorio i specifičnu vrstu
romana koja se, zbog svoje slojevitosti i kompleksne strukture, opire
jednoznačnom tipološkom određenju.

1942. - Izveden je skok u kojem se prvi
put koristio padobran sačinjen od najlona. Inače, još je Leonardo da
Vinči 1514. godine nacrtao jednu skicu padobrana u svojoj beležnici.
Prvi javni skok padobranom izveo je Ž. Garneren 1793. godine. On je
skočio sa visine veće od 600 metara, padobran mu je imao oblik
suncobrana, a bio je sačinjen od belog platna za jedra.

1968. - Senator Bobi Kenedi preminuo je od
posledica atentata.

1972. - U eksploziji u najvećem rudniku
uglja na svetu, u Rodeziji, poginulo je 427 rudara.

1980. - Bjorn Borg je pobedom nad Džonom
Mekinroom osvojio turnir u Vimbldonu.

1985. - Pronađeno je i ekshumicirano telo
nemačkog nacističkog vođe dr Jozefa Mengelea.

1494. - Portugal i Španija potpisale su sporazum u Tordesiljasu o podeli Novog sveta. Granicu je odredio papa Aleksandar VI da bi sprečio sukobe kolonijalnih sila. U 17. i 18. veku u borbu za kolonije umešali su se Englezi i Holanđani koji nisu poštovali papinu podelu.

1502. - Rođen Ugo Buonkompanjo (Buoncompagno), papa Grgur XIII (Gregorius) od 1572. do 1585. Reformisao je Julijanski kalendar (1582), koji je kasnije po njemu nazvan Gregorijanski.

1523. - Nakon pobede nad Dancima, Gustav Vasa (Gustaf) proglašen je, kao Gustav I, kraljem Švedske. Time je ukinuta Kalmarska unija formirana 1397. između Švedske, Danske i Norveške.

1848. - Rođen je francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin), čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj ekspresionizma i na formiranje fovizma ("Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja", "Dve devojke s Tahitija").

1848. - Umro je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Bjelinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola", a kao uzor isticao je Gogoljeva dela ("Pismo Gogolju", "Književne maštarije").

1861. - U američkom gradu Nju Orleansu izvedena je prva predstava striptiza.

1862. - SAD i Velika Britanija su potpisale sporazum o suzbijanju trgovine robljem.

1896. - Rođen je mađarski državnik Imre Nađ (Nagy), premijer od 1953. do oktobra
1956, kada je u Mađarskoj izbila antikomunistička pobuna. Pobuna je ugušena sovjetskom intervencijom, a Nađ je uhapšen i osuđen na smrtnu kaznu koja je izvršena u junu 1958.

1898. - Social-Demokratska Stranka Amerike održala je svoju prvu konvenciju.

1905. - Norveški parlament (Storting) doneo je odluku o raskidu unije sa Švedskom i srgnuo s prestola kralja Oskara I koji se protivio toj odluci. Za novog kralja izabran je danski princ Karl (Carl) pod nazivom Hakon VII (Haakon).

1920. - Rođen je francuski političar i publicista Žorž Marše (Georges Marchais), generalni sekretar Francuske Komunističke partije od 1972. do 1994. i, uz Enrika Berlinguera (KP Italije) i Santijaga Karilja (KP Španije), jedan od protagonista reformi u komunističkom pokretu u Zapadnoj Evropi početkom osamdesetih godina prošlog veka (evrokomunizam).

1921. - Otvoren je prvi parlament Severne Irske.

1929. - Ponovo je uspostavljena Papska država (Vatikan) u Rimu. Crkvena država prestala je da postoji 1870. kada je sa gradom Rimom inkorporirana u ujedinjenu Italiju.

1935. - Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je razne oblasti hemije, a najvažniji su njegovi radovi iz organske hemije i elektrosinteze.

1935. - Umro je ruski biolog Ivan Vladimirovič Mičurin, koji je metodom aklimatizacije uzgajio nove otporne vrste južnih biljaka (trešnja, kajsija, vinova loza) i na taj način proširio njihov areal prema severu.

1939. - Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta došli su u posetu SAD. To je bila prva poseta britanskog monarha ovoj zemlji.

1940. - Rodjen je Tom Džons (Jones), britanski pevač iz Velsa koji se proslavio širom sveta.

1942. - Okončana je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u Drugom svetskom ratu; Počeo je nemački napad na Sevastopolj.

1948. - Predsednik Čehoslovačke Eduard Beneš podneo je ostavku, ne želeći da potpiše novi ustav prema kojem su komunisti preuzeli vlast u zemlji.

1965. - Maroko, država na severu Afrike, ponovo je postala monarhija.

1971. - Sovjetski vasionski brod "Sojuz II" spojio se u zemljinoj orbiti sa svemirskom stanicom "Saljut".

1973. - Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant (Willy Brandt) doputovao je u Izrael, u prvu posetu jednog zapadnonemačkog lidera ovoj zemlji.

1974. - U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe. Stanica je unistena u napadu na Jugoslaviju 1999.

1980. - Umro je Henri Miler (Henry Miller), jedan od najpoznatijih američkih pisaca. Najpoznatija dela "Rakova obratnica" (1934) i "Jarčeva obratnica" (1939), dugo zabranjivane u SAD, objavio je u Parizu, gde je radio kao novinar.

1981. - Izraelski avioni su razorili irački nuklearni reaktor "Osirak" blizu Bagdada.

1988. - U Bangladešu je islam proglašen državnom religijom, a jake policijske snage stavljene su u stanje pripravnosti da bi sprečile proteste protivnika ove odluke.

1990. - Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao je zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme SSSR-u dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.

1990. - Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao je zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme SSSR-u dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.

1992. - Sedam dana nakon poslednjeg dogovora o prekidu vatre, borbe na bosansko-hercegovačkom ratištu su nastavljene. U Sarajevu su artiljerijski dueli trajali po dvadest sati.

1993. - U saobraćajnoj nesreći u Nemačkoj poginuo je jedan od vrhunskih svetskih košarkaša Dražen Petrović (28), koji je bio i jedan od najboljih hrvatskih košarkaša svih vremena i državni reprezentativac bivše Jugoslavije.

1996. - Vojna hunta Mjanmara (bivša Burma) donela je zakon kojim je onemogućila rad Nacionalne lige za demokratiju, glavne opozicione partije pod vođstvom Aung San Su Ći (Suu Kyi), dobitnice Nobelove nagrade za mir.

1998. - Jake policijske snage Republike Srbije rasturile su u Prištini proteste kosovskih Albanaca koji su 57. dan uzastopno protestovali protiv srpskih vlasti pod motom "Kosovo-najveći zatvor na svetu".

1999. - U Indoneziji su održani demokratski parlamentarni izbori, prvi put nakon 40 godina.

2000. - U Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke poginule su 22 osobe, među kojima i jedan ministar, a oko 600 je ranjeno kada je bombaš-samoubica aktivirao eksploziv na proslavi Dana ratnih heroja u tom gradu.

2001. - Bivši argentinski predsednik Karlos (Carlos) Menem stavljen je u kućni pritvor, zbog navodne trgovine oružjem. Šest meseci kasnije ukinut mu je pritvor u nedostatku dokaza da je bio na čelu te ilegalne trgovine.

2005. - Apelacioni sud u Santiagu ukinuo je imunitet bivšem čileanskom predsedniku Augustu Pinočeu (Pinochet), čime je otvoren put da mu se sudi za finansijske malverzacije i prebacivanje novca na njegove tajne bankarske račune u SAD.

632. - U Medini je umro Abul Kasim Muhamed, osnivač islama, monoteističke religije zasnovane na "Kuranu". Sproveo je političko i versko ujedinjenje Arapa i time stvorio osnovu za njihovu vojno-političku i kulturnu ekspanziju prema Istoku i prema Zapadu.

1625. - Rodjen je italijanski astronom, Đovani Kasini (Giovanni Cassini).

1695. - Umro je holandski astronom, matematičar i teorijskifizičar Kristijan Hajgens (Christiaan Huygens). Otkrio je 1655. Saturnov prsten i jedan njegov satelit, objasnio način prostiranja svetlosti (Hajgensov princip) i konstruisao časovnik sa klatnom.

1809. - Umro je engleski političar i pisac Tomas Pejn (ThomasPaine), autor dela "Zdrav razum" i "Američka kriza" u kojima je podržao "Deklaraciju nezavisnosti" američkih kolonija.

1810. - Rođen je nemački kompozitor Robert Šuman (Schumann),jedan od najznačajnijih i najuticajnijih predstavnika muzičkog romantizma ("Koncert u a-molu za klavir i orkestar", koncerti za klavir, koncerti za violončelo, ciklusi solo pesama).

1871. - Austrougarski car Franc Jozef I (Franz Josef) objavio je odluku o ukidanju Vojne krajine koja je sprovedena 1873. godine. Krajina je predstavljala austrijski granični pojas prema Turskoj, nakon uspostavljanja dvojne Austro-Ugarske monarhije (1867), kada je uvedena opšta vojna obaveza, izgubila je vojni značaj.

1876. - Umrla je francuska književnica Žorž Sand (George),preteča feminizma, autor sentimentalnih, socijalnih i seoskih romana i priča ("Indijana", "Lelija", "Đavolja bara", "Majstori trubači", "Povest mog života"). Ostavila je i obimnu prepisku i memoare.

1883. - Francuska je uspostavila potpunu kontrolu nad Tunisom, njenim protektoratom od 1881. Tunis je stekao nezavisnost 1956.

1916. - Rođen je engleski biohemičar Frensis Henri Kompton Krik (Francis Henry Compton Crick), dobitik Nobelove nagrade za medicinu 1962. Razjasnio je strukturu i oblik molekula dezoksiribonukleinskih kiselina i njihovu ulogu u prenošenju naslednih osobina.

1921. - Rođen je indonežanski general i diktator Suharto. Uzpomoć vojske 1967. je postao premijer preuzevši ingerencije i šefa države Ahmeda Sukarna. Od 1968. je predsednik Indonezije do 1998. kada je pod pritiskom studentskih demonstracija i nemira bio prinuđen da podnese ostavku.

1929. - Margaret Bondfild (Bondfield) je postavljena za ministra rada, prva žena član vlade u britanskoj istoriji.

1940. - Nemačke krstarice "Šarnhorst" i "Gnajsenau" su u Drugom svetskom ratu potopile britanski nosač aviona "Glorijus" i razarače "Ardent" i "Akasta". Poginulo je više od 1.500 ljudi.

1941. - Britanske snage i jedinice Slobodne Francuske su u Drugom svetskom ratu izvršile invaziju Sirije da bi sprečile osnivanje baza Sila osovine.

1941. - Britanske i francuske trupe izvršile su invaziju na Siriju da bi sprečile izgradnju nemačkih baza u Siriji.

1942. - Japanske podmornice su u Drugom svetskom ratu bombardovale najveći australijski grad Sidnej.

1943. - Umro je srpski matematičar Mihajlo Petrović (Mika Alas), osnivač beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu i član Srpske kraljevske akademije.

1946. - Umro je nemački pisac Gerhart Hauptman (Hauptmann), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1912. ("Tkači", "Pred zoru", "Luda u Hristu Emanuel Kvint", "Dabrovo krzno", "Ifigenija u Delfima").

1965. - Armija SAD u Južnom Vijetnamu je dobila ovlašćenje da preduzima ofanzivne operacije.

1969. - Španija je zatvorila granicu prema Gibraltaru.

1975. - SSSR je lansirao vasionsku letelicu Venera 9 ka planeti Veneri.

1986. - Uprkos optužbama da je kao nacistički oficir u Drugom svetskom ratu odgovoran za zločine u Jugoslaviji i Grčkoj, bivši generalni sekretar UN Kurt Valdhajm (Waldheim) izabran je za predsednika Austrije. Bojkotovao ga je gotovo ceo svet.

1990. - U Čehoslovačkoj su održani prvi slobodni izbori, posle 44 godine.

1993. - U svom pariskom stanu ubijen je Rene Buske (Bousquet), šef francuske policije za vreme nacističke okupacije zemlje u Drugom svetskom ratu.

1995. - Grupa američkih marinaca uspešno je okončala akciju spašavanja kapetana Skota O'Grejdija (Scott O'Grady), čiji je avion F-16 šest dana ranije u severozapadnoj Bosni oborila vojska bosanskih Srba.

1998. - Umro je nigerijski general Sani Abača (Abacha), a vlast je preuzeo general Abdulsalam Abubakar, deveti vojni šef države u istoriji Nigerije.

2001. - Briselski sud proglasio je krivim i zatražio doživotnu robiju za četiri osobe, među kojima dve opatice, zbog zločina počinjenih u Ruandi. Savet ministara Ruande saopštio je u decembru da je u toj zemlji 1994. ubijeno više od milion ljudi.

2001. - U jednoj školi u Ikedi (Japan) mentalni bolesnik usmrtio je nožem osam učenika, a 15 nastavnika i učenika ranio. To je najveće masovno ubistvo u toj zemlji od 1995. kada je od trovanja gasom u podzemnoj železnici u Tokiju 1995. umrlo 12, a hiljade osetilo poledice trovanja.

2004. - Predsednik Kine Hu Đintao doputovao je u posetu Poljskoj. To je prva poseta nekog šefa kineske države Varšavi posle 55 godina.

68. - Rimski car Neron izvršio je
samoubistvo. U istoriji će ostati poznat kao svirepi despot koji je
vodio oštru borbu protiv rimske aristokratije. Pogubio je mnoge ugledne
Rimljane, čak i svoju majku Argipinu (Udri u stomak koji je mogao da
rodi takvo čudovište - rekla mu je majka pre no što ju je ubio) i
učitelja Seneku. Vodio je skupe i nesigurne ratove na Istoku, neuspešno
pokušavajući da osvoji Jermeniju, severnu obalu Crnog mora i Etiopiju.
Godine 64. je, u vezi sa velikim požarom Rima, Italiju zahvatilo
nezadovoljstvo, našavši odraza najpre u glasinama da je Neron zapalio
Rim, a zatim i u pobunama u vojsci. Jedna pobuna pretorijanaca oborila
ga je s vlasti, nakon čega je i izvršio samoubistvo.

1462. - Poslednji srpski kralj Bosne
Stepan Tomašević je - uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, koju je
organizovao papa Pije II (Pius) - otkazao danak turskom sultanu Mehmedu
II i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije I Korvina. Pošto je
izostala pomoć zapadnih hrišćanskih zemalja, Bosna je bila
nepripremljena za odbranu kad su je 1463. napali Turci, koji su zarobili
i pogubili kralja Stepana i mnoge feudalce i pokorili tu srpsku
srednjovekovnu državu.

1822. - Čarls Grejem (Charles Graham) je
dobio patent za veštačku zubnu protezu.

1870. - U Engleskoj je umro Čarls Dikens.
Književni rad je otpočeo crtama "Bozove skice" 1836, a sledeće godine je
objavio humoristički roman "Pikokov klub", koji je odmah stekao veliku
popularnost. On je realist u poznavanju života malih i neznatih ljudi,
koji su uvek tema njegovih dela. Njegova popularnost plod je pre svega
širokog i vedrog humora i izvanredne sposobnosti crtanja likova. Mana mu
je patetičnost, ali i ona ima svoje opravdanje - duboko su ga dirale
nepravičnosti društvenog poretka, pa ih je iznosio na videlo i time
često talasao javno mnjenje. Glavna dela: "Dejvid Koperfild", "Oliver
Tvist", "Velika očekivanja", "Prodavnica starih retkosti"...

1883. - Pušteni su u rad prvi vozovi na
električnoj železnici.

1914. - U Beogradu je svečano otkriven
spomenik srpskom prosvetitelju Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa
Valdeca. Priloge za spomenik prikupljala je Srpska književna zadruga, a
znatno su pomogle i Vlada Srbije i Beogradska opština. Spomenik je
postavljen na ulaz u Kalemegdan, a posle Prvog svetskog rata prenet je u
park na Studentskom trgu, gde se nalazi i sada.

1934. - Paja Patak se prvi put pojavio u
jednom crtanom filmu.

1940. - Norveška se predala Nemačkoj u
Drugom svetskom ratu.

1945. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo je
Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, na osnovu kojeg
je država preuzela svu imovinu Trećeg rajha, imovinu Nemaca na tlu
Jugoslavije koji su u Drugom svetskom ratu sarađivali s neprijateljem i
imovinu ratnih zločinaca.

1963. - U Njujorku je održana premijera
filma "Kleopatra" sa Elizabet Tejlor i Ričardom Bartonom u glavnim
ulogama.

1978. - Prvi od 24 primerka Gutenbergove
Biblije, prodat je na aukciji u Londonu za 2.4 miliona dolara.

1990. - Monika Seleš je pobedom nad Štefi
Graf osvojila French Open.

1190. - Rimsko-nemački car Fridrih I Barbarosa (Friedrich Barbarossa) utopio se u reci Salef u Maloj Aziji na povratku iz Trećeg krstaškog rata.

1610. - Prvi holandski doseljenici iskrcali su se na ostrvo Menhetn, sada centralni deo Njujorka. Holanđani su 1626. za nekoliko bala tkanine i jeftinu bižuteriju otkupili od Indijanaca ostrvo i na njegovom južnom delu podigli naselje Novi Amsterdam.

1719. - Rimsko-nemački car Karlo VI proterao je Špance sa Sicilije.

1793. - U Parizu je otvoren prvi javni zoološki vrt, "Žarden de Plant".

1819. - Rođen je francuski slikar Gistav Kurbe (Gustave Courbet). Kao osnivač realističke škole u vreme krutog akademizma, smatra se najrevolucionarnijim slikarom 19. veka ("Atelje", "Tucači kamena", "Talas", "Pogreb u Ornanu").

1832. - Rođen je nemački inženjer Nikolaus August Oto (Otto), izumitelj četvorotaktnog motora sa unutrašnjim sagorevanjem (umro 1876.).

1836. - Umro je francuski fizičar i matematičar Andre Mari Amper (Marie Ampere), osnivač elektrodinamike.

1868. - U Beogradu, u Košutnjaku ubijen je srpski knez Mihailo Obrenović (1839-42. i

1860-68). Vladao je autokratski, a kao pristalica prosvećenog apsolutizma izvršio je značajne reforme i državnoj upravi i vojsci, evropeizovao zemlju, osnovao Narodni muzej i Narodno pozorište u Beogradu. Nasledio ga je Milan Obrenović.

1898. - Američke trupe izvršile su, u špansko-američkom ratu, invaziju na Kubu.

1909. - Prvi put je upotrebljen signal S.O.S. kada je linijski brod "Slavonija" kompanije Kjunard, doživeo brdolom na Azorskim ostrvima.

1915. - Rođen je američki pisac Sol Belou (Saul Bellow), dobitnik Nobelove nagrade za kwiževnost 1976. ("Henderson, kralj kiše", "Čovek na klackalici", "Žrtva", "Ne propusti dan", "Pustolovine Ogija Marča").

1922. - Rođena je američka filmska glumica i pevačica Džudi Garland (Judy), koja se proslavila već kao devojčica ulogom u filmu "Čarobnjak iz Oza".

1923. - Rođen je britanski medijski magnat češkog porekla Jan Ludvik Hoh (Hoch), poznat kao Jan Robert Maksvel (Ian, Maxwell). Poginuo je 1991. kada je pao u vodu sa svoje luksuzne jahte na Kanarskim ostrvima.

1923. - Umro je francuski pisac Pjer Loti (Pierre) ("Islandski ribar", "Lotijeva ženidba", "Roman jednog spahije")

1924. - Fašisti su kidnapovali, a potom ubili Đakoma Mateotija (Giacomo Matteotti), lidera italijanskih socijalista.

1934. - Umro je engleski kompozitor Frederik Delijus (Frederick Delius), poznat po simfonijama "Pariz - pesma velikog grada" i "Brigg Fair" i kompozicijama "Misa života" i "Rekvijem" inspirisane delom Fridriha Ničea (Friedrich Nietzsche).

1934. - "Rođen" je Paja Patak (Donald Duck), jedan od najpopularnijih likova u stripovima američkog crtača, filmskog animatora i producenta Volta Diznija (Walt Disney).

1940. - Italija je, kao saveznik Nemačke u Drugom svetskom ratu, objavila rat Francuskoj i Velikoj Britaniji.

1942. - Nemci su u Drugom svetskom ratu potpuno uništili češko selo Lidice za odmazdu zbog atentata na nacističkog protektora Češke i Moravske i jednog od najznačajniji Hitlerovih saradnika Rajnharda Hajdriha (Reinhard Heydrich). Atentat su 27. maja izvršili Jozef Gabčik i Jozef Kubiš, češki komandosi-padobranaci poslati iz Velike Britanije.

1943. - U SAD je patentirana 'hemijska olovka', olovka sa kuglicom u vrhu (ballpoint pen).

1946. - Umro je američki bokser Džek Džonson (Jack Johnson), prvi crnac koji je osvojio titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji.

1950. - Zapad je odbio sovjetski plan da ujedini Istočnu i Zapadnu Nemačku.

1967. - Završen je šestodnevni izraelsko-arapski rat u kojem je Izrael zauzeo teritorije Sirije, Jordana i Egipta, koje uključuju istočni Jerusalem, Zapadnu obalu, Gazu i Sinajsko poluostrvo; SSSR je prekinuo diplomatske odnose sa Izraelom.

1967. - Umro je američki filmski glumac Spenser Trejsi (Spencer Tracy), prvi glumac koji je dve godine uzastopno dobio Oskara za filmove "Hrabri kapetan" 1937. i "Grad dečaka"

1970. - U Jordanu je najmanje sto ljudi ubijeno u sukobu vladinih snaga s palestinskim gerilcima.

1971. - SAD su ukinule 20-godišnji embargo na trgovinu sa Kinom.

1979. - Ordžano je prvo zasedanje Evropske skupštine.

1986. - Muzičar Bob Geldof je dobio zvanje počasnog viteza, i titulu 'Ser' od britanske kraljice zbog svojih akcija pomoći trećem svetu.

1990. - Peruanski političar japanskog porekla Alberto Fuđimori (Fujimori) pobedio je na predsedničkim izborima u Peruu književnika Marija Vargasa Ljosu (Mario, Llosa).

1990. - Na prvim višestranačkim parlamentarnim izborima u Čehoslovačkoj od 1946. pobedio je Građanski forum, koji je osnovao književnik Vaclav Havel; u Bugarskoj je izbornu pobedu odnela Bugarska socijalistička partija (bivši komunisti).

1996. - Predstavnici čečenskih separatista i Rusije potpisali su sporazum kojim su utvrđene osnove za okončanje 18-mesečnog rata u Čečeniji.

1997. - Po nalogu lidera Crvenih Kmera Pola Pota ubijen je jedan od njegovih najbližih saradnika Son Sen i 11 članova njegove porodice.

1998. - Protestom u Prištini, na kojem su zatražili dolazak snaga NATO na Kosovo, kosovski Albanci prekinuli su svakodnevne polučasovne protestne šetnje, koje su pod motom "Kosovo-najveći zatvor na svetu", organizovali tokom dva meseca. Protesti sa istim zahtevom održani su i u Tirani i Skoplju.

1999. - NATO je prekinuo bombardvanje SR Jugoslavije nakon što su se prve jedinice Vojske Jugoslavije, na osnovu Vojno-tehničkog sporazuma potpisanog prethodnog dana u Kumanovu, povukle sa Kosova; predsednik SRJ Slobodan Milošević saopštio je da je tokom agresije NATO pakta na SR Jugoslaviju poginulo 462 pripadnika VJ i 114 policajaca.

2000. - U Damasku je umro Hafez el Asad, predsednik Sirije od 1971. Za novog predsednika izabran je 11. jula njegov sin Bašar el Asad.

2001. - Medijski magnat, Silvio Berluskoni, po drugi put je postao premijer Italije, nakon što je njegova partija osvojila 30 procenata glasova više od bilo koje druge partije. Njegova vlada je 59-ta italijanska vlada, od II svetskog rata.

2003. - U Torontu (Kanada) je prvi put, legalno, sklopljen brak između dva homoseksualca u toj zemlji.

2004. - Umro je čuveni bluz i džez kantautor Rej Čarls (Ray Charles). Dobitnik je 12 muzičkih nagrada "Gremi", među kojima su i za najbolju pesmu, koje je dobio tri puta za redom, za "Hit the Road Jack", "I Can't stop loving you" i "Busted".

Danas je petak, 11. jun. Do kraja godine ima 203 dana.

1509. - Engleski kralj Henri Osmi oženio se prvom od šest žena, Katarinom Aragonskom.

1572. - Rođen je engleski pisac Bendžamin Džonson, koji je realistički prikazivao ljudske
nastranosti i strasti. Dela: komedije "Ljudi i ćudi", "Volpone",
"Vartolomejski vašar", proza "Građa, ili otkrića o ljudima i stvarima".

1727. - Umro je britanski vladar nemačkog porekla Džordž Prvi, prvi monarh Velike
Britanije iz hanoverske dinastije, a na prestolu ga je nasledio sin
Džordž II. Tokom njegove vladavine od 1714. do smrti položaj premijera
se iskristalisao kao ključni u izvršnoj vlasti.

1776. - Rođen je engleski slikar Džon Kanstebl, jedan od tvoraca modernog pejzaža u
evropskom slikarstvu. Njegova platna odlikuje jednostavnost motiva,
slobodan potez i prozračnost atmosfere, čime je znatno uticao na
francuske impresioniste.

1793. - Rođen je Dimitrije Tirol, srpski književnik, prevodilac, izdavač, lingvista,
novinar. Rođen je u Čakovu u Banatu (danas Rumunija). Bio je upravnik
srpskih škola u Temišvaru i inspektor Državne štamparije u Beogradu. Od
1842. redovni je član Društva srpske slovesnosti, preteče Srpske
kraljevske akademije. Bio je izdavač i priređivač almanaha i kalendara:
"Banatski almanah", "Novi zabavni kalendar", "Uranija". Sarađivao je s
Dimitrijem Davidovićem u "Srbskim novinama", "Zabavniku". Uređivao je
"Novine čitališta beogradskog". Objavio je i "Nemačku gramatiku: za
upotreblenije srbske mladeži".

1859. - Umro je austrijski knez Klemens Meternih, koji je kao ministar inostranih
poslova i kancelar četiri decenije krojio spoljnu i unutrašnju politiku
Austrije, umnogome i sudbinu Evrope. Šef diplomatije bio je od 1809. do
1821, a kancelar od 1821. do 1848, kada je zbačen u martovskoj Bečkoj
revoluciji i bio primoran da emigrira u Englesku. Predvodio je 1813.
koaliciju protiv francuskog cara Napoleona Prvog U međunarodnoj politici
bio je stub reakcionarnog saveza evropskih vladara "Svete alijanse",
stvorene radi gušenja revolucionarnih pokreta u Evropi. Period njegove
uprave najčešće se naziva "Meternihov apsolutizam" - bio je to strog
policijski režim. Dve godine posle zbacivanja s vlasti vratio se u
Austriju, gde je do smrti bio angažovan kao izraziti reakcionar.

1864. - Rođen je nemački kompozitor i dirigent Rihard Štraus, dugogodišnji direktor Bečke
opere. Počeo je da stvara u maniru kasnog romantizma i dospeo do
ekspresionizma, ali je uvek ispoljavao visoko majstorstvo orkestracije.
Jedan je od najboljih operskih kompozitora uopšte. Komponovao je i
operete, balete, solo pesme, kamernu muziku. Dela: simfonijske poeme
"Don Huan", "Til Ojlenšpigel", "Simfonija Alpa", "Sinfonia domestica",
"Život junaka", opere "Saloma", "Elektra", "Kavaljer s ružom",
"Egipatska Helena", "Arabela", "Danajina ljubav".

1880. - Rođena je američka pacifistkinja Dženet Renkin, prva žena koja je postala član
Kongresa SAD. Kao ubeđeni antimilitarista, u američkom parlamentu jedina
je glasala protiv objave rata Japanu posle bombardovanja Perl Harbura
1941.

1891. - Velika Britanija i Portugal potpisale su konvenciju o podeli interesnih sfera
severno i južno od reke Zambezi u Africi, kojom je Njasa (sadašnji
Malavi) postao britanski protektorat.

1895. - Rođen je sovjetski državnik Nikolaj Aleksandrovič Bulganjin, predsednik vlade
Sovjetskog Saveza od 1955. do 1958, učesnik Oktobarske revolucije.
Boljševicima se priključio 1917. uoči revolucije i do 1922. radio je u
ČEKI (politička policija). Član Centralnog komiteta Komunističke partije
Sovjetskog Saveza postao je 1934. a Politbiroa 1948. Tokom Drugog
svetskog rata bio je u vojnim savetima Zapadnog, Drugog pribaltičkog i
Prvog beloruskog fronta, potom zamenik ministra odbrane, a posle rata
ministar oružanih snaga i zamenik predsednika vlade, pre nego što je
postao šef vlade.

1910. - Rođen je francuski okeanograf Žak Iv Kusto, član Francuske akademije, veliki
borac za zaštitu čovekove okoline. Za podvodna snimanja zainteresovao se
u Indokini tridesetih godina 20. veka kao mornarički oficir, posle
završene Pomorske akademije u Brestu. Prvi dokumentarni film "Deset
hiljada metara pod morem" snimio je 1943. i od tada je napravio mnoštvo
dokumentarnih filmova i televizijskih serija o životu u morima i
okeanima, krstareći svetom svojim brodom-laboratorijom "Kalipso". Za
film "Svet tišine", koji je snimio s francuskim režiserom Lujom Malom,
1956. je na festivalu u Kanu dobio "Zlatnu palmu". Dobitnik je tri
Oskara. Napisao je više knjiga, uključujući "Putovanje 'Kalipsa'" i
"Kroz 18 metara vode". Ostali filmovi: "Svet bez sunca", "Zlatna riba".

1918. - Italijanski borbeni čamci potopili su u Prvom svetskom ratu u Jadranskom moru, oko
70 kilometara severozapadno od Zadra, veliki austrougarski bojni brod
"Sent Ištvan", posle čega je komandant austrougarske mornarice admiral
Mikloš Horti - potonji regent Mađarske - morao da obustavi operaciju
razbijanja blokade na ulazu u Jadran. Horti je planirao da čitava
austrougarska flota, uz pomoć avijacije, kod Otrantskih vrata razbije
blokadu sila Antante.

1936. - U Moskvi je saopšteno da je uhapšeno, osuđeno na tajnom suđenju i potom pogubljeno
osam visokih sovjetskih vojnih rukovodilaca, uključujući maršala i
vojnog teoretičara Mihaila Tuhačevskog, što je označilo početak masovne
čistke i fizičkih likvidacija unutar vojske. Tuhačevski je bio jedan od
najistaknutijih komandanata Crvene armije tokom građanskog rata posle
Oktobarske revolucije. Kao komandant Zapadnog fronta 1920. u ratu protiv
Poljske dopro je do Varšave, 1922. postao je načelnik Vojne akademije,
1925. član Revolucionarnog vojnog saveta Sovjetskog Saveza, a 1931.
zamenik predsednika tog tela i zamenik ministra odbrane. Dela: "Rat
klasa", "Pitanja savremene strategije".

1942. - Stupio je na snagu sporazum vlada Sovjetskog Saveza i SAD u Drugom svetskom ratu o
principima uzajamne pomoći i vođenju rata protiv Sila osovine, poznat
kao "Sporazum o zajmu i najmu". SAD su se obavezale da snabdevaju
Sovjetski Savez, koji će sarađivati u odbrani SAD i dostavljati
materijale i informacije. Dogovorene su i koordinirane akcije radi
povećanja proizvodnje, razmene i potrošnje i uklanjanja trgovinskih i
carinskih barijera.

1949. - Ubijen je albanski revolucionar i rukovodilac Koči Dzodze, odmah posle izricanja
smrtne presude na montiranom tajnom procesu. Prethodno je smenjen sa
svih položaja i uhapšen zato što se nije složio s rezolucijom
Informbiroa 1948, osudivši staljinističke metode osude i izolacije
Jugoslavije. U zatvoru se odrekao stava da je politika Moskve prema
Beogradu pogrešna. Bio je 1941. glavni inicijator osnivanja KP Albanije i
njen organizacioni sekretar, organizator komunističkog pokreta u
Albaniji i član Vrhovnog štaba NV Albanije. Od 1945. bio je
potpredsednik vlade i ministar unutrašnjih poslova, a 1946. postao je
predsednik "Demokratskog fronta Albanije". Zalagao se za blisku
saradnju Albanije i Jugoslavije.

1955. - Na automobilskoj trci "24 sata Le Mana" poginulo je 80 i povređeno više od
100 posmatrača posle sudara tri automobila koji su uleteli u gledalište.

1963. - Vijetnamski budistički kaluđer Kvang Duk spalio se u Sajgonu (sadašnji Ho Ši Min), u
znak protesta protiv tretmana kojem je vlada Južnog Vijetnama podvrgla
budiste.

1970. - Umro je ruski državnik Aleksandar Fjodorovič Kerenski, član a potom predsednik
Privremene vlade posle Februarske revolucije 1917. u Rusiji. Zbačen je s
vlasti u Oktobarskoj revoluciji 1917. Emigrirao je 1918. i od 1940.
živeo je u SAD gde je i umro.

1970. - Poslednji američki vojnik je napustio vazduhoplovnu bazu "Vilus" u Libiji, na
zahtev pukovnika Moamera el Gadafija, koji je 1. septembra 1969. oborio
režim kralja Idriza Prvog iz dinastije Senusi.

1970. - Posle sedmice žestokih okršaja u Jordanu, palestinski gerilci i jordanska armija
potpisali su primirje.

1979. - Umro je američki filmski glumac Džon Vejn, koji je igrao uglavnom u vesternima,
tumačeći likove pravdoljubivih i usamljenih junaka. Filmovi: "Veliko
suđenje", "Poštanska kola", "Dugo putovanje kući", "Rio Grande", "Pesak
Ivo Džime", "Miran čovek", "Crvena reka", "Tragači", "Čovek koji je ubio
Liberti Valansa", "Rio Bravo", "Eldorado", "Alamo".

1981. - U zemljotresu u jugoistočnoj iranskoj provinciji Kerman poginulo je 1.500 ljudi.

1984. - Umro je italijanski političar Enriko Berlinguer, generalni sekretar Komunističke
partije Italije od 1972. do smrti, jedan od najistaknutijih pobornika
"evrokomunizma" (spoj demokratije i socijalizma) i tvorac strategija
"istorijskog kompromisa" (s građanskim strankama, pre svega s
demohrišćanima) i "demokratske alternative". U ranoj mladosti je postao
komunista i 1944. je uhapšen kao sekretar komunističke omladine u rodnom
Sasariju na Sardiniji. U Centralni komitet partije ušao je 1945, član
Politbiroa postao je 1959, a zamenik generalnog sekretara 1969.

1988. - Umro je italijanski državnik Đuzepe Saragat, bivši predsednik Italije, osnivač
italijanske Socijaldemokratske partije. Posle dolaska na vlast
fašističkog režima Benita Musolinija emigrirao je sa ostalim
rukovodiocima Socijalističke partije, u kojoj je bio član Direkcije, a u
zemlju se vratio 1943. posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom
ratu. Nemci su ga ubrzo uhapsili, ali je uspeo da pobegne iz zatvora. Iz
Socijalističke partije je istupio 1947. a 1952. osnovao je
Socijaldemokratsku partiju. Bio je ministar u prvoj posleratnoj
italijanskoj vladi, potom do 1957. potpredsednik vlade. Šef diplomatije
postao je 1963. a na čelu države bio je od 1964. do 1971.

1990. - Umro je srpski istoričar, akademik Vasa Čubrilović, aktivni član "Mlade Bosne",
profesor Beogradskog univerziteta. Kao učenik pristupio je
nacionalno-revolucionarnoj organizaciji "Mlada Bosna", a kao učesnik
Sarajevskog atentata osuđen je na 16 godina robije i do sloma
Austro-Ugarske 1918. bio je u zatvoru. Studirao je filozofiju na
Beogradskom univerzitetu, gde je doktorirao 1927. Između dva svetska
rata pripadao je levom krilu Zemljoradničke stranke. Posle Drugog
svetskog rata izvesno vreme bio je ministar, zatim profesor Univerziteta
a po obnovi predratnog Balkanološkog instituta (izvorno "Balkanski
institut") postaje njegov direktor. Autor je oko 70 istorijskih knjiga i
studija. Dela: "Bosanski ustanak 1875-1878", "Poreklo muslimanskog
plemstva u Bosni i Hercegovini", "Prvi srpski ustanak i bosanski Srbi",
"Politička prošlost Hrvata", "Istorija političke misli u Srbiji 19.
veka", "Odabrani istorijski radovi".

1995. - U eksploziji bombe podmetnutoj u kolumbijskom gradu Medeljin u vreme održavanja
muzičkog festivala, poginulo je 28 ljudi i povređeno više od 200.

1996. - U eksploziji u trgovinskom centru u brazilskom gradu Sao Paolo poginulo je 39 i
povređeno više od 500 ljudi.

1999. - Komandant Treće armije Vojske Jugoslavije general Nebojša Pavković obelodanio je da je
Treća armija tokom 79 dana agresije NATO na Srbiju (SRJ) iako
najisturenija (teritorija Kosova i Metohije) izgubila 161 pripadnika i
da je uništeno 13 tenkova, šest oklopnih transportera, osam
artiljerijskih oruđa, 19 protivavionskih topova i jedan radar. Što je
nesumnjiv uspeh imajući u vidu ogromnu nesrazmeru zaraćenih strana.

1999. - Ruski bataljon s 23 kamiona, 16 oklopnih transportera, pet džipova i jednim vozilom veze
prešao je iz Bosne i Hercegovine na teritoriju Srbije (SRJ) tokom
prepodneva i uveče je prispeo na Kosovo i Metohiju kao prva jedinica iz
sastava Kfora, zaposevši potom aerodrom Slatina kod Prištine.

2001. - Pogubljen je
američki ratni veteran Timoti Mekvej, šest godina pošto je aktivirao
kamion-bombu ispred jedne federalne zgrade u Oklahoma sitiju, pri čemu
je poginulo 168 ljudi.

2003. - U samoubilačkom bombaškom napadu islamskog teroriste u autobusu u centru Jerusalima
poginulo je 17 ljudi.

2005. - Ministri finansija sedam najrazvijenijih zemalja sveta i Rusije, tzv. Grupa osam
(G8), postigli su u Londonu istorijski sporazum da otpišu 40 milijardi
duga najsiromašnijim zemljama sveta.

2005. - Umro je bivši portugalski predsednik vlade general Vasko Gonsalveš, jedan od vođa
portugalske "Revolucije karanfila" 1974. godine, kada je zbačen sa
vlasti režim koji je svojevremeno utemeljio Antonio Salazar.

2008. - Svrgnuti kralj Nepala Gjanendra napustio je svoju palatu u Katmanduu i započeo život
običnog građanina Nepala. Dinastija koja je tom zemljom vladala 240
godina uklonjena je pošto su drevnom himalajskom monarhijom ovladali
maoisti.

2009. - Svetska zdravstvena organizacija (SZO) proglasila je, posle više od 40 godina,
pandemiju novog gripa, pošto je ocenjeno da se virus H1N1 globalno
proširio. Na kraju se ispostavilo da je opšta panika koja je potom
usledila bila suvišna i da novi grip nije ozbiljna opasnost.

1667. - Žan Batist Deni (Jean-Baptiste Denys), lekar Luja XIV,izveo je prvu uspešnu transfuziju krvi petnaestogodišnjem dečaku koristeći krv ovce.

1683. - Turska vojska je počela drugu opsadu Beča. Grad je u septembru iste godine oslobodio poljski kralj Jan Sobjecki

1691. - Ahmed II je na turskom prestolu nasledio sultana Sulejmana III u veoma teškim prilikama za carstvo. Vodio je neuspešne ratove protiv Austrije, Venecije i Rusije i bio prisiljen da prihvati nepovoljne uslove Karlovačkog mira 1699.

1759. - Umro je Vilijam Kolins (William Collins), jedan od najznačajnjih engleskih lirskih pesnika 18. veka ("Veče", "Škotske praznoverice", "Sloboda").

1798. - U pohodu na Egipat Napoleon Bonaparta zauzeo je ostrvo Malta.

1848. - Mađarska vojska napala je Sremske Karlovce, sedište Srbau Ugarskoj, što se smatra početkom mađarsko-srpskog rata 1848. godine.

1849. - Mađari su topovima sa Petrovaradina skoro potpuno uništili Novi Sad braneći se od napada vojske hrvatskog bana Jelačića, koji je kao austrijski oficir imao naređenje da uguši mađarsku revoluciju.

1897. - Rođen je engleski državnik Robert Entoni Idn (Anthony Eden), lider Konzervativne stranke od 1955, ministar inostranih poslova (1935-38; 1941-45; 1951-55), premijer (1955-57). Pod pritiskom javnog mnenja, zbog britansko-francusko-izraelske agresije na Egipat u novembru 1956, podneo je ostavku i povukao se iz javnog života.

1898. - Tokom Američko-španskog rata lider filipinskog revolucionarnog pokreta general Emilio Aginaldo (Aguinaldo) proglasio je, uz podršku SAD, nezavisnost Filipina.

1900. - Nemački Rajhstag usvojio je zakon o povećanju nemačke ratne pomorske flote, koja će potom postati jedna od najjačih u svetu.

1917. - Grčki kralj Konstantin I (Constantine) abdicirao je ukorist starijeg sina, princa Aleksandra.

1929. - Rođena je Ana Frank (Anne), autor dnevnika o stradanju Jevreja u okupiranom Amsterdamu u Drugom svetskom ratu, koji je pisala u tajnom skrovištu. Ubijena je u martu

1945. u nacističkom logoru Bergen-Belzen. Od porodice Frank rat je preživeo jedino Anin otac.

1934. - Vlada Bugarske, koja je došla na vlast prevratom u maju 1934, zabranila je političke partije.

1936. - Na Malom Kalemegdanu u Beogradu otvoren je Zoološki vrt,u kojem je do 1941. sakupljeno oko 1.200 životinja.

1964. - Nelson Mandela, Volter Sisulu (Walter) i još šest vođa antirasističkog pokreta u Južnoj Africi, osuđeni su na doživotnu robiju.

1976. - U državnom udaru u Urugvaju oboren je predsednik Huan Bordaberi (Juan Bordaberry) i počela je devetogodišnja vojna diktatura.

1987. - Bivši car Centralno afričke Republike Žan Bedel Bokasa(Jean, Bokassa) osuđen je na smrt zbog zločina izvršenih tokom 13-godišnje vladavine.

1988. - U Bangladešu su izbile demonstracije zbog ustavnog amandmana usvojenog pet dana ranije, kojim je islam postao državna religija.

1991. - Boris Jeljcin je izabran za predsednika Rusije na prvim neposrednim predsedničkim izborima u toj zemlji. Drugi predsednički mandat Jeljcin je osvojio u julu
1996, da bi se u decembru 1999. dobrovoljno povukao s vlasti i za svog naslednika predložio Vladimira Putina.

1993. - Američki avioni su bombardovali glavni grad Somalije Mogadiš u pokušaju da unište gerilce generala Mohameda Faraha Aidida (Farrah).

1995. - Umro je italijanski muzičar Arturo Benedeti Mikelanđeli (Benedetti Michelangeli), jedan od najvećih pijanista 20. veka.

1999. - Na Kosovu i Metohiji počelo je razmeštanje međunarodnih bezbednosnih snaga (Kfor), na osnovu Rezolucije 1244 Saveta bezbednosti UN.

2001. - Makedonija je poništila priznanje Tajvana, koji je priznala dve godine ranije i okrenula se političkoj saradnji sa Kinom.

2001. - Mohamed Rašid Daud Al-Ovali, sledbenik teroriste Osame Bin Ladena, osuđen je u Njujorku na doživotni zatvor, bez prava na žalbu, za ubistvo 213 osoba u eksploziji bombe koju je postavio 1998. u ambasadi SAD u Keniji i učešće u istom terorističkom napadu na ambasadu u Tanzaniji.

2003. - U 88 godini umro je Gregori Pek (Gregory Peck), jedan odposlednjih filmskih velikana njegovog doba. Ostao je upamćen po ulogama u filmovima "Praznik u Rimu", "Džentlmenski sporazum", "Snegovi Kilimandžara".Oskara je dobio 1962. za ulogu u filmu "Ubiti pticu rugalicu"

2003. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju kojom je zagodinu dana produženo izuzeće Amerikanaca od Međuarodnog krivičnog suda.

Na današnji dan 1839.godine srpski knjaz Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio
Srbiju, okončavši prvu vladavinu koju je kao vođa Drugog srpskog
ustanka započeo 1815. Otišao je zbog sukoba sa starešinskim slojem koji
je zahtevao učešće u vlasti, pod maskom zakonitosti. Pod pritiskom
Miletine bune, 3. februara 1835. donet je naglašeno liberalni
Sretenjski ustav, ali ga je Knjaz zbog protivljenja Rusije, Austrije i
Osmanskog carstva sa zadovoljstvom suspendovao već u martu 1835. Krajem
1838. turski sultan je izdao Hatišerif prema kojem je s knjazom vlast
delio Sovjet, što Milošu nikako nije odgovaralo. Posle neuspelog mirenja
sa ustavobraniteljima morao je da napusti zemlju, u koju se vratio
1859, posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. o zbacivanju kneza
Aleksandra Karađorđevića. Vladao je Srbijom do smrti 1860.

Danas je nedelja, 13. jun. Do kraja godine ima 201 dan.

23. p. n. e. - Umro je Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog sveta. Bio je učenik
atinskog filozofa Aristotela, kojeg je u prestonicu grčke države
Makedonije Pelu doveo Aleksandrov otac kralj Filip Drugi, a na presto je
došao u 20. godini, kad je 336. pre n.e. ubijen Filip Drugi. Dovršio je
pokoravanje grčkih država i 334. pre n.e. poveo je s 30.000 pešaka i
5.000 konjanika rat protiv Persije. Osvojio je Malu Aziju, Siriju,
Egipat i Persiju i stigao do reke Ind. Za prestonicu carstva proglasio
je Vavilon u kojem je po povratku iz Indije iznenada umro u 33. godini.
Koristio je sadejstvo konjice i pešadije i prvi je u istoriji ratne
veštine uveo sistematski rad štaba. Njegova vojnička genijalnost
zasnivala se i na širokoj kulturi po čemu je bio superioran nad drugim
vladarima tog vremena. Na svoje vojne pohode uvek je vodio i ekipu
naučnika i istraživača raznih vrsta. Stoga nije bio samo osvajač već i
nosilac širenja helenske kulture. Vekovima kasnije na teritorijama koje
je on osvojio bile su vidljive tekovine grčke kulture i civilizacije. A
mit o njemu bio je bez premca u srednjovekovnoj Evropi, u nekim
delovima Centralne Azije je to i danas.

1381. - Pod vođstvom Vata Tajlera u engleskim pokrajinama Kent, Norfok, Safok i Kembridžšir
počeo je seljački ustanak, izazvan visokim porezima. Već prvog dana
ustanka seljaci su uz pomoć londonske sirotinje ušli u London i opseli
zgradu Parlamenta, ali je Tajler ubijen već trećeg dana ustanka. Ostavši
bez vođe, ustanici su napustili London i buna je ugušena.

1811. - Rođen je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Belinski, osnivač
ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u
ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola". Nastojeći da kritici
stvori filozofsku osnovu, proučavao je nemačku filozofiju. Književnost
je posmatrao kao društvenu pojavu i razliku između nje i nauke video je u
tome što pesnik "misli u slikama" i, za razliku od naučnika, "ne
dokazuje istinu, već je pokazuje". Žestoko se borio protiv
vulgarnosociološkog pristupa književnosti. Napisao je sjajna kritička
tumačenja dela Aleksandra Puškina, Mihaila Ljermontova i Nikolaja
Gogolja, a njegovo "Pismo Gogolju" obrazac je preciznosti i oštrine
kritičke misli. Dela: "O ruskoj povesti i o povestima Gogolja",
"Književne maštarije", "Junak naših dana", "Pesme M. Ljermontova",
"Deoba poezije na rodove i vidove", "Reč o kritici", "Putovanja Čičikova
ili Mrtve duše", "I. A. Krilov", "Dela Aleksandra Puškina".

1865. - Rođen je irski pisac Vilijam Batler Jejts, dobitnik Nobelove nagrade za književnost
1923. Bio je izraziti kosmopolita oslonjen na klasične helenske uzore,
ali i duboko vezan za irsko tlo i tradiciju. Jedan je od najvećih autora
koji su stvarali na engleskom jeziku. Dela: poezija "Oisinova lutanja",
"Vetar u trsci", "Ostrvce na jezeru Inisfri", "Toranj", drame "Grofica
Ketlin", "Žuđena zemlja", "Mačka i mesec", eseji "Keltski suton",
"Ideje dobra i zla", "Sanjarenja o detinjstvu i mladosti",
"Autobiografija".

1876. - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika kod Srba izabralo slikarku Katarinu
Ivanović.

1897. - Rođen je finski trkač Pavo Nurmi, koji je na dugim stazama osvojio devet zlatnih
medalja na Olimpijskim igrama 1920, 1924. i 1928. Svetske rekorde obarao
je 29 puta.

1899. - Rođen je meksički kompozitor i dirigent indijanskog porekla Karlos Čavez, osnivač
Simfonijskog orkestra Meksika. Istraživao je meksički muzički folklor.
Bio je dominantna muzička figura 20. veka u Meksiku, direktor
Konzervatorijuma i šef Državnog umetničkog odeljenja. Dela: simfonije
"Simfonija proletaria", "Simfonija India", baleti, kamerna muzika,
klavirske kompozicije.

1900. - U Kini je počeo "Bokserski ustanak" - pobuna protiv stranih sila i njihovog uticaja u
Kini. Ustanak su u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.

1917. - Nemci su u Prvom svetskom ratu usmrtili 162 stanovnika Londona, u prvom masovnom
bombardovanju britanske prestonice iz vazduha u kojem je učestvovalo 14
bombardera tipa "Gota".

1923. - Osnovana je Beogradska filharmonija. Njen osnivač, prvi direktor i šef-dirigent bio
je jedan od najznačajnijih srpskih kompozitora i dirigenata Stevan
Hristić.

1943. - Rođen je engleski filmski glumac Malkolm Mekdauel, koji je najčešće tumačio
arogantne, asocijalne likove. Filmovi: "Ako", "Paklena pomorandža",
"Šunjajući Mesec", "Srećni čovek", "Rojal fleš", "Kaligula", "Bolnica
Britanija", "Ljudi mačke", "Plavi grom", "Poludi", "Gulag".

1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli da bombarduju južnu Englesku, posebno
London, dugo pripremanim tajnim oružjem - raketama "Fau-1". Do marta
1945. ispaljeno je oko 8.000 raketa "Fau-1" i oko 4.000 "Fau-2", od
kojih je poginulo najmanje 5.500 britanskih civila, oko 2.700 u prve
tri sedmice bombardovanja.

1956. - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu na Sueckom kanalu, kojim je Velika
Britanija upravljala 74 godine, a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1965. - Umro je
jevrejski pisac i filozof Martin Buber. Najviše je bio zaokupljen
književnim i filozofskim nasleđem hasidizma, jevrejskog verskog pokreta
nastalog u Poljskoj početkom 18. veka (teritorija kasnije austrijske
Galicije). Napisao je i više značajnih dela o istoriji jevrejske
kulture. Pisao je na nemačkom i za pripovetke je uzimao motive iz
folklora poljskih Jevreja. S Francom Rozencvajgom preveo je na savremeni
nemački jezik "Stari zavet". Pred nacistima je 1938. pobegao iz rodne
Austrije u Palestinu i postao jedan od prvih profesora Hebrejskog
univerziteta u Jerusalimu. Zalagao se za zajedničku jevrejsko-arapsku
državu. Dela: "Priče rabi Nahmana", "Ja i ti", "Hasidske priče", "Gog i
Magog", "Slike o dobru i zlu", "Mojsije", "Susreti".

1973. - U Parizu su SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong
potpisali sporazum o prekidu vatre.

1982. - Umro je kralj Saudijske Arabije Kalid ibn Abdul Aziz, kojeg je nasledio
prestolonaslednik Fahd.

1983. - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je pored Neptuna, postavši prva
letilica napravljena ljudskom rukom koja je izašla izvan Sunčevog
sistema.

1986. - Umro je američki klarinetista i kompozitor Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao
Beni Gudmen, jedan od prvih belih muzičara koji se usprotivio rasnoj
segregaciji. Osnovao je 1934. džez orkestar u koji je pozvao i crne
muzičare. Snimio je desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom -
snimio je koncert za klarinet Vofganga Amadeusa Mocarta i svirao sa
simfonijskim orkestrima.

1988. - Vrhovni sud Sovjetskog Saveza ukinuo je smrtne presude izrečene 1936. i 1937.
Grigoriju Zinovjevu, Lavu Rozenfeldu (Kamenjev), Georgiju Pjatakovu i
Karlu Radeku i rehabilitovao tu četvoricu visokih sovjetskih
rukovodilaca streljanih u vreme staljinističkih čistki.

1990. - Prilikom napad rumunske policije na studente u centru Bukurešta, u improvizovanom
šatorskom naselju, poginulo je četvoro i povređeno oko 200 ljudi.

1993. - Kim Kempbel je postala prva žena premijer u istoriji Kanade.

1995. - Oslobođeni su
svi preostali pripadnici Unprofora koje je Vojska Republike Srpske
zarobila krajem maja 1995. zbog napada NATO aviona. Bombardovanja šire
okoline Pala počela su 25. maja, četiri časa pre isteka ultimatuma kojim
je obema stranama zaprećeno napadom ako ne prestanu borbe oko Sarajeva.
Tome je prethodila ofanziva muslimana (Bošnjaka) oko Sarajeva započeta
16. maja 1995. Prva grupa od 120 pripadnika mirovnih snaga UN oslobođena
je 2. juna, a poslednji zarobljenici od ukupno 372 pušteni su 13.
juna.

1997. - Na smrt je osuđen američki ratni veteran Timoti Mekvej, optužen za podmetanje
eksploziva 1995. u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju, kad je poginulo
168 ljudi.

2000. - U Pjongjangu jepočeo istorijski samit dve Koreje. Posle trodnevnih razgovora
predsednika Severne i Južne Koreje Kim Džong Ila i Kim Dae Džunga
potpisana je zajednička deklaracija kojom je utrt put ponovnom
ujedinjenju korejskog naroda, koji od početka pedesetih godina 20. veka
živi u dve države.

2001. - Osnovan je Atlantski savet Srbije. Atlantski saveti su krovne asocijacije
društvenih grupacija i pojedinaca brojnih savremenih zemalja, koje
popularišu ideje atlantizma i hijerarhiju vrednosti evro-atlantskog
sveta.

2003. - Usvojen je nacrt Ustava Evropske unije.

2005. - Umro je dugogodišnji vođa Portugalske komunističke partije Alvaro Kunjal. Imao
je značajnu ulogu u "Revoluciji karanfila", kada je 1974. srušen poredak
koji je svojevremeno uspostavio Antonio Salazar.

2006. - Prvi put je u Beogradu, u centru "Sava", gostovao filharmonijski orkestar milanske
"Skale".

2008. - Talibanski pobunjenici digli su u vazduh glavnu kapiju najvećeg zatvora u
avganistanskom gradu Kandaharu, pri čemu su iz zatvora pobegli skoro
svi zatočenici, njih oko 1.150, među kojima i 400 talibana.

2008. - Umro je američki novinar Tim Rasert. Bio je šef biroa televizije En-Bi-Si (NBC) u
Vašingtonu, poznat i kao domaćin političke emisije "Susret sa štampom"
koju je vodio od 1991. Pre novinarske karijere, Rasert je radio u
američkom Senatu. Autor je više popularnih visokotiražnih publicističkih
knjiga.