Na današnji dan

Na današnji dan 1839.godine srpski knjaz Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio
Srbiju, okončavši prvu vladavinu koju je kao vođa Drugog srpskog
ustanka započeo 1815. Otišao je zbog sukoba sa starešinskim slojem koji
je zahtevao učešće u vlasti, pod maskom zakonitosti. Pod pritiskom
Miletine bune, 3. februara 1835. donet je naglašeno liberalni
Sretenjski ustav, ali ga je Knjaz zbog protivljenja Rusije, Austrije i
Osmanskog carstva sa zadovoljstvom suspendovao već u martu 1835. Krajem
1838. turski sultan je izdao Hatišerif prema kojem je s knjazom vlast
delio Sovjet, što Milošu nikako nije odgovaralo. Posle neuspelog mirenja
sa ustavobraniteljima morao je da napusti zemlju, u koju se vratio
1859, posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. o zbacivanju kneza
Aleksandra Karađorđevića. Vladao je Srbijom do smrti 1860.

Danas je nedelja, 13. jun. Do kraja godine ima 201 dan.

23. p. n. e. - Umro je Aleksandar Veliki, najveći vojskovođa antičkog sveta. Bio je učenik
atinskog filozofa Aristotela, kojeg je u prestonicu grčke države
Makedonije Pelu doveo Aleksandrov otac kralj Filip Drugi, a na presto je
došao u 20. godini, kad je 336. pre n.e. ubijen Filip Drugi. Dovršio je
pokoravanje grčkih država i 334. pre n.e. poveo je s 30.000 pešaka i
5.000 konjanika rat protiv Persije. Osvojio je Malu Aziju, Siriju,
Egipat i Persiju i stigao do reke Ind. Za prestonicu carstva proglasio
je Vavilon u kojem je po povratku iz Indije iznenada umro u 33. godini.
Koristio je sadejstvo konjice i pešadije i prvi je u istoriji ratne
veštine uveo sistematski rad štaba. Njegova vojnička genijalnost
zasnivala se i na širokoj kulturi po čemu je bio superioran nad drugim
vladarima tog vremena. Na svoje vojne pohode uvek je vodio i ekipu
naučnika i istraživača raznih vrsta. Stoga nije bio samo osvajač već i
nosilac širenja helenske kulture. Vekovima kasnije na teritorijama koje
je on osvojio bile su vidljive tekovine grčke kulture i civilizacije. A
mit o njemu bio je bez premca u srednjovekovnoj Evropi, u nekim
delovima Centralne Azije je to i danas.

1381. - Pod vođstvom Vata Tajlera u engleskim pokrajinama Kent, Norfok, Safok i Kembridžšir
počeo je seljački ustanak, izazvan visokim porezima. Već prvog dana
ustanka seljaci su uz pomoć londonske sirotinje ušli u London i opseli
zgradu Parlamenta, ali je Tajler ubijen već trećeg dana ustanka. Ostavši
bez vođe, ustanici su napustili London i buna je ugušena.

1811. - Rođen je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Belinski, osnivač
ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u
ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola". Nastojeći da kritici
stvori filozofsku osnovu, proučavao je nemačku filozofiju. Književnost
je posmatrao kao društvenu pojavu i razliku između nje i nauke video je u
tome što pesnik "misli u slikama" i, za razliku od naučnika, "ne
dokazuje istinu, već je pokazuje". Žestoko se borio protiv
vulgarnosociološkog pristupa književnosti. Napisao je sjajna kritička
tumačenja dela Aleksandra Puškina, Mihaila Ljermontova i Nikolaja
Gogolja, a njegovo "Pismo Gogolju" obrazac je preciznosti i oštrine
kritičke misli. Dela: "O ruskoj povesti i o povestima Gogolja",
"Književne maštarije", "Junak naših dana", "Pesme M. Ljermontova",
"Deoba poezije na rodove i vidove", "Reč o kritici", "Putovanja Čičikova
ili Mrtve duše", "I. A. Krilov", "Dela Aleksandra Puškina".

1865. - Rođen je irski pisac Vilijam Batler Jejts, dobitnik Nobelove nagrade za književnost
1923. Bio je izraziti kosmopolita oslonjen na klasične helenske uzore,
ali i duboko vezan za irsko tlo i tradiciju. Jedan je od najvećih autora
koji su stvarali na engleskom jeziku. Dela: poezija "Oisinova lutanja",
"Vetar u trsci", "Ostrvce na jezeru Inisfri", "Toranj", drame "Grofica
Ketlin", "Žuđena zemlja", "Mačka i mesec", eseji "Keltski suton",
"Ideje dobra i zla", "Sanjarenja o detinjstvu i mladosti",
"Autobiografija".

1876. - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika kod Srba izabralo slikarku Katarinu
Ivanović.

1897. - Rođen je finski trkač Pavo Nurmi, koji je na dugim stazama osvojio devet zlatnih
medalja na Olimpijskim igrama 1920, 1924. i 1928. Svetske rekorde obarao
je 29 puta.

1899. - Rođen je meksički kompozitor i dirigent indijanskog porekla Karlos Čavez, osnivač
Simfonijskog orkestra Meksika. Istraživao je meksički muzički folklor.
Bio je dominantna muzička figura 20. veka u Meksiku, direktor
Konzervatorijuma i šef Državnog umetničkog odeljenja. Dela: simfonije
"Simfonija proletaria", "Simfonija India", baleti, kamerna muzika,
klavirske kompozicije.

1900. - U Kini je počeo "Bokserski ustanak" - pobuna protiv stranih sila i njihovog uticaja u
Kini. Ustanak su u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.

1917. - Nemci su u Prvom svetskom ratu usmrtili 162 stanovnika Londona, u prvom masovnom
bombardovanju britanske prestonice iz vazduha u kojem je učestvovalo 14
bombardera tipa "Gota".

1923. - Osnovana je Beogradska filharmonija. Njen osnivač, prvi direktor i šef-dirigent bio
je jedan od najznačajnijih srpskih kompozitora i dirigenata Stevan
Hristić.

1943. - Rođen je engleski filmski glumac Malkolm Mekdauel, koji je najčešće tumačio
arogantne, asocijalne likove. Filmovi: "Ako", "Paklena pomorandža",
"Šunjajući Mesec", "Srećni čovek", "Rojal fleš", "Kaligula", "Bolnica
Britanija", "Ljudi mačke", "Plavi grom", "Poludi", "Gulag".

1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli da bombarduju južnu Englesku, posebno
London, dugo pripremanim tajnim oružjem - raketama "Fau-1". Do marta
1945. ispaljeno je oko 8.000 raketa "Fau-1" i oko 4.000 "Fau-2", od
kojih je poginulo najmanje 5.500 britanskih civila, oko 2.700 u prve
tri sedmice bombardovanja.

1956. - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu na Sueckom kanalu, kojim je Velika
Britanija upravljala 74 godine, a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.

1965. - Umro je
jevrejski pisac i filozof Martin Buber. Najviše je bio zaokupljen
književnim i filozofskim nasleđem hasidizma, jevrejskog verskog pokreta
nastalog u Poljskoj početkom 18. veka (teritorija kasnije austrijske
Galicije). Napisao je i više značajnih dela o istoriji jevrejske
kulture. Pisao je na nemačkom i za pripovetke je uzimao motive iz
folklora poljskih Jevreja. S Francom Rozencvajgom preveo je na savremeni
nemački jezik "Stari zavet". Pred nacistima je 1938. pobegao iz rodne
Austrije u Palestinu i postao jedan od prvih profesora Hebrejskog
univerziteta u Jerusalimu. Zalagao se za zajedničku jevrejsko-arapsku
državu. Dela: "Priče rabi Nahmana", "Ja i ti", "Hasidske priče", "Gog i
Magog", "Slike o dobru i zlu", "Mojsije", "Susreti".

1973. - U Parizu su SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong
potpisali sporazum o prekidu vatre.

1982. - Umro je kralj Saudijske Arabije Kalid ibn Abdul Aziz, kojeg je nasledio
prestolonaslednik Fahd.

1983. - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je pored Neptuna, postavši prva
letilica napravljena ljudskom rukom koja je izašla izvan Sunčevog
sistema.

1986. - Umro je američki klarinetista i kompozitor Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao
Beni Gudmen, jedan od prvih belih muzičara koji se usprotivio rasnoj
segregaciji. Osnovao je 1934. džez orkestar u koji je pozvao i crne
muzičare. Snimio je desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom -
snimio je koncert za klarinet Vofganga Amadeusa Mocarta i svirao sa
simfonijskim orkestrima.

1988. - Vrhovni sud Sovjetskog Saveza ukinuo je smrtne presude izrečene 1936. i 1937.
Grigoriju Zinovjevu, Lavu Rozenfeldu (Kamenjev), Georgiju Pjatakovu i
Karlu Radeku i rehabilitovao tu četvoricu visokih sovjetskih
rukovodilaca streljanih u vreme staljinističkih čistki.

1990. - Prilikom napad rumunske policije na studente u centru Bukurešta, u improvizovanom
šatorskom naselju, poginulo je četvoro i povređeno oko 200 ljudi.

1993. - Kim Kempbel je postala prva žena premijer u istoriji Kanade.

1995. - Oslobođeni su
svi preostali pripadnici Unprofora koje je Vojska Republike Srpske
zarobila krajem maja 1995. zbog napada NATO aviona. Bombardovanja šire
okoline Pala počela su 25. maja, četiri časa pre isteka ultimatuma kojim
je obema stranama zaprećeno napadom ako ne prestanu borbe oko Sarajeva.
Tome je prethodila ofanziva muslimana (Bošnjaka) oko Sarajeva započeta
16. maja 1995. Prva grupa od 120 pripadnika mirovnih snaga UN oslobođena
je 2. juna, a poslednji zarobljenici od ukupno 372 pušteni su 13.
juna.

1997. - Na smrt je osuđen američki ratni veteran Timoti Mekvej, optužen za podmetanje
eksploziva 1995. u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju, kad je poginulo
168 ljudi.

2000. - U Pjongjangu jepočeo istorijski samit dve Koreje. Posle trodnevnih razgovora
predsednika Severne i Južne Koreje Kim Džong Ila i Kim Dae Džunga
potpisana je zajednička deklaracija kojom je utrt put ponovnom
ujedinjenju korejskog naroda, koji od početka pedesetih godina 20. veka
živi u dve države.

2001. - Osnovan je Atlantski savet Srbije. Atlantski saveti su krovne asocijacije
društvenih grupacija i pojedinaca brojnih savremenih zemalja, koje
popularišu ideje atlantizma i hijerarhiju vrednosti evro-atlantskog
sveta.

2003. - Usvojen je nacrt Ustava Evropske unije.

2005. - Umro je dugogodišnji vođa Portugalske komunističke partije Alvaro Kunjal. Imao
je značajnu ulogu u "Revoluciji karanfila", kada je 1974. srušen poredak
koji je svojevremeno uspostavio Antonio Salazar.

2006. - Prvi put je u Beogradu, u centru "Sava", gostovao filharmonijski orkestar milanske
"Skale".

2008. - Talibanski pobunjenici digli su u vazduh glavnu kapiju najvećeg zatvora u
avganistanskom gradu Kandaharu, pri čemu su iz zatvora pobegli skoro
svi zatočenici, njih oko 1.150, među kojima i 400 talibana.

2008. - Umro je američki novinar Tim Rasert. Bio je šef biroa televizije En-Bi-Si (NBC) u
Vašingtonu, poznat i kao domaćin političke emisije "Susret sa štampom"
koju je vodio od 1991. Pre novinarske karijere, Rasert je radio u
američkom Senatu. Autor je više popularnih visokotiražnih publicističkih
knjiga.

Danas je ponedeljak, 14. jun. Do kraja godine ima 200 dana.

1645. - U građanskom ratu u Engleskoj snage lojalne Parlamentu pod vođstvom Olivera Kromvela i
Tomasa Ferfaksa porazile su kod Nejzbija vojsku monarhista lojalnu
kralju Čarlsu Prvom koju je predvodio princ Rupert. Kralj je potom
zarobljen, revolucionarni sud ga je osudio na smrt i pogubljen je 1649.

1777. - Kongres SAD prihvatio je zastavu "zvezda i pruga" kao zvanično državno znamenje.

1789. - Engleski kapetan Vilijam Blaj domogao se sa 18 pristalica, posle dramatične
plovidbe i više od 3.500 pređenih milja, ostrva Timor blizu Jave.
Pobunjena posada engleskog broda "Baunti", čiji je bio zapovednik,
zbacila ga je 48 dana pre toga zbog okrutnosti i ostavila s pristalicama
u vodama kod Tahitija.

1798. - Rođen je češki istoričar i političar František Palacki, vođa češkog preporoda u 19.
veku. Kao lider Federalističke stranke zalagao se, u skladu sa svojom
idejom austroslavizma, za federativno preuređenje Austrije. Bio je
organizator i predsednik Sveslovenskog kongresa 1848, jedan od osnivača
"Matice češke", sekretar Učenog društva, pokretač i urednik "Časopisa
Češkog muzeja". Dela: "Istorija češkog naroda", "Počeci češke poezije,
posebno prozodije" (s Pavlom Šafarikom).

1800. - Pobedom francuskih trupa nad austrijskom vojskom kod Marenga Napoleon Bonaparte
ponovo je osvojio Italiju.

1811. - Rođena je američka književnica Herijet Elizabet Bičer Stou, borac za ženska prava i
oslobađanje crnih robova. Romanom "Čiča Tomina koliba", u kojem je
ropstvo crnaca podvrgla snažnoj kritici, doprinela je ukidanju ropstva u
SAD.

1837. - Umro je italijanski pisac Đakomo Leopardi. Poeta izrazito pesimističkog stava.
Dela: "Pesme", proza "Dijalozi i eseji", "Zibaldon", dnevnik "Misli".

1894. - Rođena je srpski etnomuzikolog Ljubica Janković, saradnik Etnografskog instituta
Srpske akademije nauka i umetnosti i član više međunarodnih ustanova za
izučavanje narodne kulture. Sa sestrom Danicom je prikupila i
zabeležila oko 900 narodnih igara s melodijama kao i mnoštvo običaja,
što je publikovano u zajedničkom sedmotomnom delu "Narodne igre".

1923. - Petog dana posle profašističkog udara ubijen je premijer Bugarske i vođa
Zemljoradničkog narodnog saveza Aleksandar Stamboliski, izuzetno
popularan u narodu. Tokom trogodišnje vladavine je sproveo agrarnu i
poresku reformu, nacionalizovao neke banke i nastojao da izmeni
unutrašnju i spoljnu politiku dinastije Koburg, zalažući se za
prijateljstvo sa Kraljevinom Srba, Hrvata i Slovenaca.

1923. - Rođen je Ivan Gubijan, atletičar, reprezentativac negdašnje Jugoslavije, osvajač
srebrne olimpijske medalje u bacanju kladiva 1948. u Londonu. Bio je od
osnivanja AK Partizan član tog najtrofejnijeg beogradskog kluba. Prvi je
izveo tehniku bacanja kladiva sa četiri okreta, i danas
najzastupljeniju u ovoj atletskoj disciplini. Pet puta bio je prvak
Jugoslavije (1948, 1949, 1950, 1952. i 1953), i pet puta je popravljao
državni rekord dovevši ga od 56,24 metara (Beograd, 13. oktobra 1947) do
59,69 metara (Istanbul, 14. avgusta 1955). Po završetku takmičarske
karijere radio je kao nastavnik fizičke kulture i kao trener bacača
kladiva.

1924. - Rođen je ruski pisac Vladimir Aleksejevič Solouhin, koji je u pesničkim i proznim
delima dosledno zastupao ideju o potrebi promišljenog odnosa prema
prirodi i zaštiti spomenika ruske kulture. Dela: zbirke pesama "Kako
ispiti sunce", "Čovek sa cvećem u rukama", "Živeti na zemlji",
"Četrdeset zvonkih kapi", "Argument", "Lirika", "Sonetni venac",
"Sedina", proza "Vladimirske staze", "Kap rose", "Pisma iz Ruskog
muzeja", "Vreme za skupljanje kamenja", "Med na hlebu", "Nastavak
vremena".

1928. - Rođen je argentinski revolucionar Ernesto "Če" Gevara, koji je postao simbol
revolucionarnih težnji u Latinskoj Americi, ali i širom sveta.
Diplomirao je medicinu u Buenos Ajresu 1953, potom otišao u Gvatemalu,
pa u Meksiko, gde je upoznao Fidela Kastra, s čijom ekspedicijom se
1956. iskrcao na Kubu. Posle pobede revolucije 1959. postao je 1961.
ministar privrede, a Kubu je napustio 1965. u nameri da u Boliviji - gde
je ubijen 1967. podigne ustanak, što nije uspeo. Dela: "Uspomene na
kubansku revoluciju", "Dnevnik iz Bolivije".

1933. - Rođen je američki pisac poljskog porekla Ježi Kosinski, u čijim delima
preovlađuju teme nasilja, surovosti i požude. U prvom i najboljem
romanu "Obojena ptica" groteskno je opisao zaostalost istočnoevropskog
sela u vreme Drugog svetskog rata. Bilo je pokušaja da mu se ospori
autorstvo nekih romana objavljenih pod njegovim imenom. Ostala dela:
romani "Koraci", "Prisutnosti", "Đavolje drvo", "Pilotska kabina".

1940. - Nemci su okupirali Pariz u Drugom svetskom ratu.

1941. - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt naredio je tokom Drugog svetskog rata zamrzavanje sve
imovine Nemačke i Italije u Americi.

1943. - U bici na Sutjesci u Drugom svetskom ratu poginuo je srpski publicista, novinar i
prevodilac Veselin Masleša, narodni heroj, koji se kao gimnazijalac
uključio u komunistički pokret. Studirao je prava u Zagrebu, zatim
ekonomiju, sociologiju i političke nauke u Nemačkoj i Francuskoj, odakle
je proteran zbog političkog delanja. Po povratku u zemlju s Otokarom
Keršovanijem pokrenuo je časopis "Nova literatura". U toku rata uređivao
je "Borbu", "Vojno-politički pregled" i "Narodno oslobođenje", a 1942.
postao je član Izvršnog odbora AVNOJ-a. Dela: studije "Mlada Bosna",
"Svetozar Marković".

1946. - Umro je škotski pronalazač Džon Logi Berd, pionir televizije, koji je 1923. izveo prvi
prenos TV slike kao crno-bele siluete, a 1925. kao slike s polutonovima.
Konstruisao je 1927. prvi uređaj za noćno osmatranje pomoću
infracrvenih zraka, 1928. izveo prvi prekookeanski TV prenos između
Londona i Hortsdejla u SAD i prvi konstruisao i prikazao TV program u
boji.

1962. - U Parizu je osnovana Evropska organizacija za istraživanje svemira, prethodnica
Evropske svemirske agencije.

1968. - Umro je italijanski pisac Salvatore Kvazimodo, pesnik usamljenosti, dobitnik
Nobelove nagrade za književnost 1959. Dela: zbirke pesama "Vode i
zemlje", "Dati i imati", "Miris eukaliptusa", "A veče je tu", "Život
nije san", "Utopljena oboa", "Pravo i lažno zeleno", "Nedostižna
zemlja", esej "Pesnik i političar".

1972. - Prilikom pada japanskog putničkog aviona tipa "DC-10" na aerodrom u Nju Delhiju
poginulo je 87 ljudi.

1980. - SAD su odbacile
zahtev evropskih država da Palestinska oslobodilačka organizacija
učestvuje u bliskoistočnim mirovnim pregovorima.

1986. - Umro je srpski istoričar Dimitrije Bogdanović, akademik. Po obrazovanju je bio teolog i
pravnik. Vodio je Arheografsko odeljenje Narodne biblioteke Srbije i
bio je profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu. Najviše se bavio
istorijom stare srpske književnosti i bio je jedan od najboljih
poznavalaca srpskog srednjovekovlja uopšte, kao i ranohrišćanskih spisa.
Veoma plodan autor. Dela: "Istorija stare srpske književnosti", "Knjiga
o Kosovu", koautor monografije "Hilandar", koautor "Istorija srpskog
naroda 1-10" SKZ, priređivać i koautor kolekcije "Srbljak" (zbornik
stare srpske duhovne muzike - službe Srbima svetiteljima).

1986. - Umro je argentinski pisac Horhe Luis Borhes, jedan od najvećih literata 20.
veka, profesor anglosaksonske književnosti i kritičar, direktor
Nacionalne biblioteke u Buenos Ajresu, koji je presudno obeležio
hispanoameričku literaturu ali i književnost uopšte. Enciklopedijske
širine, maštar, sjajan znalac klasičnih jezika, svetske književnosti,
šekspirolog, tvorac je sasvim osobenog izraza kratke priče. Cinik, često
se pozivao na pseudoistorijske izvore, što je davalo posebnu notu
njegovim delima u kojima se prepliću fantastika i realnost. Saosnivač je
više avangardnih književnih glasila, poput časopisa "Proa", "Prisma" i
"Martin Fierro". Dela: zbirke pripovedaka "Univerzalna istorija
beščašća", "Maštarije", "Alef", "Izveštaj o Brodiju", "Peščana knjiga",
zbirka pesama, kratkih parabola i priča "Stvaralac", eseji "Devet eseja o
Danteu".

1990. - U rumunskoj prestonici Bukureštu, 10.000 rudara je - na nagovor vlasti, kako je
tvrdila opozicija - rasturilo šatorsko naselje studenata koji su
demonstrirali u centru grada i demoliralo redakcije pojedinih listova i
središta opozicionih stranaka.

1993. - Kambodžanski princ Norodom Sihanuk je, na osnovu dogovora rivalskih frakcija i
mirovnog sporazuma o Kambodži, ponovo postao šef države.

1993. - Tansu Čiler je
postala prva žena šef vlade u istoriji Turske.

1995. - Čečenski islamski teroristi upali su u bolnicu u gradu Buđonovsk na jugu Rusije i
uzeli za taoce oko 1.500 ljudi - građana i pacijenata u bolnici, među
kojima je bilo mnoštvo dece i žena, pošto su prethodno na ulicama ubili
više prolaznika. Teroriste je predvodio Šamilj Basajev. Talačka kriza je
okončana pregovorima sa ruskim predsednikom vlade Viktorom
Černomirdinom posle čega su taoci oslobođeni dok je teroristima
omogućeno da se vrate u Čečeniju. U akciji je poginulo više od 120
ljudi.

2005. - Austrijski predsednik Hajnc Fišer potpisao je dokument austrijskog parlamenta kojim
se i formalno ratifikuje Ustav EU.

2005. - U iračkom gradu Kirkuku, u eksploziji bombaša samoubice, poginulo je najmanje 19, a
ranjeno oko 90 ljudi, u redu ispred jedne banke. Među ranjenima je
najmanje desetoro dece.

2006. - Ispred središta Saveta Evrope u Strazburu podignuta je zastava Republike Srbije, a
spuštena Državne zajednice SCG, čime je potvrđeno članstvo Srbije u SE.

2007. - Umro je Kurt Valdhajm, generalni sekretar Ujedinjenih nacija od 1971. do 1981. i
predsednik Austrije od 1986. do 1992. Tokom kampanje za predsednika
Austrije 1986. obelodanjena je njegova nacistička prošlost. Za vreme
Trećeg rajha bio je član nacističkog udruženja studenata i Š-a a nalazio
se na dužnosti i na teritoriji negdašnje Jugoslavije. Valdhajm je u
diplomatiju ušao 1945. a službovao je u diplomatskim predstavništvima
Austrije u Parizu, pri UN u Njujorku i Kanadi. Od 1968. do 1970. bio je
šef austrijske diplomatije, a od 1982. do 1984. profesor američkog
Džordžtaun univerziteta u Vašingtonu.

1215. - Engleski kralj Džon (John) prihvatio je, pod pritiskom plemstva, dokument Magna Carta Libertatum (Velika povelja slobode) - temelj engleskog državnog uređenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne istorije.

1467. - Umro je vojvoda od Burgundije Filip Dobri (Phillippe Le Bon), osnivač Burgundije, države koja je u 15. veku bila rival Francuske, a od 1678. pripada Francuskoj (Bourgogne).

1520. - Papa Lav X (Leo) ekskomunicirao je Martina Lutera (Luther) bulom u kojoj je osudio kao jeres Luterove teze o indulgencijama, o dogmama i uređenju katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza Luter je 1517. prikovao na vrata Dvorske crkve u Vitembergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.

1843. - Rodjen je Edvard Grig (Edvard Hagerup Grieg), norveški kompozitor, prozvan 'Šopen severa', zbog svoje okrenutosti ka norveškoj narodnoj muzici koja mu je služila kao inspiracija ('Peer Gynt'). (June 15, 1843 – September 4, 1907)

1843. - Rođen je norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig (Grieg), koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svetu ("Per Gint", "Lirski komadi").

1844. - Čarls Gudjer (Charles Goodyear) je patentirao proces vulkanizacije gume, koji je otvorio novo poglavlje u proizvodnji gumenih proizvoda.

1862. - Na Čukur-česmi u Beogradu turski vojnik ubio je srpskog dečaka što je izazvalo sukobe u gradu. Turci su potom sa beogradske tvrđave, gde je bio smešten njihov garnizon, bombardovali Beograd.

1882. - Rođen je rumunski general i državnik Jon Antonesku (Ion Antonescu), diktator pronemačke vlade u Drugom svetskom ratu. Uveo je zemlju u Trojni pakt i priključio se napadu na ŠSR 1941. Osuđen je 1946. na smrt kao ratni zločinac i streljan.

1903. - Nakon ubistva Aleksandra Obrenovića u Majskom prevratu, Skupština Srbije izabrala je Petra Karađorđevića za kralja Srbije. Tokom njegove vladavine učvršćen je parlamentarizam i ubrzan privredni i kulturni razvoj zemlje. Povukao se s vlasti 22. juna
1914, a kraljevska ovlašećenja dobio je njegov drugi sin Aleksandar.

1904. - Više od hiljadu ljudi, većinom žena i dece, poginulo je blizu Njujorka u požaru koji je zahvatio brod "General Slokam".

1907. - Počela je Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja ("Haške konvencije"). Četvrtom konvencijom osnovan je Stalni arbitražni sud u Hagu.

1919. - Engleski piloti Artur Braun (Arthur Brown) i Džon Olkok (John Alcock) okončali su prvi direktni let preko Atlantika.

1920. - Italijanski inženjer, jedan od osnivača bežične telegrafije Đulielmo Markoni (Guglielmo Marconi) emitovao je u Engleskoj prvi muzički radio prenos u živo. Bila je to muzička numera čuvene australijske operske pevačice Neli Melba (Nellie).

1940. - Nemačke trupe su probile Mažino liniju kod Sedana. Sistem utvrđenja dugačak 360 kilometara koji su Francuzi izgradili duž granice prema Nemačkoj između dva svetska rata, smatran je remek delom građevinarstva i fortifikacije

1942. - U Drugom svetskom ratu, tenkovske borbe u severnoj Africi izmedju britanskih i nemačkih tenkovskih jedinica su dosegle svoj maksimum.

1958. - Grčka je prekinula vojnu saradnju sa Turskom zbog neslaganja oko ostrva Kipar.

1969. - Nakon povlačenja Šarla de Gola (Charles de Gaulle) s političke scene, za predsednika Francuske izabran je Žorž Pompidu (Georges Pompidou).

1975. - Košarkaši Jugoslavije postali su šampioni Evrope pobedom nad reprezentacijom SSSR u Beogradu.

1977. - U Španiji su održani opšti izbori, prvi posle 1936. godine.

1982. - Argentinske snage na Foklandskim ostrvima predale su se Britancima. Time je okončan rat u kojem je poginulo oko 1000 ljudi.

1988. - Pakistanski predsednik Zija ul Hak (Zia, Halj) objavio je da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.

1991. - Japanski grad Nagano je dobio organizaciju Zimskih olimpijskih igara za 1998. godinu.

1992. - Parlament Japana je, prvi put od Drugog svetskog rata, odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu.

1992. - Srpski književnik Dobrica Ćosić izabran je za prvog predsednika SR Jugoslavije. Za prvog premijera novoformirane države prethodnog dana izabran je američki biznismen srpskog porekla Milan Panić.

1994. - Izrael i Vatikan uspostavili su pune diplomatske odnose, potvrđujući dogovor o međusobnom priznanju i pomirenju nakon vekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.

1995. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o proširenju snaga UN u Bosni trupama za brza dejstva, sastavljenih od 12.000 francuskih, britanskih i holandskih vojnika. Rusija i Kina su se uzdržale od glasanja.

1996. - Umrla je američka pevačica Ela Ficdžerald (Ella Fitzgerald), "kraljica džeza", čuvena po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima Armstrongom, Elingtonom (Ellington) i Bejzijem (Basie).

2000. - U pokušaju atentata u Budvi je lakše ranjen Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, u to vreme jedne od najvećih opozicionih političkih stranaka u Srbiji.

2000. - Rimsko-katolički biskup, Augustin Misago, optužen za saučesništvo u masakru više od pola miliona stanovnika Ruande 1994. i genocid, oslobođen je optužbi i pušten na slobodu.

2001. - Kraj Petrovog Sela kod mesta Kladovo otkrivena je masovna grobnica u kojoj je zakopano oko 30 tela za koja se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu u prvoj polovini 1999.

2001. - Šangajska petorka - Kina, Rusija, Kazahstan, Kirgistan i Tadžikistan su nakon prijema Uzbekistana u članstvo preimenovali svoju organizaciju u Šangajska Organizacija za saradnju (SCO), regionalnu organizaciju za borbu protiv islamskog militarizma.

2003. - Vaterpolo reprezentacija Srbije i Crne Gore osvojila je zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Sloveniji.

2003. - Umro je američki glumac Hjum Kronin (Hume Cronyn), čija je karijera na Brodveju i u Holivudu trajala preko šest decenija. Na filmu je debitovao ulogom u Hičkokovom filmu "Senka sumnje" 1943. godine, a zapažene uloge imao je u filmovima "Poštar uvek zvoni dvaput", "Dvanaest ljutih muškaraca" i "Čaura".

1671. - U Moskvi je javno pogubljen vođa ustanka donskih kozaka i seljaka Stepan Stenjka Timofejevič Razin. U ruskim narodnim pričama i pesmama postao je simbol prkosa i pobune.

1826. - Nakon što je ugušio pobunu janičara, turski sultan Mehmed II ukinuo je tj vojni red i uveo nizam (redovna vojska). Janičare je 1330. od otete i poturčene dece hrišćanskih podanika osnovao sultan Orhan.

1852. - U Novom Sadu je štampan prvi broj lista "Serbski dnevnik", sa književnim dodatkom "Sedmica". List je izlazio 12 godina i bio je jedan od retkih slovenskih listova u austrijskoj carevini u to doba.

1858. - Rođen je švedski kralj Gustav V (Gustaf), koji je tokom vladavine od 1907. do smrti 1950. osigurao neutralni status Švedske u oba svetska rata.

1876. - U Cetinju je, posle pregovora vođenih od oktobra 1875. do februara 1876, potpisan ugovor o savezu Srbije i Crne Gore protiv Otomanskog carstva. Odlukom Vrhovnog saveta odbrane SR Jugoslavije 25. decembra 1993. taj datum je određen za Dan Vojske Jugoslavije.

1890. - Rođen je engleski filmski glumac Sten Lorel (Stan Laurel), zvezda urnebesnih komedija u kojima je, kao "mršavi", činio tandem sa Oliverom Hardijem (Hardy), "debelim".

1890. - Rodjen je Stan Laurel, filmski glumac engleskog porekla, komičar, jedan od dueta 'Stanio i Olio'.

1920. - U Londonu je održana prva sednica Društva naroda.

1930. - Umro je srpski političar i filolog Ljubomir Stojanović, sekretar Srpske kraljevske akademije. Sa Jašom Prodanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku i bio njen prvi predsednik.

1941. - Predsednik SAD Frenklin Ruzvelt (Franklin Roosevelt) naredio je da se do 10. jula zatvore svi nemački konzulati u SAD.

1944. - Na Visu je u Drugom svetskom ratu sklopljen sporazum Tito-Šubašić o odnosima Narodnoodlobodilačkog pokreta i jugoslovenske vlade u emigraciji.

1958. - Obešen je Imre Nađ (Nagy), mađarski premijer u vreme antikomunističke pobune u Mađarskoj 1956. koju su ugušile sovjetske trupe. Nađ je tada uhapšen i na montiranom procesu osuđen na smrt zbog izdaje. Na isti dan 1989. pola miliona Mađara prisustvovalo je u Budimpešti njegovoj ponovnoj sahrani uz državne počasti.

1960. - Predsednik SAD Dvajt Ajzenhauer (Dwight Eisenhower) morao je da odloži posetu Japanu zbog antiameričkih nereda u toj zemlji.

1961. - Ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev zatražio je azil u Francuskoj za vreme gostovanja u Parizu sa ansamblom baleta "Kirov". Karijeru je nastavio u vodećim evropskim i američkim trupama i bio je zvezda britanskog Kraljevskog baleta.

1963. - Sovjetski Savez je lansirao vasionski brod "Vastok 6" sa prvom ženom kosmonautom Valentinom Terješkovom.

1972. - U Hanoveru je uhapšena Ulrike Majnhof (Meinhof), članica terorističke grupe Bader-Majnhof.

1976. - U Sovetu, najvećem crnačkom naselju u Južnoj Africi, izbili su rasni neredi u kojima je, tokom nekoliko meseci, poginulo najmanje 600 crnaca i tri belca.

1977. - Leonid Brežnjev, lider sovjetske KP, zamenio je Nikolaja Podgornog na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1977. - Umro je nemački inženjer Verner fon Braun (Wernher von), konstruktor raketnih projektila "Fau-1" i "Fau-2". Posle rata emigrirao je u SAD, gde je radio za Nasu.

1983. - Za predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a izabran je Jurij Andropov.

1992. - Predsednici SAD i Rusije Džorx Buš (George Bush) i Boris Jeljcin postigli su u Vašingtonu dogovor o smanjivanju arsenala dalekometnih nuklearnih raketa za dve trećine do 2003.

1994. - Švajcarska je odbila da izda vizu za ulazak u zemlju predsedniku SR Jugoslavije Zoranu Liliću, iako je dobio zvaničan poziv za učešće na međunarodnom skupu u Kran Montani. Takva odluka doneta je na osnovu preporuke Saveta bezbednosti UN u okviru mera o ekonomskoj blokadi Jugoslavije.

1996. - Međunarodni komitet Crvenog krsta saopštio je da je na prostoru bivše Jugoslavije, za vreme ratnih sukoba (1991-1995) nestalo oko 20.000 ljudi, od kojih oko 12.000 u Bosni i Hercegovini.

1998. - Talibanska religiozna vojska u Avganistanu naredila je zatvaranje više od sto privatnih škola u kojima su se obrazovale devojčice.

1999. - Amnesti internešenel optužio je SAD za kršenje ljudskih prava, jer su nastavile da izvršavaju smrtnu kaznu, posebno zbog njene primene i nad osobama koje su počinile zločin pre svoje 18-te godine.

1999. - Novi predsednik Južnoafričke Republike Tabo Mbeki položio je zakletvu. On je na toj dužnosti zamenio Nelsona Mendelu, poznatog borca za prava crnaca, koji je skoro tri decenije proveo u zatvoru.

2001. - Predsednik Rusije Vladimir Putin doputovao je u Beograd, u prvu posetu šefa ruske države SR Jugoslaviji.

2001. - Američki predsednik Džorx Buš Mlađi i njegov ruski kolega Vladimir Putin susreli su se po prvi put u Sloveniji. Dogovorili su buduću saradnju i stalne konsultacije.

2001. - Pobedom koalicije leve orijentacije na izborima za gradonačelnika Berlina utrt je put bivšim komunistima da uđu u gradsku vladu, po prvi put od pada Berlinskog zida 1989.

2004. - Generalni sekretar UN Kofi Anan (Annan) imenovao je Danca Sorena Jesen-Petersena (Ješen) za svog novog specijalnog predstavnika na Kosovu, odnosno šefa UNMIK-a.

1239. - Rođen je engleski kralj Edvard I, najznačajniji engleskivladar iz dinastije Plantagenet. Tokom vladavine (1272-1307) učvrstio je kraljevsku vlast nad plemstvom i pripojio Vels Engleskoj.

1397. - Danska kraljica Margreta I (Margrethe) objedinila je pod dansku krunu Dansku, Švedsku i Norvešku.

1579. - Engleski moreplovac i gusar Frensis Drejk (Francis Drake)proglasio je suverenitet Engleske nad Nju Albionom (Kalifornija).

1665. - Portugalci i Britanci potukli su Špance kod Montes Klarosa, što je omogućilo Portugalcima da još jednom pobedom nad Špancima kod Vilje Visiose ponovno uspostave nezavisnost Portugalije.

1682. - Rođen je švedski kralj Karlo XII (Karl). Njegova vladavina (1697-1718), tokom koje je uglavnom ratovao, označila je kraj Svedske kao evropske velesile. Poginuo je u inavaziji na Norvešku 1718.

1696. - Umro je poljski kralj Jan III Sobjeski (Sobieski), proslavljeni vojskovođa protiv Šveđana, Turaka, Tatara i Kozaka.

1703. - Rođen je engleski sveštenik i reformator Džon Vesli (John Wesley), osnivač pokreta metodista.

1719. - Umro je engleski pisac i političar Džozef Adison (Joseph Addison). Sa Ričardom Stilom (Richard Steele) osnovao je 1711. list "Spektator" u kojem je objavljivao i svoje čuvene eseje, koji predstavljaju začetak novog književnog žanra - novinskog podlistka.

1789. - Poslanici Trećeg staleža u francuskom parlamentu proglasili su Narodnu skupštinu i ukinuli kralju pravo veta.

1818. - Rođen je francuski kompozitor Šarl Guno (Charles Gounod), autor popularnih opera "Faust" i "Romeo i Julija".

1825. - Potpisan je Ženevski protokol kojim je zabranjena upotreba bojnih otrova u ratu. Protokol je potpisalo 29 zemalja.

1843. - Počela je pobuna domorodaca Maora protiv Britanaca na Novom Zelandu. Maori su poraženi 1871. posle čega su se povukli u unutrašnjost ostrva.

1848. - Austrijske trupe pod komandom generala Alfreda Vindišgreca (Windischgraetz) ugušile su ustanak Čeha u Pragu.

1867. - Engleski hirurg Džozef Lister (Joseph) upotrebio je prviput u istoriji medicine antiseptik kada je operisao svoju sestru Izabelu.

1882. - Rođen je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca 20. veka "Žar ptica", "Petruška", "Posvećenje proleća").

1929. - Rođen je jermenski velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak sveta od 1963. do 1969.

1940. - Sovjetska Crvena armija okupirala je Letoniju i Estoniju iuspostavila prosovjetsku administraciju.

1944. - Island je postao nezavisna republika nakon što su njegovi stanovnici na referendumu odlučili da se odvoje od Danske.

1947. - Ustavotvorna skupština Burme donela je odluku da proglasi nezavisnu Republiku Burmu.

1950. - Dr Ričard Loler (Richard Lawler) izveo je u Čikagu prvuoperaciju presađivanja bubrega.

1953. - Sovjetske trupe ugušile su pobunu u Istočnoj Nemačkoj.

1967. - Kina je izvela probu prve hidrogenske bombe.

1971. - SAD i Japan su potpisali sporazum o vraćanju ostrva Okinave pod suverenitet Japana u 1972. godini.

1982. - Predsednik Argentine general Leopoldo Galtijeri (Galtieri) podneo je ostavku posle poraza argentinske armije u ratu sa Velikom Britanijom za Foklandska ostrva.

1988. - Oko pet hiljada radnika zemunske fabrike "Zmaj" demonstriralo je ispred zgrade Skupštine SFR Jugoslavije, nezadovoljno svojim socijalnim položajem. To je bio početak masovnih mitinga koji su nazvani "antibirokratska revolucija", a poslužili su za učvršćivanje vlasti lidera srpskih komunista Slobodana Miloševića.

1990. - Demonstranti protiv rumunske vlade vratili su se na ulice Bukurešta, nekoliko dana posle sukoba s policijom i rudarima lojalnim vladi u kojima je poginulo petoro ljudi, a nekoliko desetina ranjeno.

1991. - Parlament Južne Afrike ukinuo je poslednji zakon na kojem je od 1950. bila zasnovana politika aparthejda.

1992. - Nemci Tomas Kemtner (Thomas) i Hajnrih Stribig (Heinrich Struebig), dvojica poslednjih zapadnih talaca u rukama islamskih terorista u Libanu, vratili su se u Nemačku posle tri godine u zatočeništvu.

1993. - U glavnom gradu Somalije Mogadišu poginulo je šest, a ranjena su 43 pripadnika mirovnih snaga UN kada su pokušali da uhvate lidera somalijskih gerilaca Mohameda Faraha Aidida (Farrah).

1997. - Ministarstvo za telekomunikacije SR Jugoslavije izdalo jerešenja o zabrani većem broju privatnih i nezavisnih radio stanica. To je bila prva velika akcija vlasti protiv prava na slobodu informisanja u Jugoslaviji.

1999. - Međunarodna organizacija rada usvojila je sporazum ozabrani najgorih formi prisilnog rada dece, uključujući ropstvo i nasilnu regrutaciju.

2001. - Na parlamentarnim izborima u Bugarskoj pobedio je Nacionalni pokret bivšeg bugarskog cara Simeona II, čime je po prvi put bivša monarhija postala politički aktivna u jednoj od zemalja istočne Evrope. Simeon Saks Koburg je 24. jula izabran za premijera Bugarske.

2002. - U Batajnici, kod Beograda, otpočela je ekshumacija iobdukcija leševa za koje se veruje da su Albanci čija su tela tu dovezena nakon NATO intervencije na Kosovu 1999.

2002. - Egipatski vrhunski arheolozi su saopštili da su u blizini piramida u Gizi pronašli najstariji nedirnut sarkofag, star oko 4,500 godina.

2004. - U bombaškom napadu ispred centra za regrutaciju iračkevojske u Bagdadu poginula je najmanje 41 osoba, a oko 142 je povređeno. Napad se dogodio nakon izjave zamenika ministra odbrane SAD Pola Volfovica (Paul Njolfonjitz) da iračke snage bezbednosti nisu još spremne da obavljaju svoje dužnosti bez američke vojne podrške.

1583. - Ričard Martin iz Londona postao je
prva osoba koja je dobila novac na osnovu ugovora o životnom osiguranju.


1799. - Rođen je Vilijem Lasel, engleski
amater astronomije koji se usavršio u izradi teleskopa i uspeo da
otkrije najpre Neptunov satelit, a potom Saturnov osmi satelit i, još
kasnije, dva Uranova satelita. S privremene opservatorije na Malti,
teleskopom od četiri stope u prečniku, otkrio je preko 600 novih
maglina.

1812. - SAD su objavile rat Velikoj
Britaniji.

1815. - Odigrala se bitka kod Vaterloa,
mesta u Belgiji u blizini Brisela. Bio je to sukob francuskih snaga pod
Napoleonom, s jedne, i engleskih, nemačkih i holandskih snaga pod
Velingtonom, sa druge strane. Ujedno je to bio i poslednji Napoleonov
pokušaj da po povratku sa Elbe potuče razdvojene saveznike. Bitka je
završena francuskim porazom, zbog čega je Napoleon bio prinuđen da
abdicira.

1853. - Umro je srpski pisac Branko
Radičević, romantičarski lirski pesnik mladosti, ljubavi i patriotskog
zanosa. Kao oduševljeni pristalica jezičke reforme Vuka Karadžića, prvi
je počeo da peva na narodnom jeziku i u duhu srpske narodne poezije,
označujući pesničkim slobodama prodor u novu epohu. Pesme su mu pune
vedrine, vitalnosti, vragolanske žudnje i uživanja u prirodi, ali je u
nekima predosetio sopstvenu ranu smrt. Školovao se u Zemunu, Sremskim
Karlovcima, Temišvaru i Beču, gde je studirao prava i medicinu i ušao u
najuži krug Karadžićevih pristalica i prijatelja. Mladost je proveo u
Sremskim Karlovcima, čije su lepote, posebno uzvišenje Stražilovo,
postale njegova lirska inspiracija. U najpoznatijoj pesmi, "Đački
rastanak", opevao je Karlovce i mladalačke radosti, dubinu i misaonost
iskazao je u pesmi "Tuga i opomena", a protivnike Vukovih reformi
ismejao u satiričnoj pesmi "Put". Njegovi posmrtni ostaci su 1883.
preneti iz Beča i sahranjeni na Stražilovu.

1942. - Eric Nessler iz Francuske održavao
se u vazduhu u jedrilici 38 sati i 21 minut.

1948. - Komisija Ujedinjenih nacija za
ljudska prava usvojila je međunarodnu Deklaraciju o ljudskim pravima.

1953. - Revolucionarni savet koji je
uklonio kralja Faruka, proglasio je Republiku Egipat.

1980. - Održana je premijera filma "Blues
Brothers" sa Denom Akrojdom i Džonom Belušijem u glavnim ulogama.

1566. - Rođen je kralj Džejms I Stjuart (James Stuart) koji je kao Džejms VI nasledio škotsku krunu 1567. nakon abdikacije majke Marije Stjuart. Nakon smrti engleske kraljice Elizabete 1603. postao je kralj Engleske i tako pod svojom vlašću sjedinio krune Engleske, Irske i Škotske.

1623. - Rođen je francuski matematičar, fizičar i filozof BlezPaskal (Blaise Pascal). Konstruisao je jedan od prvih kalkulatora i značajno doprineo razvoju matematičkih teorija, posebno teorije verovatnoće.

1824. - Prva bejzbol utakmica sa uspostavljenim pravilima odigranaje u Nju Džersiju.

1862. - Američki Kongres je zabranio ropstvo na teritoriji SAD.

1867. - Republikanci, sledbenici Pabla Huaresa (Juarez) pogubili su Maksimilijana I
Habsburga (Maximilian), koga je Luj Napoleon III proglasio 1864. za cara Meksika.

1885. - U Njujork je stigla Statua slobode, poklon Francuske.

1885. - Rođen je srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić,član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu, šef Beogradske filharmonije, direktor Opere u Beogradu i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije ("Ohridska legenda", "Vranjanska svita", "Rapsodija").

1886. - Rođen je srpski slikar Jovan Bijelić, član Srpskeakademije nauka, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih likovnih stvaralaca između dva svetska rata ("Portret devojke", "Kupačica", "Dvorište", "Ženski akt", "Sarajevo", "Portret starice").

1897. - Umro je engleski kapetan Čarls Kaningem Bojkot (Charles Cunningham Boycott), kojem su 1880. zakupci imanja kojim je upravljao odbili saradnju. Takav vid otpora kasnije je nazvan prema njegovom prezimenu - bojkot.

1906. - Rođen je britanski fiziolog i biohemičar ruskog porekla Ernst Boris Čejn (Chain). Sa Aleksandrom Flemingom (Aledžander) i Hauardom Volterom Florijem (Howard Walter Florey) 1945. je podelio Nobelovu nagradu za medicinu za otkriće penicilina.

1908. - Dolaskom broda "Kasato Maru" u luku Santos sa 168 japanskih porodica počela je imigracija Japanaca u Brazil.

1917. - Ženama preko 30 godina starosti, dato je pravo glasa u Velikoj Britaniji.

1937. - Umro je škotski pisac Džejms Metju Beri (James Matthew Barrie), autor priča o Petru Panu.

1944. - Američke snage su u Drugom svetskom ratu zauzele ostrvo Sajpan u Pacifiku na kojem su Japanci imali jednu od najvećih vojno-pomorskih baza.

1947. - Rođen je indijski pisac Salman Ruždi (Rushdie), koga je iranski verski vođa ajatolah Homeini osudio na smrt 1989. zbog uvrede islama u knjizi "Satanski stihovi". Ruždi je od tada do 2000. kada se seli u Njujork, živeo u Velikoj Britaniji pod zaštitom Skotland Jarda.

1953. - Džulijus i Etel Rozenberg (Julius, Ethel Rosenbarg), osuđeni za špijunažu u korist SSSR-a, pogubljeni su na električnoj stolici u američkom zatvoru Sing-Sing.

1954. - Rođena je Ketlin Tarner (Kathleen Turner), američka filmska glumica.

1961. - Kuvajt, koji je bio pod protektoratom Velike Britanije od 1899, stekao je punu nezavisnost.

1961. - Otkrivanjem natpisa sa imenom Pontija Pilata na iskopini rimskog hrama u Cezariji (Izrael), prvi put je pronađen dokaz da je on postojao.

1963. - Ruskinja Valentina Terješkova je poletela u svemir kao prva žena kosmonaut.

1965. - General Huari Bumedijen (Houari Boumedienne) zbacio je vojnim udarom sa vlasti predsednika Alžira Ahmeda Ben Belu (Bella).

1970. - Sovjetski vasionski brod "Sojuz-9" postigao je novi rekord u dužini boravka u kosmosu od 17 dana, 16 časova i 59 minuta.

1975. - Generalni sekretar UN Kurt Valdhajm (Waldheim) otvorio je u Meksiko Sitiju prvu svetsku konferenciju o položaju žene.

1985. - Na aerodromu u Frankfurtu, u Zapadnoj Nemačkoj, teroristi su podmetnuli bombu.

1987. - U eksploziji u garaži robne kuće u Barseloni poginulo je 12 i ranjeno više od 30 ljudi. Odgovornost je preuzela baskijska separatistička organizacija ETA.

1988. - U indijskom gradu Kurukšetra poginulo je 15, a ranjeno 25ljudi u eksploziji bombe koju su postavili Siki ekstremisti.

1993. - Umro je engleski pisac Vilijam Golding (William), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. ("Obredi plovidbe" "Gospodar muva", "Slobodan pad").

1995. - Čečenski pobunjenici oslobodili su 1.500 talaca, koje sudržali šest dana, i napustili bolnicu u gradu Buđenovsk na jugu Rusije, nakon što je sa ruskim vlastima dogovoren prekid vatre i nastavak mirovnih pregovora o Čečeniji.

1999. - U Prištini na zgradi komande Prištinskog korpusa Vojske Jugoslavije podignuta je zastava UN, nakon što se Vojska Jugoslavije povukla, a mirovne snage UN (Kfor) preuzele kontrolu nad srpskom pokrajinom Kosovo.

2000. - Britanski carinici otkrili su u luci Dover u kamionu hladnjači 58 leševa Kineza, ilegalnih emigranata.

2003. - Turski parlament je usvojio paket reformi na planuljudskih prava, poslednji u nizu zakona koji bi trebalo da poboljšaju šanse Turske za ulazak u Evropsku Uniju.

2004. - Saudijska Arabija je saopštila da je u sukobu bezbednosnih snaga i terorista ubijen Abdulaziz al-Mokrin (Mogrin), koga su smatrali vođom al-Kaide u toj državi, kao i još trojica njegovih pomagača. Do sukoba je došlo nekoliko sati nakon što su teroristi na svoj Internet sajt postavili fotografiju odsečene glave kidnapovanog američkog inženjera Pola M. Džonsona Juniora.

1459. - Turci su zauzeli utvrđeni grad Smederevo, poslednje uporište srpske srednjovekovne države, čime je ona i formalno izgubila samostalnost i potpala pod vlast Osmanlijskog carstva.

1597. - Umro je holandski polarni istraživač Vilem Barenc (Villem Barents) dok je pokušavao da pronađe severoistočni pomorski prolaz iz Evrope u Ameriku. Po njemu je dobilo naziv Barencovo more u Arktiku. Delove njegovog dnevnika pronašao je 1871. norveški kapetan Karlsen.

1756. - U ćeliji zatvora u Kalkuti ugušila su se 123 od 146 britanskih vojnika koje je uhapsio indijski guverner (nabob) Bengala. Zatvor je kasnije postao poznat ka "crna rupa Kalkute".

1789. - Poslanici Trećeg staleža novoproklamovane Narodne skupštine u Francuskoj položili su zakletvu da se neće razići dok ne donesu novi ustav, što je bio uvod u početak Francuske revolucije.

1819. - Rođen je francuski kompozitor nemačkog porekla Žak Ofenbah (Jacljues Offenbah), tvorac francuske operete ("Orfej u paklu", "Plavobradi") i autor opere "Hofmanove priče".

1819. - U engleski grad Liverpul uplovio je brod "Savana", prvi parobrod koji je preplovio Atlantski okean. Putovanje od američke luke Savana (Džordžija) trajalo je 27 dana i 11 časova.

1836. - Umro je francuski revolucionar i sveštenik Emanuel Žozef Siejes (Emmanuel Joseph Sieyes), jedan od vođa Francuske revolucije i osnivača Jakobinskog kluba. Odigrao je ključnu ulogu u državnom udaru 1799. kojim je na vlast došao Napoleon Bonaparta (Bonaparte).

1837. - Umro je britanski kralj Vilijam IV (William). Nasledila ga je njegova nećaka Viktorija (Victoria) koja je vladala do smrti 1901.

1861. - Rođen je engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins (Frederick Gowland), jedan od osnivača nauke o vitaminima. Sa holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom (Christiaan Eijkman), podelio je 1929. Nobelovu nagradu za medicinu.

1891. - Britanija i Holandija definisali su granice kolonijalnih poseda na ostrvu Borneo.

1902. - Rođen je srpski pisac i diplomata Marko Ristić, istaknuti teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj književnosti između dva rata. Od 1945. do 1951. bio je jugoslovenski ambasador u Parizu. ("Od sreće i od sna", "Bez mere", "Nodž microcosmica").

1905. - Rođena je američka književnica Lilijan Helman (Lilian Hellman). Proslavila se dramskim delima koja sadrže oštru kritiku američkog društva ("Dani koji će doći", "Male lisice") i memoarima u kojima je opisala vreme makartizma.

1909. - Rođen je američki filmski glumac australijskog porekla Erol Flin (Errol Flynn), jedan od najpopularnijih holivudskih glumaca ("Krvavi kapetan", "Avanture Robina Huda", "Gusar", "Kraljević i prosjak").

1909. - Rođen je Erol Flin (Errol Flynn), proslavljeni holivudski glumac australijskog porekla.

1914. - Porinut je u more nemački ratni brod Bizmark (Bismark).

1923. - Ubijen je meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, vođa seljačkog pokreta u revoluciji od 1910. do 1917. Proglašen je za meksičkog nacionalnog junaka 1966.

1933. - Umrla je nemačka revolucionarka Klara Cetkin (Zetkin), član međunarodnog radničkog pokreta. Organizovala je 1907. prvu međunarodnu konferenciju žena. Na njen predlog 8. mart je proglašen Međunarodnim danom žena.

1944. - Porazom japanske flote okončana je pomorska bitka u Filipinskom moru u Drugom svetskom ratu.

1950. - Rodjen je Lajonel Riči (Lionel Richie), popularni američki pevač 80-ih i 90-ih godina 20. veka.

1953. - Rodjena je Sindi Loper (Cyndi Lauper) američka pop pevačica.

1960. - Bi-Bi-Si (BBC), britanska nacionalna radio mreža, je po prvi put od postanka dozvolila da ženska osoba pročita glavne dnevne vesti. Do tada su spikeri za glavne vesti isključivo bili muškarci.

1960. - Američki bokser Flojd Paterson (Floyd Patterson) nokautirao je u meču u Njujorku Šveđanina Ingemara Jonansona (Johanshon) i postao prvi bokser koji je uspeo da povrati titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji.

1963. - SSSR i SAD dogovorile su se da uspostave "vruću" telefonsku liniju.

1973. - U Argentinu se posle 18 godina izbeglištva vratio bivši predsednik (1946-55) Huan Domingo Peron (Juan). Za predsednika je ponovo izabran u septembru 1973.

1990. - Britanske kancelar Džon Mejžor (John Major) predložio je uvođenje nove evropske monetarne jedinice ECU (evropska novčana jedinica - European Currency Unit) koja je prethodila uvodjenju eura (evra) a služila je za medju-bankarska i medju-državna plaćanja unutar evropske ekonomske zajednice. Euro (evro) je uveden deset godina kasnije.

1991. - Parlament Nemačke je tesnom većinom izglasao premeštanje prestonice iz Bona, koji je bio glavni grad Zapadne Nemačke, u Berlin. Istočna i Zapadna Nemačka ujedinile su se u oktobru 1990.

1992. - Čehoslovačka se razdvojila na dve nezavisne države, Češku i Slovačku.

1992. - Predsedništvo Bosne i Hercegovine proglasilo je ratno stanje, objavilo opštu mobilizaciju i uvelo radnu obavezu.

1992. - Lideri Češke i Slovačke Vaclav Klaus i Vladimir Mečijar (Meciar) postigli su dogovor o razdvajanju Čehoslovačke u dve države.

2000. - Francuski sud oslobodio je od optužbi nemačkog doktora Hansa Muenka (89), koji je radio u laboratoriji u logoru Aušvic, uz obrazloženje da je suviše star za sudski proces. Oslobađajuću presudu protiv njega doneo je 1946/47. sud u Krakovu u Poljskoj gde je uhapšen posle rata, a potom pušten na slobodu.

2001. - Vođa pakistanskog vojnog režima, general Pervez Mušaraf položio je predsedničku zakletvu, zamenivši Muhameda Rafika Tarara koji je na toj funkciji figurirao od vojnog udara koji je 1999. izvršio Mušaraf.

2001. - Peruanski sud osudio je Amerikanca Lorija Berensona na 20 godina zatvora za saradnju sa levičarskom gerilom u brzo ugušenoj pobuni za svrgavanje peruanskog kongresa.

2001. - Skupština Srbije usvojila je Zakon o jednokratnom porezu na ekstraprofit i ekstraimovinu stečenu korišćenjem posebnih pogodnosti u vreme režima Slobodana Miloševića.

2002. - U eksploziji gasa u rudniku u kineskoj provinciji Heilonđijang, na severo-istoku Kine, poginulo je 115 osoba.

2003. - Italijanski predsednik Karlo Azeljo Ćampi potpisao je zakon kojim je omogućeno petorici italijanskih lidera da se kod krivičnog gonjenja pozovu na imunitet. Tim potezom zaustavljeno je suđenje premijeru Silviju Berluskoniju zbog korupcije.

1633. - Inkvizicija je primorala italijanskog fizičara i astronoma, Galilea Galileja, da se odrekne svojih učenja i
proglasi ih za zablude. Neposredni povod za to bilo je godinu dana
ranije objavljeno Galileovo delo u kojem je pokušao da svojim
pronalascima potkrepi i dokaže preimućstva Kopernikovog nad Ptolomejevim
sistemom.

1842. - Beograđane koji su došli da vide predstavu "Apoteoza besmrtnog Karađorđa" Đorđa Maletića, kojom je
trebalo da bude obeležena 25-godišnjica smrti vođe Prvog srpskog
ustanka, na vratima zgrade u kojoj je zakazana premijera zateklo je
obaveštenje: "Po naredbi čestitog paše, zakazana predstava neće se
održati zato što se u njoj mešaju Turci i Srbi". Predstava je prikazana
1847. u Teatru kod jelena i doživela je veliki uspeh.

1855. - Rođen je srpski filolog Pera Đorđević, predsednik Srpske književne zadruge, član Srpske kraljevske
akademije. Sarađivao je u izdavanju "Rječnika" Vuka Karadžića i izdao
Karadžićeve gramatičke i polemičke spise. Dela: "Teorija književnosti",
studije o sintaksi srpskog jezika "O padežima bez predloga", "O redu
reči u srpskom jeziku".

1881. - Knez Milan Obrenović je srebrnim budakom obeležio početak gradnje pruge Beograd-Niš, prve u Srbiji, a
prvi putnički voz ka Nišu krenuo je s beogradske železničke stanice 3.
septembra 1884.

1905. - Rođen je Žan Pol Sartr, francuski filozof i književnik, najizrazitiji predstvanik i vođa francuskog
egzistencijalizma. Najvažnija dela filozofskog karaktera: "Imaginarno",
"Biće i ništavilo", "Egzistencijalizam je humanizam" i dr, romani:
"Mučnina", "Putevi slobode", drame: "Prljave ruke", "Nesahranjeni
mrtvaci"... Nobelovu nagradu za književnost 1964. godine odbio je da
primi.

1913. - Tiny Broadwick je prva žena koja je skočila padobranom iz aviona.

1945. - Japanske snage na Okinavi (malom
ostrvu između Istočnog kineskog mora i Tihog okeana) predale su se
SAD-u. Ovo ostrvo je od aprila do juna 1945. bilo poprište borbi između
Japana i SAD-a. Kasnije je postalo glavna američka vojno-pomorska i
vazduhoplovna baza na Dalekom istoku koju je američka vojska koristila u
korejskom ratu (1950-1953).

1948. - Dr Peter Goldmark demonstrirao je LP ploču.

1986. - Heike Drechsler postavila je svetski rekord u skoku u dalj za žene - skočila je 7,45 metara.

1990. - Američki pevač Little Richard dobio je svoju zvezdu na Holivudskom bulevaru slavnih.

1991. - Umro je srpski ekonomista Zoran Pjanić, rektor i profesor Beogradskog univerziteta, predsednik
Ekonomskog saveta jugoslovenske vlade, glavni redaktor "Ekonomskog
leksikona" i "Ekonomske enciklopedije". Dela: "Problem stanovništva u
ekonomskoj teoriji", "Savremene buržoaske teorije vrednosti i cena",
"Teorija cena", "Robna privreda u samoupravnom sistemu", "Samoupravni
privredni sistem".

1533. - Turski sultan Sulejman II Veličanstveni potpisao je sa Austrijom ugovor o miru, nakon drugog neuspešnog pohoda na Beč.

1535. - Mesec dana nakon što ga je papa proizveo u kardinala, u Londonu je pogubljen Džon Fišer (John Fisher). On je odbio da prizna kralja Henrija VIII (Henry) za poglavara novoformirane Engleske crkve.

1757. - Rođen je britanski istraživač Džordž Vankuver (George Vancouver), koji je plovio sa kapetanom Kukom (Cook) 1772. i 1776. i istraživao Australiju, Vankuver i Island. Posebno su značajna njegova istraživanja pacifičke obale Severne Amerike. Po njemu su dobili naziv grad i ostrvo u Kanadi.

1805. - U Đenovi je rođen italijanski političar i revolucionar Đuzepe Macini (Giuseppe Mazzini), jedna od najznačajnijih ličnosti u pokretu za oslobođenje i ujedinjenje Italije.

1815. - Nakon poraza kod Vaterloa Napoleon Bonaparta (Bonaparte) abdicirao je drugi i poslednji put.

1826. - U Panami je, na inicijativu južnoameričkog revolucionara Simona Bolivara, održan Panamerički kongres čiji je cilj bio ujedinjenje južnoameričkih republika.

1826. - Rođen je Bogoboj Atanacković, pisac ranog srpskog romantizma, pobornik reformi Vuka Karadžića i jedan od obnovitelja srpske proze nakon oslobađanja Srbije od turske vlasti ("Dva idola", "Bunjevka", "Darak", "Srpkinja").

1826. - Rođen je Bogoboj Atanacković, pisac ranog srpskog romantizma, pobornik reformi Vuka Karadžića i jedan od obnovitelja srpske proze nakon oslobađanja Srbije od turske vlasti ("Dva idola", "Bunjevka", "Darak", "Srpkinja").

1874. - Uspostavljena je prva telegrafska veza Brazila i Evrope.

1894. - Afrička država Dahomej (Benin) je postala francuska kolonija.

1896. - Američki inženjer i pronalazač, Markoni (Marconi) je patentirao bežični prenos.

1898. - Rođen je nemački pisac Erih Marija Remark (Erich Maria Remarque). Postao je poznat po antimilitarističkom romanu "Na zapadu ništa novo", koji je preveden na mnoge jezike i filmovan, a u Nemačkoj zabranjen po dolasku Hitlera na vlast.

1906. - Rođen je američki filmski scenarista, producent i režiser austrijskog porekla Bili Vajlder (Billy Wilder). Dobitnik je nekoliko Oskara i nagrada na festivalima u Kanu i Veneciji ("Bulevar sumraka", "Sabrina", "Ljubav popodne", "Svedok optužbe").

1914. - Srpski kralj Petar Karađorđević povukao se s vlasti, a kraljevska ovlašćenja dobio je njegov drugi sin Aleksandar, koji je 1. decembra 1918. postao regent Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a nakon smrti oca 1921. i kralj.

1940. - Francuska je u Drugom svetskom ratu potpisala kapitulaciju u Konpjenju, mestu u kojem je francuski maršal Foš (Foch) 1918. godine primio kapitulaciju Nemačke posle Prvog svetskog rata; general De Gol (Gaulle) sastavio je u Londonu vladu Slobodne Francuske.

1941. - Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije uputio je proglas u kojem je pozvao narode Jugoslavije na ustanak protiv nemačke okupacije.

1941. - Počela je operacija "Barbarosa" u Drugom svetskom ratu u kojoj su Hitlerove trupe sa više od 150 divizija napale SSSR duž cele granične linije između Baltičkog i Crnog mora; Italija i Rumunija su objavile rat SSSR-u.

1965. - Japan i Južna Koreja potpisali su u Tokiju sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa.

1969. - Umrla je američka filmska glumica i pevačica Džudi Garland (Judy), koja se kao devojčica proslavila ulogom u filmu "Čarobnjak iz Oza" za koju je dobila Oskara.

1987. - Umro je američki filmski glumac i igrač Fred Aster (Astaire), koji se proslavio u holivudskim muzičkim filmovima sa partnerkom Džindžer Rodžers (Ginger Rogers).

1994. - Predstavnici Rusije potpisali su u sedištu NATO u Briselu program ove vojne alijanse "Partnerstvo za mir".

2000. - Američka svemirska letelica "Marsov osmatrač" otkrila je naznake o postojanju vode na Marsu.

2001. - Nemačka je počela isplatu ratne odštete ljudima koje je nacistička vlast tokom Drugog svetskog rata držala na prinudnom radu.

2001. - Ustavni sud Turske zabranio je rad glavnoj opozicionoj proislamskoj Partiji vrline, koja je u parlamentu imala 102 poslanika, zbog njene anti-sekularne aktivnosti. Mesec dana kasnije polovina poslanika te partije osnovala je novu stranku pod nazivom "Saadet".

2003. - U okviru druge svoje posete Bosni i Hercegovini poglavar Rimokatoličke crkve Jovan Pavle Drugi po prvi put je posetio Republiku Srpsku.

2003. - Tokom državne posete Londonu predsednik Rusije Vladimir Putin bio je i zvanični gost Bekingemske palate, što je prvi put posle 1874, kada je na dvoru bio ruski car Aleksandar Drugi. Britanski dvor je držao zamrznute odnose sa Moskvom u znak protesta što su boljševici 1918. ubili ruskog cara Nikolaja Drugog.

2003. - Indijski premijer Atal Behari Vadžpaji (Vajpayee) doputovao je u zvaničnu posetu Pekingu. To je prva poseta jednog indijskog premijera Kini u poslednjih deset godina.

1775. - Održana je prva regata - takmičenje u
veslanju i jedrenju - na Temzi u Engleskoj.

1785. - Turska vojska skadarskog vezira
Mahmud paše Bušatlije prodrla je u Cetinje, gde paša nije poštedeo ni
manastir koji je krajem 15. veka sagradio Ivan Crnojević, prema predanju
njegov predak (Bušatlije su poturčenjaci). Manastir u kojem je bila
prva štamparija Južnih Slovena, obnovio je 1786. vladika Petar Petrović
Njegoš. U njoj su od 1493. štampane ćirilične knjige, uključujući
"Oktoih prvoglasnik".

1860. - Osnovana je Tajna služba SAD-a.

1862. - Turska artiljerija je s
Kalemegdana bombardovala beogradsku varoš, posle čega su dobrovoljci iz
Srbije i drugih srpskih krajeva pohrlili u odbranu Beograda. Legijom u
kojoj je pola dobrovoljaca bilo iz Vojvodine, komandovao je pesnik
Vladislav Kaćanski. Kad je s političkim rešenjem krize Legija
raspuštena, deo vojvođanskih dobrovoljaca ostao je u Beogradu i stupio u
srpsku vojsku.

1868. - Christopher Latham Sholes
patentirao je kucaću mašinu.

1938. - Na Floridi je otvoren
"Marineland", prvi akvarijum u SAD-u.

1944. - Nemački književnik Tomas Man dobio
je državljanstvo SAD-a.

1956. - Gamal Abdel Naser izabran je za
predsednika Egipta.

1975. - Roker Alis Kuper pao je sa bine na
koncertu u Vankuveru; prilikom pada je polomio šest rebara.

1985. - Zbog eksplozije bombe u Boinigu
747 Air India, avion se srušio blizu Irske, prilikom čega je nastradalo
329 putnika.

1989. - Održana je premijera film
"Betmen".

1999. - Pentagon je procenio da je na
teritoriji Jugoslavije ostalo oko 11.000 neeksplodiranih delova kasetnih
bombi koje je tokom 79 dana napada izbacila avijacija NATO.

79. - Umro je rimski car Tit Flavije Vespazijan (Titus Flavius Vespasianus), osnivač dinastije Flavija. Za njegove vladavine izgrađen je amfitetar Koloseum u Rimu, najveća građevina te vrste u Rimskom carstvu.

1479. - Engleski moreplovac Džon Kebot (John Cabot) otkrio je Kanadu i proglasio Severnu Ameriku posedom Velike Britanije.

1509. - Henri VIII (Henry), drugi monarh iz dinastije Tjudor (Tudor), krunisan je za kralja Engleske. Tokom vladavine raskinuo je sa Vatikanom i 1534. osnovao Anglikansku crkvu.

1519. - Umrla je Lukrecija Bordžija (Lucrezia Borgia), vojvotkinja od Ferare, kćerka pape Aleksandra VI, mecena umetnika i naučnika u vreme italijanske renesanse.

1529. - Sklapanjem mira u Kapelu (Kappel) završen je rat između protestanata i katolika u Švajcarskoj.

1793. - U Francuskoj je usvojen prvi republikanski ustav kojim je izvršna vlast podređena skupštini.

1798. - Turci su u Beogradskoj tvrđavi pogubili grčkog pisca i patriotu Fereosa Konstantinosa Rigasa, poznatog kao Riga od Fere, i još sedam njegovih sledbenika. Rigas je bio osnivač i vođa tajnog društva koje se borilo za oslobođenje Grčke od turske vlasti.

1812. - Trupe Napoleona Bonaparte (611.000 vojnika) prešle su reku Njemen i ušle na teritoriju Rusije.

1821. - Simon Bolivar je sa 8.000 južnoameričkih rodoljuba pobedio 4.000 španskih rojalista u bici kod Karaboboa i oslobodio Venecuelu od španske vlasti.

1822. - Formirano je prvo beogradsko obščestvo (opština). Obščestvo je biralo varoškog kneza, a knez Miloš Obrenović je imenovao policajce i kmetove.

1859. - Napoleon III je potukao Austrijance u bici kod Solferina u Lombardiji. Švajcarac Žan Anri Dinan (Jean Henri Dunant), koji je tada organizovao pomoć za hiljade ranjenika, osnovao je 1864. Crveni krst.

1886. - Umro je ruski pisac Aleksandar Nikolajevič Ostrovski. Njegovo delo (oko 50 pozorišnih komada) predstavlja celu epohu u razvoju ruskog pozorišta i čini osnovu klasičnog ruskog dramskog repertoara ("Šuma", "Bura", "Talenti i obožavaoci", "Unosno mesto", "Bez krivice krivi", "Devojka bez miraza", "Siromaštvo nije porok").

1894. - Italijanski anarhista Santo Kaserio (Caserio) ubio je u Lionu predsednika Francuske Mari Fransoa Sadi Karnoa (Marie Francois, Carnot).

1901. - U Parizu je otvorena prva izložba 19-godišnjeg španskog slikara Pabla Pikasa (Picasho), koja je oduševila likovne kritičare.

1908. - Umro je američki državnik Stiven Grover Klivlend (Stephen, Cleveland), predsednik SAD dva puta (1885-89. i 1893-97). Njegovim izborom 1885. Demokratska stranka je prvi put došla na vlast nakon građanskog rata.

1911. - Rođen je argentinski automobilski as Huan Fanđo (Juan Fangio), petostruki svetski šampion u "Formuli-1".

1912. - Na Olimpijske igre u Stokholmu otputovala je prva srpska olimpijska ekipa - atletičari Dušan Milošević i Dragutin Tomašević. Time je ozvaničeno članstvo Srbije u Međunarodnom olimpijskom komitetu, čiji je član postao Svetomir Đukić.

1916. - Počela je bitka na reci Somi u Prvom svetskom ratu. Nakon pet meseci, koliko su trajale borbe, snage Antante osvojile su oko 200 kvadratnih kilometara teritorije uz gubitke preko milion ljudi na obe strane.

1930. - Rođen je francuski filmski režiser Klod Šabrol (Claude Shabrol), predstavnik "novog talasa" francuskog filma ("Naivne devojke", "Dvostruki obrtaj", "Raskid").

1947. - Jedan američki pilot izjavio je da je na nebu video neobičan predmet koji je opisao kao "tanjir koji leti kroz vodu". Posle ovog događaja počeo je da se koristi termin "leteći tanjir".

1948. - U pokušaju da spreče obnavljanje nemačke države na prostoru koji su držali zapadni saveznici, sovjetske trupe su počele blokadu Zapadnog Berlina zaustavljanjem drumskog i železničkog saobraćaja prema tom gradu. Tokom 300 dana, koliko je blokada trajala, grad je snabdevan preko vazdušnog mosta.

1960. - Jugoslavija, Grčka i Turska su raspustile Balkanski savez, zasnovan na Ugovoru o savezu, političkoj saradnji i uzajamnoj pomoći zaključenom na Bledu 8. avgusta 1954.

1973. - Najstariji svetski državnik Emon de Valera (Eamon) dao je u 90. godini ostavku na funkciju predsednika Irske, na kojoj je bio od 1959.

1975. - U blizini njujorškog aerodroma "Kenedi" srušio se avion "Boing 727" američke kompanije "Istern Erlajnz". Poginulo je 113 ljudi od 124 koliko ih je bilo u letelici.

1986. - Umro je srpski pisac Miroslav Antić, autor "Plavog čuperka", jedne od najpopularnijih zbirki dečijih pesama u novijoj srpskoj književnosti.

1989. - Smenjen je generalni sekretar Komunističke partije Kine Džao Cijang, jer se protivio upotrebi sile protiv studenata na trgu Tjenanmen 4. juna. Na njegovo mesto izabran je Džijang Cemin.

2001. - Jugoslovenska vaterpolo reprezentacija postala je šampion Evrope.

2001. - U operacijama ruskih snaga bezbednosti u Čečeniji ubijen je vođa čečenskih pobunjenika Arbi Barajev.

2001. - Slobodan Milošević osudio je Uredbu vlade SRJ koja omogućava njegovo izručenje Haškom tribunalu i nazvao je "pravnim divljaštvom bez presedana".

2002. - Predsednik SR Jugoslavije Vojislav Koštunica smenio je načelnika Generalštaba Vojske Jugoslavije generala Nebojšu Pavkovića, koji je na toj dužnosti zadržan skoro dve godine posle pada režima u Srbiji u oktobru 2000.

2002. - U železničkoj nesreći u Tanzaniji na liniji Dar es Salam-Kigoma poginula je 281 osoba.

2003. - Predsednik Rusije Vladimir Putin doputovao je u London u četvorodnevnu posetu Velikoj Britaniji, gde je bio zvanični gost Bekingemske palate. Putin je prvi ruski lider koji je došao u posetu kraljevstvu posle 1874. kada je na dvoru bio ruski car Aleksandar Drugi. Britanski dvor je držao zamrznute odnose sa Moskvom u znak protesta što su boljševici 1918. ubili ruskog cara Nikolaja Drugog.

2004. - U napadima pobunjenika na lokalne bezbednosne snage u pet gradova u Iraku, poginulo je više od 100, a povređeno preko 320 osoba.

1876. - General Džordž Kaster (George Custer) je ubijen u bici kod Litl Big Horna ( Little Big Horn) u kojoj se američka konjica borila protiv indijanaca iz plemena
Lakota i Čejeni.

1903. -Rodjen je Džordž Orvel (George Orwell), pod pravim imenom Erik Artur Bler (Eric Arthur Blair), engleski romanopisac (Životinjska farma, 1984.) Umro je 21. januara 1950.

1945.Osnovane su Ujedinjene nacije

1950. - Vojska Severne Koreje ušla je u Južnu Koreju.

1956. - Rodjen je Boris Trajkovski, bivši predsednik Makedonije (umro 2004. g.)

1991. - Hrvatska i Slovenija su objavile ilegalno otcepljivanje od Jugoslavije i nezavisnost svake od te dve bivše jugoslovenske republike.

1991. - Hrvatska i Slovenija su objavile ilegalno otcepljivanje od Jugoslavije i nezavisnost svake od te dve bivše jugoslovenske republike.

1819. - Patentiran je bicikl.

1824. - Rodjen je britanski fizičar Vilijam Tomson, poznatiji kao Lord Kelvin, (William Thomson) po kome je ustanovljena jedinica mere za apsolutnu temperaturu, Kelvin (Kelvinov stepen).

1892. - Rodjena je Perl Bak (Pearl Buck), američka književnica. Rodjena je u Americi ali je sa tri meseca otišla u Kinu sa porodicom. Školovala se u Kini i Americi.

1932. godine dobija prestižnu Pulicerovu nagradu za roman godine. Poznati romani: Dobra zemlja, Veliki talas, i drugi.

1898. - Rodjen je nemački konstruktor aviona Vili Meseršmit (Willi Messerschmitt).

1924. - Američke okupacione trupe napustile su Dominikansku republiku, ostrvo u Karipskom moru.

1945. - Potpisana je Povelja Ujedinjenih nacija.

1975. - Indira Gandi (Gandhi) osuđena zbog izbornih mahinacija u Indiji.

Dogodilo se na današnji dan - 28. jun






- Danas je narodni i crkveni praznik Vidovdan, čiji
naziv potiče od svetog Vida, koji je, prema predanju, bio čudotvorac i
iscelitelj, naročito u lečenju očiju. Od Kosovske bitke, na Vidovdan
1389, obeležava se i kao dan svetog velikomučenika cara Lazara i ostalih
srpskih mučenika. Zbog toga se tog dana ne peva, ne igra i ne veseli.
Predanje kaže da kukavica koja se oglasi u proleće prestaje da kuka
posle Vidovdana.

1389. - Na polju Kosovu odigrala se
presudna bitka srpske i turske vojske, bitka koja je označila početak
kraja nezavisne srpske države i otvorila vrata Turcima za dalji prodor u
Evropu. Oskudni istorijski podaci ne otkrivaju tok bitke, čak ni
pobednika. Pretpostavlja se da je turski sultan Murat I, koji je na
Kosovo stigao sa sinovima Bajazitom (potonji sultan Bajazit I) i
Jakubom, predvodio 40.000 vojnika, a da je srpski knez Lazar
Hrebeljanović sakupio 25.000 boraca. Srpski kralj Bosne Tvrtko I
Kotromanić - koji je knezu Lazaru, suočenim sa islamskom najezdom posle
pada u vazalni položaj romejskog (vizantijski) i bugarskog cara,
pritekao u pomoć odredom pod komandom velikog vojvode Vlatka Vukovića -
pisao je Trogiranima 1. avgusta 1389. o pobedi nad Turcima. Slično pismo
poslao je u Firencu, odakle mu je odgovoreno da već znaju za turski
poraz. Na pobedu Srba posredno ukazuje i dnevnik s puta u Carigrad
ruskog mitropolita Pimena, u kojem se pominju veliki neredi u Turskoj 12
dana posle Kosovske bitke. U bici su poginula oba vladara - kneza
Lazara Turci su zarobili i posekli, a sultana Murata I ubio je srpski
ratnik Miloš Obilić, probivši se kroz tursku vojsku. U svakom slučaju,
nesporna je posledica sudara hrišćanstva i islama i dveju u svemu
različitih kultura - Srbija je, budući da nije imala tako velike rezerve
kao Otomansko carstvo, ubrzo postala vazalna država. Sedam decenija
kasnije, pokorena je i potom provela četiri veka u ropstvu. Kosovskoj
bici prethodio je poraz Srba na Marici 1371, kad su poginuli gospodari
srpske države Makedonije, kralj Vukašin Mrnjavčević i njegov brat despot
Jovan Uglješa. Turci su potom dvaput upadali u zemlje kneza Lazara, ali
su potučeni 1381. kod Paraćina i 1386. kod Pločnika, a osetne gubitke
naneo im je i vojvoda Vuković 1388. kod Bileće. Kosovska bitka postala
je predmet legende, najpre kod bugarskog pisca Konstantina Filozofa u
"Životu despota Stefana Lazarevića", zatim kod dubrovačkog istoričara
Mavra Orbinija u delu "Il Regno degli Slavi" (Carstvo Slovena), a
najviše u ciklusu veličanstvenih srpskih narodnih pesama.

1577. - Rođen je Peter Paul Rubens,
flamanski slikar, jedan od najvećih majstora baroknog stila. Slike su mu
pune dramatičnosti, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja.
Svestran kao retko koji slikar, Rubens je radio istorijske, mitološke,
alegorijske i religijske kompozicije, seoske i galantne scene, portrete i
pejzaže. Najznačajnija dela: "Skidanje s krsta" (u katedrali u
Amsterdamu), "Probadanje kopljem" (u muzeju u Anversu, rodnom mestu ovog
umetnika), "Čudo sv. Injasija" (u muzeju u Beču) "Otmica kćeri
Leukipovih" i "Bitka amazonki" (u Pinakoteci u Minhenu), "Krunisanje
Marije Mediči" (u Luvru), "Helena Furman", "Umetnik, njegova žena Helena
Furman i njihova deca" (u zbirci Alf. Rotšilda u Parizu)...

1820. - Dokazano je da paradajz nije
otrovan.

1838. - Britanska kraljica Viktorija
krunisana je u Vestminsterskoj opatiji.

1848. - Antoine Joseph Sax patentirao je
saksofon, duvački instrument sa jednojezičnim piskom.

1874. - Umro je srpski državnik Ilija
Garašanin, čije je delo "Načertanije", objavljeno 1844, predviđalo
oslobađanje svih Južnih Slovena i stvaranje velike jugoslovenske države
pod vođstvom Srbije. Zalagao se i za Savez balkanskih naroda koji bi se
zajedno oduprli Otomanskom carstvu. Sin je trgovca Milutina Savića iz
sela Garaši kod Kragujevca i prezime je uzeo prema nazivu rodnog mesta.
Karijeru je počeo kao oficir 1837. i bio prvi starešina vojske kneza
Miloša Obrenovića, ali je posle abdiciranja kneza Miloša 1839, morao u
izbeglištvo. Po povratku u otadžbinu, od 1843. do 1852. bio je ministar
unutrašnjih dela, do 1853. ministar spoljnih poslova, ali je smenjen pod
pritiskom Rusije, iako se protivio austrofilskoj politici kneza
Aleksandra Karađorđevića i smatrao da Srbija treba da se osloni na
Rusiju i Francusku. Ponovo je postao ministar unutrašnjih dela 1858. i
odluka Svetoandrejske skupštine o zbacivanju dinastije Karađorđević
najviše je njegova zasluga. Na poziv kneza Mihaila Obrenovića, 1861.
postao je šef vlade i diplomatije. Prihvatio je njegovu ideju o savezu s
Crnom Gorom, Grčkom i Rumunijom u pripremanju ustanka protiv Turaka,
takođe je vodio tajne pregovore o ustanku s prvacima Srba u Bosni i
Šiptara, ali je otpušten 1867. zbog protivljenja kneževoj ženidbi s
Katarinom Konstantinović.

1914. - U Sarajevu je srpski nacionalni
revolucionar iz organizacije "Mlada Bosna", Gavrilo Princip, ubio
austrougarskog nadvojvodu, prestolonaslednika Franca Ferdinanda, velikog
pobornika rata protiv Srba i Srbije. Austrougarska je iskoristila taj
događaj da Srbiji postavi ultimatum, optužujući je da stoji iza
atentata. Pošto je Srbija odbacila ponižavajući ultimatum, Austrougarska
joj je objavila rat i napala je, čime je kresnula varnicu Prvog
svetskog rata. Prethodno je na Ferdinanda bacio bombu Nedeljko
Čabrinović, ali je promašio. Atentatori su pohvatani i osuđeni - Veljko
Čubrilović i Danilo Ilić na smrt, a Princip, Čabrinović i Trifko Grabež,
budući maloletnici, na 20 godina robije, ali su ubrzo umrli pod
torturom u tamnici u Terezinu u Češkoj, ne dočekavši raspad
Austrougarske i oslobođenje Bosne i Hercegovine od okupacije.

1919. - U Versaju je na Mirovnoj
konferenciji potpisan mirovni ugovor s poraženom Nemačkom, čime je i
formalno okončan Prvi svetski rat. Nemačka je izgubila Alzas i Lorenu,
koji su pripali Francuskoj, Sar je pretvoren u autonomnu oblast pod
upravom Pariza, Austrija je svedena na nemačko govorno područje, Belgija
i Danska dobile su manje teritorije, a Dancig (Gdanjsk) je postao
slobodna luka. Nemačka je izgubila sedminu teritorije s desetinom
stanovništva, morala je da plaća reparacije, a njene kolonije su
podeljene ili predate Društvu naroda. Rezultat Versajskog ugovora bilo
je i stvaranje novih država - Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca,
Poljske, Čehoslovačke, Mađarske, Finske, Estonije, Letonije i Litvanije.


1921. - Ustavotvorna skupština Kraljevine
Srba, Hrvata i Slovenaca izglasala je Vidovdanski ustav, kojim je
učvršćena vlast kralja. Skupština je u bitnim pitanjima potčinjena
monarhu, a država je proglašena "ustavnom, parlamentarnom i naslednom
monarhijom" s dinastijom Karađorđević. Ustav je važio do 1929, kada ga
je kralj Aleksandar ukinuo i zaveo tzv. Šestojanuarsku diktaturu.

1939. - Američka vazduhoplovna kompanija
"Pan Ameriken" otvorila je prvi putnički let preko Atlantika. Karta u
jednom pravcu stajala je 375 dolara, a povratna 675.

1946. - Enrico de Nicola postao je prvi
predsednik Italije.

1950. - Pušten je u saobraćaj put
Beograd-Zagreb, dug 400 kilometara, nazvan autoput bratstvo-jedinstvo, u
čijoj su izgradnji učestvovale i dobrovoljne omladinske radne brigade
iz cele zemlje. Nasilnim otcepljenjem Hrvatske od Jugoslavije, saobraćaj
na putu prekinut je 1992.

1960. - Osnovan je Univezitet u Novom
Sadu, koji je počeo da radi u jesen 1960.

1977. - Umro je srpski slikar Ivan
Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član
Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najznačajnijih predstavnika
srpskog modernog slikarstva. Studirao je u Budimpešti, Zagrebu i
Minhenu. Počeo je sa senzibilnim realističkim portretima i mrtvim
prirodama, zatim, u socijalno angažovanoj fazi, dopirao do duhovite
groteske u slikanju deformisanosti građanskog mentaliteta, u
intimističkoj fazi, stavljao naglasak na čistu likovnost, a potom je
istraživao veze nauke i umetnosti i izvore likovnog izražavanja, pri
čemu je imao dodirne tačke s nadrealizmom, apstraktnim slikarstvom i
dadaizmom. U poslednjoj fazi, primenjivao je tehniku kolaža, stvarajući
lucidnom maštovitom kombinatorikom neočekivane nadstvarne vizije u koje
je prevodio poetsko-filozofska razmišljanja o prirodi čoveka i kosmosa.

29. jun


1613. - Londonsko pozorište "Glob" izgorelo je u požaru tokom prve predstave Šekspirovog (Shakespeare) komada "Henri VIII".

1798. - Rođen je italijanski pisac Đakomo Leopardi (Giacomo), najveći lirski pesnik italijanskog romantizma i jedan od najznačajnijih u evropskoj poeziji 19. veka ("Silviji", Ljubav i smrt", "Zibaldon", dnevnik "Misli").

1855. - U Londonu je izašao prvi broj lista "Dejli telegraf".

1864. - Samjuel Krauter (Samuel Cronjther) postao je biskup u Nigeriji, prvi crnac biskup Engleske crkve.

1869. - Proglašen je Namesnički ustav koji je kneževinu Srbiju uveo u doba
ustavnosti. Prvi put u istoriji Srbije skupština je postala zakonodavni organ, mada sa ograničenim pravima.

1873. - U Stričićima u Bosanskoj krajini rođen je pisac Petar Kočić, autor satira "Jazavac pred sudom" i "Sudanija".

1880. - Francuska je anektirala pacifičko ostrvo Otaheite (Tahiti), koje je od 1842. bilo francuski protektorat.

1882. - U Beogradu je pušten u rad prvi savremeni vodovod koji je napravljen prema projektu nemačkog inženjera Oskara Smrekara. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi.

1886. - Rođen je francuski državnik Rober Šuman (Robert Schuman), premijer (1947-48). Na njegov predlog ("Šumanov plan") osnovana je 1952. Evropska zajednica za ugalj i čelik iz koje je kasnije nastala Evropska unija.

1900. - Rođen je francuski pisac Antoan Mari Rože de Sent Egziperi (Antoine Marie Roger, Saint Exupery), autor bestselera "Mali princ", jednog od najlepših dečjih romana u svetskoj književnosti. Nestao je u julu 1944. nad Mediteranom kao pilot savezničkog aviona u Drugom svetskom ratu.

1914. - Rođen je češki kompozitor Rafael Kubelik, dirigent Češke filharmonije. Emigrirao je 1948. i karijeru nastavio u SAD kao dirigent simfonijskog orkestra u Čikagu (1950), potom u Londonu kao direktor Kovent Gardena.

1922. - Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih pesnika srpske književnosti u drugoj polovini 20. veka. ("Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Uspravna zemlja", "Vučja so", "Živo meso", "Kuća nasred druma").

1939. - Sletanjem aviona "Diksi kliper" na aerodrom u Lisabonu obavljen je prvi komercijalni let iz SAD u Evropu.

1941. - U Švajcarskoj je umro poljski državnik, pijanista i kompozitor, Ignac Jan Paderevski (Ignacy, Paderenjski), učesnik u akcijama za nezavisnost Poljske tokom Prvog svetskog rata, premijer i šef diplomatije (1919-21).

1949. - Južna Afrika je politiku aparthejda proglasila državnom doktrinom.

1974. - Izabela Peron (Isabel) je zamenila obolelog muža Huana Perona na mestu predsednika Argentine.

1980. - Vigdis Finbogadotir (Finnbogadotir) izabrana je za predsednika Islanda. To je bilo prvi put da je za šefa države u Evropi izabrana žena na neposrednim izborima.

1992. - Snage bosanskih Srba napustile su sarajevski aerodrom "Butmir" nakon dvomesečne opsade i predale ga pod kontrolu mirovnih trupa UN (UNPROFOR). Time je omogućeno dostavljanje humanitarne pomoći stanovništvu Sarajeva.

1995. - Više od 500 ljudi poginulo je u Seulu (Južna Koreja) kada se srušila petospratna robna kuća.

1995. - Umrla je američka filmska glumica Lana Tarner (Turner), holivudska zvezda pedesetih godina 20. veka ("Monsunske kiše", "Ljubav je snašla Endija Hardija", "Imitacija života").

1998. - Bivši gradonačelnik Vukovara Slavko Dokmanović, osumnjičen za ratne zločine u Hrvatskoj 1992. izvršio je samoubistvo u zatvoru u Ševeningenu, blizu Haga.

1999. - Mitingom u Čačku, na kojem se okupilo oko 10.000 ljudi, opozicioni blok Savez za promene počeo je proteste protiv režima predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića. Protesti su se u narednim mesecima svakodnevno održavali u velikom broju mesta u Srbiji, uključujući i Beograd.

1999. - Turska je osudila na smrt vođu kurdskih pobunjenika Abdulaha Odžalana.

2000. - Umro je Vitorio Gasman (Vittorio Gassman), jedan od najvećih italijanskih filmskih i pozorišnih glumaca. Na filmu je radio sa najpoznatijim rediteljima kao što su Dino Rizi (Risi), Etore Skola (Ettore Scola) i Mario Moničeli (Monicelli) ("Sram", "Gorki pirinač", "Miris žene", "Život je roman").

2001. - Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan (63), ponovo je izabran na novi petogodišnji mandat u svetskoj organizaciji.

2001. - Premijer SRJ Zoran Žižić podneo je ostavku dan nakon izručenja Slobodana Miloševića Haškom tribunalu.

2001. - U Briselu je održana prva donatorska konferenacija za SRJ na kojoj je Jugoslaviji obećana pomoć od jedne milijarde i 280 miliona dolara.

2001. - U Beču su ministri inostranih poslova SRJ i četiri bivše jugoslovenske republike potpisali sporazum o sukcesiji, čime je okončan dugogodišnji spor oko nasleđa bivše SFRJ.

2002. - Leka I, sin kralja Zoga, koji je vladao Albanijom od 1928. do 1939. vratio se u zemlju posle 63 godine progonstva.

2003. - Polaganjem zakletve Beatris Merino, ugledni advokat bez političkog iskustva, postala je prva žena premijer u istoriji Perua.

2003. - U 96. godini umrla je čuvena holivudska glumica Ketrin Hepbern (Ketherine Hepburn), koja je igrala u preko 50 filmova i osvojila četiri Oskara za uloge u filmovima: "Jutarnja slava", "Pogodi ko dolazi na večeru", "Zima jednog lava" i "Na zlatnom jezeru".

2004. - Na samitu u Briselu za šefa evropske diplomatije izabran je Visoki predstavnik Evropske uUnije za spoljnu politiku Havijer Solana, koji će postati prvi šef diplomatije EU kada na snagu stupi budući evropski ustav, nakon što ga ratifikuje svih 25 zemalja članica Unije.

2004. - Haški tribunal osudio je bivšeg lidera Srba u Hrvatskoj Milana Babića na 13. godina zatvora, za zločine protiv čovečnosti nad hrvatskim civilima u bivšoj Republici Srpskoj Krajini (RSK) 1991-92. godine. Babić je 5. marta 2006. izvršio samoubistvo u pritvorskoj ćeliji u Sheveningenu.

30. jun

1470. - Rođen je Šarl VIII (Charles), kralj Francuske (1483-98), koji je ženidbom sa Anom od Bretanje dobio u miraz Bretanju, poslednju neujedinjenu francusku oblast.

1520. - Tokom španskog osvajanja Meksika u Tenočtitlanu, gde je kasnije izgrađen Meksiko Sjudad, ubijen je poslednji car Asteškog carstva Montesuma II Ksokojocin (Montezuma Xocoyotzin).

1579. - Ubijen je u Stambolu (Istambul, Turska) Mehmed Paša Sokolović, turski janjičar, Veliki vezir Porte, veoma važna politička figura otomanske carevine. Zadnjih 15 godina života bio je defakto apsolutni vladar turske države. Rodjen je u jugoistočnoj Bosni, od pravoslavnih roditelja a Turci su ga odveli u janjičare kao dete. Tokom života je zauzimao visoke položaje tokom vladavine tri turska sultana, Sulejmana Veličanstvenog, Selima Drugog i Murata Trećeg. Bio je Komanadant carske garde, Visoki Admiral Mornarice, Treći Vezir, zatim Drugi, i na kraju Veliki Vezir carstva. Jedan od spomenika njegove vladavine je i veliki most preko Drine, čuvena 'Na Drini ćuprija', u Višegradu.

1812. - Kanadske vlasti 'Gornje Kanade' (Upper Canada) naložile su američkim državljanima da u roku od 12 dana napuste Ontario.

1859. - Na konopcu razapetom iznad Nijagarinih vodopada, Čarls Blondin (Charles) je pred 25.000 gledalaca prešao iz SAD u Kanadu.

1876. - Srbija i Crna Gora, u savezništvu s Rusijom, objavile su rat Turskoj.

1886. - Prvi put je krenulo voz sa jedne obale Kanade na drugu. Putnici su stigli u Port Mudi, u Britiš Kolumbiji, 4. jula iste godine

1893. - Rođen je britanski političar i društveni teoretičar Harold Leski (Laski). Kao uticajni član Laburističke stranke zalagao se za ekonomske i socijalne reforme, čime je doprineo pobedi laburista na izborima 1945.

1893. - Rođen je lider nemačkih komunista Valter Ulbriht (Walter Ulbricht). Emigrirao je 1933. u Moskvu, gde je ostao do završetaka Drugog svetskog rata, 1950. je postao prvi sekretar Jedinstvene radničke partije Nemačke (DDR), a od 1960. predsednik Državnog veća Demokratske Republike Nemačke.

1908. - U Sibiru, u oblasti Tunguska (Tunguzija), u Rusiji, je je došlo do strahovite eksplozije, do danas ne sasvim razjašnjene. Eksploziju je najverovatnije izazvao vazdušni udar meteora ili komete na visini od 6 do 10 kilometara iznad površine Zemlje. Energija eksplozije je kasnije procenjena izmedju 10 i 15 megatona TNT-a. Od eksplozije je porušeno oko 60 miliona stabala na površini od preko 2150 kvadratnih kilometara.

1913. - Naredbom bugarskog cara Ferdinanda izvršen je prepad na srpsku i grčku vojsku u Makedoniji. Usledila je bitka na Bregalnici kojom je počeo Drugi balkanski rat u koji je 10. jula ušla i Rumunija zaposevši severnu Bugarsku. Rat je završen mirom u Bukureštu 10. avgusta iste godine.

1930. - Velika Britanija je priznala nezavisnost Iraka, koji je na međunarodnoj konferenciji u San Remu 1920. proglašen za britansko mandatno područje.

1934. - Dogodila se u Nemačkoj tzv. 'Noć digačkih noževa' u kojoj su se, pod imenom 'Operacija čišćenja krvi', Hitlerove nacističke pristalice obračunale sa svojim političkim protivnicima. Zvanično, ubijeno je 77 osoba, mada se smatra da je preko 400 ljudi nastradalo.

1936. - Objavljen je roman 'Prohujalo sa vihorom' (Gone with the Wind) koji je napisala Margaret Mičel (Mitchell). Roman je postigao svetsku slavu, postao bestseller a po njemu je snimljen i film.

1936. - Etiopski car Haile Selasije I (Selassie) uputio je, u sedištu Lige naroda, apel za pomoć povodom invazije Italije na Etiopiju. Liga naroda odredila je sankcije protiv Italije, ali one nisu poštovane.

1938. - Umro je srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata Milan Rakić. Bio je član Srpske kraljevske akademije i predsednik srpskog PEN kluba. Njegove pesme ubrajaju se u najbolja ostvarenja u srpskoj lirici 20. veka ("Dolap", "Jefimija", "Na Gazimestanu").

1943. - Američke trupe iskrcale su se u Drugom svetskom ratu na ostrvo Nova Džordžija (Solomonska ostrva). Tokom operacije oboren je 121 japanski avion.

1946. - SAD su izvršile nuklearnu probu na pacifičkom ostrvu Bikini.

1948. - Jugoslovenska štampa objavila je Rezoluciju Informacionog biroa komunističkih i radničkih partija (Informbiro) o stanju u Komunističkoj partiji Jugoslavije i odgovor Centralnog komiteta KPJ kojim se odbacuju optužbe iznete u Rezoluciji. Usledila su hapšenja i zatvaranja članova KPJ koji su se opredeli za stavove Informbiroa.

1950. - Američki predsednik Hari Truman (Harry) izdao je naređenje američkim trupama stacioniranim u Japanu da pomognu Republici Koreji da odbije napad Severne Koreje.

1960. - Republika Kongo (Zair) proglasila je nezavisnost od Belgije. Za prvog predsednika izabran je Džozef Kasavubu (Joseph), a za premijera Patris Lumumba (Patrice).

1963. - Kardinal Đovani Batista Montini (Giovanni Battista) ustoličen je kao papa Pavle VI, čiji je pontifikat obeležen sprovođenjem ideje o pomirenju sa ostalim hrišćanskim crkvama.

1966. - Rodjen je američki bokser teške kategorije, prvak sveta u profesionalnom boksu, Majk Tajson (Mike Tyson).

1971. - Posle naizgled pesprekornog povratnog sletanja, u Kazahstanu su, u kapsuli pronadjeni mrtvi kosmonauti sovjetskog vasionskog broda Sojuz 11, kada je zbog neispravnog ventila, vazduh iz broda 'iscureo' iz letelice.

1974. - Tokom molitve u crkvi ubijena je Alberta King, šest godina nakon ubistva njenog sina Martina Lutera Kinga, lidera američkih Crnaca u borbi za ravnopravnost i dobitnika Nobelove nagrade za mir 1964.

1974. - Čuveni ruski baletski igrač Mihail Barišnjikov napustio je, tokom turneje u Kanadi, ansambl baleta Boljšoj teatra i ostao da živi na Zapadu.

1977. - Umro je Roberto Roselini (Rossellini), italijanski filmski režiser.

1984. - Džon Tarner (John N. Turner) je postao 17. predsednik vlade Kanade.

1989. - Sudanski general Omar Hasan al-Bašir (Hassan al-Bashir) oborio je u državnom udaru vladu Sadeka al-Mahdija (Sadeq).

1990. - Počelo je ujedinjavanje privrednih sistema Istočne i Zapadne Nemačke.

1995. - Bošnjačka vlada u Sarajevu prekinula je sve kontakte sa specijalnim izaslanikom UN Jasušijem Akašijem (Yasushi Akashi), optužujući ga za popustljiv stav prema bosanskim Srbima.

1996. - Pod snažnim pritiskom međunarodne zajednice i predsednika Srbije Slobodana Miloševića, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić preneo je predsednička ovlašćenja na potpredsednicu RS Biljanu Plavšić.

1997. - Kina je preuzela upravu nad gradom'državom Hong Kongom, čime je završen period od 156 godina britanske kolonijalne vladavine nad Hong Kongom. Mnogi stanovnici su u panici napuštali grad, bojeći se dolaska komunističkog režima iz Kine. Sve je ipak obavljeno sasvim mirno.

1999. - Škotska je posle skoro 300 godina ponovo dobila svoj parlament.

2001. - Belgijski premijer Gaj Verhofštad posetio je Kongo. To je prva poseta nekog belgijskog zvaničnika toj afričkoj zemlji, nakon hladnog rata i prekida odnosa koji su trajali 20 godina.

2001. - Umro je Čet Atkins (77), legendarni kantri gitarista i predvodnik "Nešvilskog zvuka", akustične muzike sa prizvukom popa.

2001. - Jugoslovenska glumica Tijana Kondić dobila je na filmskom festivalu u Puli, u Hrvatskoj, Zlatnu arenu za najbolju žensku ulogu, za film "Nataša". To je bilo prvo učešće filma iz SR Jugoslavije na ovom festivalu od raspada bivše SFRJ.

2001. - Grupa huligana i političkih ekstremista pretukla je na Trgu Republike u Beogradu nekoliko homoseksualaca i lezbijki i time sprečila održavanje prve "Gej parade" u Srbiji.

2002. - Brazil je pobedom nad Nemačkom, u finalu 17. svetskog prvenstva u fudbalu, u Jokohami u Japanu, izborio rekordnu petu titulu svetskog prvaka.

2003. - Bosanski Srbin Željko Meakić, optužen pred Haškim tribunalom za ratne zločine u logoru Omarska kod Prijedora predao se vlastima RS, a potom izručen tom sudu.

2004. - Visoki predstavnik međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Pedi Ešdaun smednio je predednika parlamenta Republike Srpske (RS) Dragana Kalinića i zabranio mu svaki javni i politički rad. Sa dužnosti u RS smenjeno je još 60 osoba, zbog nesaradnje sa Haškim tribunalom.

2005. - Američki predsednik Džordž Buš (George W. Bush) potpisao je ukaz o dodeljivanju trgovinskih preferencijala Srbiji i Crnoj Gori, čima je ukinut i poslednji deo paketa sancija uvedenih SR Jugoslaviji 1992. godine.

1. jul

1569. - Stvorena je Lublinska unija kojom su se ujedinile Litvanija i Poljska. Deobom Poljske 1795. veći deo Litvanije pripao je Rusiji.

1804. - Rođena je francuska književnica Žorž Sand (George), preteča feminizma, autorka sentimentalnih, socijalnih i seoskih romana i priča ("Indijana", "Lelija", "Đavolja bara", "Majstori trubači", "Povest mog života"). Ostavila je i obimnu prepisku i memoare.

1835. - U Pešti je štampan prvi broj "Serbskog narodnog lista", ilustrovanog književnog nedeljnika Srba u Mađarskoj, koji je pokrenuo publicista i urednik "Letopisa" Matice srpske Teodor Pavlović. List je s kraćim prekidima izlazio do 1848.

1839. - Umro je turski sultan Mahmud II, poslednji vladar iz dinastije Osmana Osvajača. Na vlast je došao 1808. i pokušao da reformama zustavi propadanje osmanskog carstva. Sproveo je reforme u vojsci po evroposkom uzoru i ukinuo janičare. Srbiji je priznao proširenu autonomiju (hatišerif iz 1830. godine).

1860. - Umro je američki industrijalac Čarls Guđer (Charles Goodyear), koji je 1839. otkrio proces vulkanizacije kaučuka što je dorinelo brzom razvoju industrije gume, posebno prozvodnji automobilskih guma.

1867. - Ontario, Kvebek, Nova Škotska i Nju Branzvik proglasile su federalnu uniju Kanada, koja je "Severno-američkim zakonom" britanskog Parlamenta dobila status dominiona.

1872. - Rođen je francuski inženjer i pilot Luj Blerio (Louis Bleriot), utemeljivač francuske avio-industrije. Prvi je avionom preleteo kanal Lamanš 1909. godine.

1876. - Umro je ruski revolucionar, anarhist Mihail Aleksandrovič Bakunjin. Zbog širenja liberalnih ideja, ruski Senat ga je 1844. lišio plemićke titule i osudio na robiju u Sibiru odakle je uspeo da pobegne u zapadnu Evropu gde je nastavio revolucionarne aktivnosti.

1887. - Počela je da radi prva astronomsko-meteorološka stanica u Srbiji koju je u svojoj kući na Vračaru u Beogradu organizovao profesor Velike škole Milan Nedeljković. Godine 1902. on je počeo da izdaje i prvu opštu prognozu vremena.

1896. - Umrla je američka književnica Herijet Elizabet Bičer Stou (Harriet Elizabeth Beecher Stowe), koja je romanom "Čiča Tomina koliba" pridobila brojne savremenike za oslobađanje Crnaca od ropstva.

1902. - Rođen je američki filmski režiser nemačkog porekla Vilijam Vajler (William Wyler), dobitnik Oskara za filmove "Gospođa Miniver", "Ben Hur" i "Najlepše godine našeg života". Proslavio se i filmovima "Male lisice", "Keri", "Praznik u Rimu".

1921. - Prvi put je primenjena vakcina za zaštitu dece od tuberkuloze (BCG).

1921. - Na tajnom sastanku u Šangaju osnovana je Komunistička partija Kine, koja je
1949. preuzela vlast.

1942. - Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu, posle osmomesečne opsade, zauzele Sevastopolj, najvažniju rusku crnomorsku luku na poluostrvu Krim.

1946. - SAD su izvršile probu atomske bombe na atolu Bikini u Pacifiku.

1960. - Gana je postala republika, s prvim predsednikom Kvame Nkrumahom (Kwame).

1961. - Rođen je američki atletičar Karl Luis (Carl Lewis), jedan od najuspešnijih sportista 20. veka. Na Olimpijskim igrama 1984. osvojio je četiri zlatne medalje.

1966. - Održan je Brionski plenum Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, na kojem su iz rukovodstva partije uklonjeni Aleksandar Ranković, potpredsednik SFR Jugoslavije i Svetislav Stefanović, savezni sekretar za unutrašnje poslove, što je značilo i uklanjanje sa državnih funkcija. Kao odgovorni za rad Službe državne bezbednosti, optuženi su za prisluškivanje predsednika SFRJ Josipa Broza Tita i za šovinističku politiku prema Albancima na Kosovu.

1974. - Umro je argentinski general i političar Huan Domingo Peron (Juan), osnivač Peronističkog pokreta. Kao predsednik Argentine (1946-55 i 1973-74) vladao je autokratski, oslanjajući se na vojsku, radničke sindikate i izuzetnu popularnost supruge Eve, koja ga je zamenila na mestu predsednika.

1991. - Na sastanku u Pragu lideri istočnoevropskih zemalja ukinuli su vojni savez Varšavski pakt, osnovan 1955.

1994. - Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat (Yasser) vratio se u Palestinu, posle 27-godišnjeg izbeglištva.

1999. - Umro je južnorodezijski političar Džošua Nkomo (Joshua), borac protiv rasističke vladavine belaca u Južnoj Rodeziji (Zimbabve) i lider pokreta za nezavisnost (1950-70). Sa Robertom Mugabeom formirao je Patriotski front.

2000. - Posle sastanka šefova država u Pjongjangu (13-15. juna) predstavnici dve Koreje potpisali su sporazum o spajanju porodica koje su zbog rata bile razdvojene skoro pola veka.

2003. - SAD su ukinule vojnu pomoć za oko 50 zemalja, uključujući i Srbiju i Crnu Goru. Te zemlje nisu do određenog roka potpisale sa Vašingtonom bilateralni sporazum o neizručivanju državljana SAD Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu.

2004. - Umro je američki glumac Marlon Brando (80), jedan od najuticajnih glumaca svoje generacije i dobitnik Oskara za uloge u filmovima "Kum" i "Na dokovima Njujorka".

2. jul


1489. - Rođen je engleski verski reformator Tomas Krenmer(Thomas Cranmer). Kao kenterberijski nadbiskup (od 1533) omogućio je kralju Henriju VIII da se proglasi poglavarom engleske državne crkve. U vreme restauracije katolicizma pod Marijom Tjudor (Mary Tudor) spaljen je na lomači. Uveo je bogosluženje na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.

1566. - Umro je francuski astrolog Nostradamus, autorknjige "Proročanstva". Bio je lični lekar francuskog kralja Šarla Ix (Charles) i dvorski astrolog Katarine Mediči (Caterina Medici).

1714. - Rođen je nemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Gluk (Christoph Willibald Gluck). Reformisao je operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji ("Orfej i Euridika", "Alcest", "Paris i Helena", "Ifigenija na Tauridi"").

1778. - Umro je francuski filozof i pisac Žan ŽakRuso(Jean-Jacques Rousseau), čije je delo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX veka ("Emil", "Rasprava o poreklu i osnovama nejednakosti među ljudima", "Pismo Dalamberu", "Ispovesti").

1798. - Napoleon Bonaparta zauzeo je Aleksandriju. Nakon nekoliko pobeda nad Mamelucima ušao je u Kairo i nastavio pohod u dolinu Nila i Siriju. Francuska vojska povukla se iz Egipta 1801.

1819. - Velika Britanija je donela zakon kojim se zabranjuje rad dece ispod devet godina u tekstilnoj industriji, a rad dece mlađe od 16 godina ograničava na 12 časova dnevno.

1850. - Umro je Robert Pil, britanski premijer (1834-35;1841-46), osnivač Konzervativne partije. Kao ministar unutrašnjih poslova organizovao je 1829. londonsku policiju, a po skraćenici njegovog imena Bob policajci su dobili nadimak Bobi (Bobby).

1853. - Prelaskom ruske vojske preko reke Prut i napadom na tursketrupe počeo je Krimski rat.

1860. - Rusi su osnovali grad Vladivostok na obali Amurskogzaliva, koji je kasnije postao najznačajnija sovjetska luka (pomorska i vazdušna baza) na sovjetskom Dalekom istoku.

1877. - Rođen je nemački pisac Herman Hese (Hermann Hesse), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1946. ("Igra staklenih perli", "Stepski vuk", "Demijan", "Sidarta").

1900. - Grof Ferdinand fon Cepelin (Zeppelin) izvršio je prvi letvazdušnim brodom (dirižabl) nad Bodenskim jezerom u južnoj Nemačkoj. Kasnije je konstruisao nekoliko takvih vazduhoplova koji su po njemu dobili naziv Cepelin.

1915. - U emigraciji, u Parizu umro je meksički general ipredsednik (1877-80 i 1884-1911) Porfirio Dijas (Diaz).

1925. - Rođen je kongoanski političar Patris Lumumba, osnivač Kongoanskog nacionalnog pokreta i prvi premijer nezavisnog Konga 1960. Smenjen je u septembru iste godine, a u januaru 1961. ubijen je pod nerazjašnjenim okolnostima. Postao je simbol borbe protiv kolonijalizma afričkih naroda.

1940. - Pogođen torpedom s nemačke podmornice, potonuo je brod "Arandora star" koji je prevozio nemačke i italijanske zarobljenike u Kanadu. Nastradalo je više od 750 zarobljenika i članova posade.

1949. - Umro je bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, jedan od osnivača Komunističke partije Bugarske, prvi predsednik bugarske vlade posle Drugog svetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943. Godine 1933. uhapšen je u Berlinu zbog navodnog učešća u paljenju Rajhstaga i na čuvenom "Lajpciškom procesu" razotkrio da je podmetanje požara bila jedna od nacističkih provokacija kojom je režim pravdao teror nad komunistima i socijalistima. Pod pritiskom svetske javnosti pušten je iz zatvora krajem februara 1934.

1961. - Američki pisac Ernest Hemingvej (Hemingnjay) izvršio jesamoubistvo. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1954. ("Zbogom oružje", "Za kim zvona zvone", "Starac i more").

1964. - Predsednik SAD Lindon Džonson (Lyndon Johnson) potpisaoje "Akt o građanskim pravima", kojim je zabranjena rasna diskriminacija.

1966. - Francuska je izvršila prvu od šest proba atomske bombena pacifičkom atolu.

1976. - Proglašeno je ujedinjenje Severnog i Južnog Vijetnama ujednu državu sa glavnim gradom Hanojem.

1989. - Umro je ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, šefsovjetske diplomatije od 1957. do 1985, kada je postao predsednik Vrhovnog sovjeta ŠSR. Na mestu ministra spoljnjih poslova zamenio ga je Eduard Ševardnadže.

1990. - Ne prihvatajući ustavne promene u Srbiji, albanski delegati pokrajinske Skupštine Kosova usvojili su Ustavnu deklaraciju i proglasili odvajanje Kosova od Srbije. Skupština Srbije je 5. jula raspustila pokrajinsku Skupštinu, nakon čega su usledili štrajkovi i protesti kosovskih Albanaca.

1992. - Umro je Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih književnika u drugoj polovini 20. veka. Kao član ilegalne organizacije Savezne demokratske omladine Jugoslavije, posle Drugog svetskog rata bio je nekoliko godina u zatvoru. Jedan je od osnivača Demokratske stranke 1989, prve posleratne opozicione partije u Srbiji ("Vreme čuda", "Kako upokojiti vampira", "Zlatno runo").

1997. - Umro je američki filmski glumac Džejms Stjuart (James Stenjart), dobitnik Oskara 1940. za film "Filadelfijska priča" ("Vrtoglavica", "Čovek koji je suviše znao", "Anatomija jednog ubistva").

1999. - Umro je Mario Puzo, autor bestselera "Kum" prema kojem jeFrensis Ford Kopola (Francis, Copolla) snimio istoimeni film.

2000. - Kandidat Narodne partije akcije i Zelene stranke Visente Foks (Vicente Fox) pobedio je na predsedničkim izborima u Meksiku, čime je okončana vladavina Institucionalne revolucionarne partije, koja je bila na vlasti od 1929. godine.

2000. - Prvo usađivanje mehaničkog srca izvršeno je u SAD.Sedmočasovnu operaciju izveli su hirurzi Univerziteta Luizvila Leman Grej (Grey) i Robert Dauling (Dowling).

2002. - Američki milioner i avanturista Stiv Foset (Steve Fossett) postao je prvi čovek koji je balonom obišao svet, preletevši 31.380 kilometara.

3. jul

321. - Rimski car Konstantin II, hrišćanin, proglasio jenedelju za dan odmora i verskog obreda.

1423. - Rođen je francuski kralj Luj XI (Louis), koji je tokomvladavine (1461-83), dajući gradovima privilegije, podstakao razvoj zanatstva i trgovine. Modernizovao je stare i podigao nove visoke škole.

1583. - Ruski car Ivan Grozni ubio je, u nastupu gneva, sina. Ovajautokrata sproveo je značajne reforme u Rusiji, a zbog okrutnog odnosa prema boljarima dobio je naziv Grozni. Kao tragični lik bio je inspiracija slikarima, muzičarima, književnicima, filmskim rediteljima...

1608. - Francuski istraživač Samiel de Šamplen (Samuel,Champlain) osnovao je kanadski grad Kvebek.

1642. - Umrla je francuska kraljica Marija de Mediči (Marie, Medici), kćerka toskanskog vojvode Frančeska de Medičija. Posle ubistva kralja Anrija IV (Henri) vladala je kao regentkinja (1610-17) uz sina Luja XIII (Louis). Za nju je građena Palata Luksemburg u Parizu čije su dvorane bile ukrašene 21 Rubensovom slikom koje se sada nalaze u Luvru.

1775. - General Džordž Vašington (George Washington), kasnije izabran za prvog predsednika SAD (1789), zvanično je preuzeo komandu nad vojskom kolonista u Američkom ratu za nezavisnost.

1849. - Francuske trupe su ušle u Rim savladavši otpor snaga Đuzepea Garibaldija (Giuseppe) i ponovo ustoličile poglavara rimokatoličke crkve papu Pija IX.

1881. - Pod pritiskom Velike Britanije, Turska je potpisala konvenciju s Grčkom kojom su Grci dobili Tesaliju i delove Epira.

1883. - Rođen je austrijski pisac Franc Kafka (Franz). Njegovadela, među kojima su najpoznatiji romani "Proces" i "Zamak" i pripovetka "Metamorfoza", imala su presudan uticaj na evropsku književnost 20. veka.

1904. - Umro je Teodor Hercl (Theodor Herzl), osnivač i lider cionističkog pokreta. Organizovao je prvi cionistički kongres u Bazelu (1897) i bio je prvi predsednik Svetske cionističke organizacije. U delu "Jevrejska država" (1896) izneo je plan za osnivanje jevrejske države u Palestini.

1940. - Britanci su onesposobili veliki deo francuske flot estacionirane u Oranu u severnoj Africi da ne bi došle u posed Nemačke. Francuzi nisu pristali da, nakon kapitulacije Francuske, predaju flotu dobrovoljno, pa je najveći deo uništen, a poginulo je preko 1.000 francuskih mornara.

1944. - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodi leglavni grad Belorusije Minsk i zarobile 100.000 nemačkih vojnika.

1954. - 1962 - Alžir je stekao nezavisnost posle 132 godine francuske kolonijalne vlasti.

1972. - Indija i Pakistan su potpisali mirovni sporazum, čime jeokončan sukob izazvan 1971. građanskim ratom u Istočnom Pakistanu (Bangladeš).

1987. - Ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Klaus Barbi(Barbie), lokalni šef Gestapoa, nazvan "kasapin iz Liona", osuđen je u Francuskoj na doživotnu robiju.

1988. - Raketa sa američkog ratnog broda "Vensen" oborila jeiznad Persijskog zaliva u poslednjoj sedmici iransko-iračkog rata iranski putnički avion "Erbas A300". Poginulo je svih 290 ljudi u letilici.

1995. - Jugoslovenski košarkaši postali su evropski šampioni naprvenstvu u Atini. Pobeda je burno proslavljena u zemlji, a oduševljenje je bilo pojačano i zbog trogodišnje međunarodne izolacije SR Jugoslavije.

1996. - Predsednik Rusije Boris Jeljcin pobedio je u drugom izbornom krugu komunističkog kandidata Genadija Zjuganova, i time započeo drugi predsednički mandat.

2001. - Ruski avion "tupoljev 154" srušio se kod Irkutska.Poginulo je svih 145 putnika i članova posade.

2001. - Na prvom pojavljivanju pred Međunarodnim sudom za ratnezločine u Hagu bivši predsednik SRJ Slobodan Milošević izjavio je da ne priznaje taj sud i odbio da se izjasni o optužnici koja ga tereti za progon, deportaciju i ubijanje kosovskih Albanaca 1999.

2004. - Manastir Visoki Dečani uvršten je na listu svetske baštine UNESKO-a kao peti spomenik iz Srbije i Crne Gore. Na listi UNESKO-a nalazi se ukupno 754 spomenika iz celog sveta.

2004. - Umro je Andrijan Nikolajev, ruski kosmonaut koji je 1962.godine postavio rekord u boravku u svemiru kružeći oko Zemlje 64 puta za ukupno 96 sati.

4.7.

Na današnji dan 1900. godine rođen Luis Daniel Armstrong, američki pevač i džez - trubač. Luis Danijel Armstrong, kasnije nazvan "Sačmo" i "Paps", počeo je da se bavi muzikom svirajući trubu na parobrodima, u barovima, a zatim u ansamblu Kida Orija. Na poziv Džoa Kinga Olivera stigao je 1922. godine iz rodnog Nju Orleansa u Čikago. Bio je to početak zlatne ere džeza. Istoričari džeza navode da je u Čikagu prosto "oduvao" svoje kolege, ali i publiku koja je dolazila da ga čuje. Godine 1925. prešao je u Njujork, u orkestar Flečera Hendersona, a zatim sledi ulazak u studio. Snima ploče sa orkestrom Hendersona, Klarensa Vilijemsa, sa pevačicama Besi Smit i Ma Rejni... Sačmo postaje svetski poznati muzičar. Od kreolskog džeza i diksilenda koji su se svirali na američkom jugu, Armstrong je stvorio autentični muzički izraz koji i danas važi za jedan od najznačajnijih doprinosa američke kulture svetskoj muzičkoj riznici. Pevao je i svirao sa Bingom Krozbijem, Frenkom Sinatrom, Elom Ficdžerald, Djukom Elingtonom, Leonardom Bernštajnom... Godine 1944. izabran je za najboljeg džez - muzičara na svetu i tada je priredio prvi džez koncert u Metropolitenu. Armstrong je nastupao i u Beogradu. Aprila 1959. godine održao je dva veličanstvena koncerta u Domu sindikata, koje je direktno prenosila Radio televizija Beograd.

1776.- U Filadelfiji objavljena Deklaracija nezavisnosti Sjedinjenih Američkih Država

1804.- Rođen Natanijel Hotorn, američki književnik (Salem, 04. 07. 1804 - Plimut, 19. 05. 1864)

1807.- Rođen Đuzepe Garibaldi, italijanski revolucionar, vođa oslobodilačkog pokreta za ujedinjenje Italije (Nica, 04. 07. 1807 - Kaprera, 02. 06. 1882)

1826.- Umro Tomas Džeferson, američki pravnik, političar i državnik, predsednik SAD (Šedvel, 13. 04. 1743 - Montičelo, 04. 07. 1826)

1831.- Umro Džejms Monro, američki političar i državnik, predsednik SAD (Monro Krik, 28. 04. 1758 - Njujork, 04. 07. 1831)

1845.- Uveden javni gradski saobraćaj u Novom Sadu

1848.- Umro Fransoa Rene de Šatobrijan, francuski književnik i diplomata (Sen - Malo, 04. 09. 1768 - Pariz, 04. 07. 1848)

1853.- Rođen Petar Bojović, vojvoda (Mišićevo, 04. 07. 1853 - Beograd, 20. 01. 1945)

1855.- Rođen Vlaho Bukovac, slikar (Cavtat, 04. 07. 1855 - Prag, 23. 04. 1922)

1927.- Rođena Đina Lolobriđida, italijanska filmska glumica (Subjak, 04. 07. 1927)

1934.- Umrla Marija Sklodovska Kiri, francuski fizičar i hemičar, akademik, nobelovac (Varšava, 07. 11. 1867 - Savoja, 04. 07. 1934)

1940.- Rođen Filip David, književnik, urednik RTS-a, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu (Kragujevac, 04. 07. 1940)

1941.- Politbiro CK KPJ doneo odluku o dizanju ustanka protiv okupatora u Drugom svetskom ratu

1995.- Umro Arsen Diklić, književnik, filmski i TV scenarista (Staro Selo, 14. 11. 1922 - Beograd, 04. 07. 1995)

1997.- Umro Miguel Najdorf, argentinski šahista (Varšava, 15. 04. 1910 - Malaga, 04. 07. 1997)

2002.- Umro Aleksandar Karakušević - Klas, karikaturista, novinar i slikar - grafičar (Skoplje, 17. 11. 1928 - Beograd, 04. 07. 2002)

2004.- Umro Andrijan Nikolajev, ruski kosmonaut, heroj Sovjetskog Saveza (Šoršeli, 05. 09. 1929 - Čeboksara, 04. 07. 2004)

2006.- Umro Bogdan Dečermić, novinar "Borbe" i "Novosti" (Zagreb, 1928 - Beograd, 04. 07. 2006)

2007.- Umro Vladeta Vlatković, novinar RTB-a (Beograd , 28. 04. 1925 - Beograd, 04. 07. 2007)

2007.- Umro Bil Pinkni, američki muzičar, član grupe "Drifters" (Dalzel, 15. 08. 1925 - Dejtona Bič, 04. 07. 2007

5.7.2010

Književnik, književni kritičar, publicista i prevodilac Augustin - Tin Ujević rođen je na današnji dan 1891. godine. Filozofski fakultet je završio u Zagrebu, a zatim je boravio u Parizu, Beogradu, Sarajevu i Splitu, da bi se 1940. konačno nastanio u Zagrebu. Njegova prva samostalna knjiga pesama "Lelek sebra" predstavlja novinu u jugoslovenskoj poeziji, donoseći čudesnu, potresnu dramu poraženog čoveka. Usledile su knjiga pesama "Kolajna" i dela iz oblasti poetske proze. Njegovi eseji su znalačka filozofska i estetička osvetljavanja poetskih struktura i sudbina velikih pesnika Getea, Bodlera i Remboa. Ostao je upamćen kao veliki boem, označavajući boemiju modernog vremena kao "njen defetizam prema životu, prema njegovim ograničenjima i sporom tempu ostvarenja, fenomen dekadence u epohi imperijalizma".

Najveća tenkovska bitka u istoriji ratovanja i jedna od najznačajnijih pobeda saveznika u Drugom svetkom ratu, Bitka kod Kurska, počela je 5. jula 1943. godine. Namera nemačkih snaga bila je razbijanje središnjeg dela Istočnog fronta, posle čega je palaniran napad na Moskvu. Cilj nemačke ofanzive, pod tajnim nazivom "Citadela", bio je obuhvatiti sovjetsku prestonicu i naneti odlučujući udarac Crvenoj armiji. U bici je učestvovalo 50 divizija Vermahta, ukupne jačine oko 900.000 vojnika, 2.700 tenkova i samohodnih i jurišnih topova, 10.000 artiljerijskih i minobacačkih cevi, uz podršku oko 2.000 aviona. Snage Crvene armije brojale su 12 armija. Sovjeti su imali izvesnu brojčanu prednost u ljudstvu i naoružanju - 20.000 topova i minobacača, 920 raketnih bacača "kaćuša", 3.600 tenkova, i podršku 2.400 aviona. Najžešće borbe vođene su oko sela Prohorovka. Uprkos većim gubicima, sovjetske snage su izvele uspešan protivnapad i do 23. avgusta Nemci su bili poraženi. Njihovi gubici iznosili su preko pola miliona poginulih, ranjenih i zarobljenih. Stvarni sovjetski gubici obelodanjeni su tek 1991. Tada je saopšteno da su sovjeti imali oko 800.000 poginulih, ranjenih i nestalih. Pobedom u Kurskoj bici, inicijativa na Istočnom frontu prešla je na stranu Crvene armije.

1811.- Venecuela postala prva južnoamerička država koja je proglasila nezavisnost od Španije

1832.- Pojavio se prvi plakat u Beogradu

1857.- Rođena Klara Cetkin, nemački revolucionar, pisac i publicista, osnivač međunarodnog ženskog radničkog pokreta (Viderau, 05. 07. 1857 - Arhangelsk, 20. 06. 1933)

1887.- Rođen Kosta Todorović, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, predsednik Srpskog lekarskog društva, akademik (Beograd, 05. 07. 1887 - Beograd, 19. 09. 1975)

1889.- Umro Jakov Ignjatović, književnik i advokat, akademik (Sentandreja, 08. 12. 1822 - Novi Sad, 05. 07. 1889)

1901.- Rođen Sergej Vladimirovič Obrascov, ruski pozorišni glumac i reditelj, osnivač pozorišta lutaka (Moskva, 05. 07. 1901 - Moskva, 10. 05. 1992)

1911.- Rođen Žorž Pompidu, francuski politčar i državnik, premijer i predsednik Francuske (Overnj, 05. 07. 1911 - Pariz, 02. 04. 1974)

1928.- Rođen Stevan Raičković, književnik, akademik (Neresnica, 05. 07. 1928 - Beograd, 06. 05. 2007)

1929.- Rođen dr Jovan Rašković, psihijatar, osnivač i prvi predsednik Srpske demokratske stranke u Hrvatskoj, akademik (Knin, 05. 07. 1929 - Beograd, 28. 07. 1992)

1941.- Osnovan koncentracioni logor na Banjici

1954.- Elvis Prisli snimio prvu pesmu

1983.- Umro Radosav Bošković, slavista, profesor Beogradskog univerziteta (Orja Luka, 1907 - Beograd, 05. 07. 1983)

1990.- Skupština SR Srbije usvojila Zakon o prestanku rada Skupštine i Izvršnog veća Kosova zbog njihovog secesionističkog delovanja

1999.- Umro Otac Mitrofan, epitron manastira Hilandar (Ratari, 1923 - Kakov, 05. 07. 1999)

2003.- Umro Milo Miranović, pozorišni, filmski i TV glumac (Kokoti, 23. 03. 1942 - Beograd, 05. 07. 2003)

2007.- Umro Režin Krespen, francuska operska pevačica, sopran i mecosopran (Marsej, 23. 02. 1927 - Pariz, 05. 07. 2007)

2007.- Umro Džordž Meli, britanski džez-pevač (Liverpul, 17. 08. 1926 - London, 05. 07. 2007)

6.7.

Vojvoda srpske vojske Živojin Mišić, jedan od najbrilijantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata, rođen je na danšnji dana 1855. godine. Obrazovao se u Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi. Na Vojnoj akademiji u Beogradu od 1898. do 1904. predavao je strategiju. U srpsko-turskim ratovima, od 1876. do 1878. i 1885, komandovao je bataljonom. Penzionisan je 1904, zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima, koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Posle austrougaske aneksije Bosne i Hercegovine aktiviran je 1909, na zahtev načelnika Glavnog generalštaba vojvode Radomira Putnika i postavljen za njegovog pomoćnika. U Prvom balkanskom ratu iskazao se kao sjajan strateg, jedan od najzaslužnijih za pobedu u Kumanovskoj bici 1912. U Balkanskim ratovima i na početku Prvog svetskog rata bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande. Na sopstvenu molbu 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen je za komandanta Prve armije. Povrativši joj poljuljani moral, izuzetnim taktičkim potezima, uspeo je da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka bila je sukob 300.000 austrougarskih vojnika sa 120.000 srpskih vojnika. Za briljantnu strategiju kojom je tada nadmudrio austrougarsku komandu unapređen je u čin vojvode.
Poznata meksička slikarka Frida Kalo Kalderon rođena je 6. jula 1907. godine. Rođena je kao Magdalena Karmen Frida Kalo i Kalderon u Kohoakanu, koji je u to vreme bio malo predgrađe grada Meksika. Bila je zapažena po svojoj nuobičajnoj pojavi, jako naglašenim obrvama i tankim brčićima koje nije uklanjala. Slikajući sopstvena iskustva, njeni radovi su često bili šokantni u prikazima bola i teškog života žena. Čak 55 od njene 143 slike su autoportreti, koji sadrže lični simbolizam. Bila je pod uticajem autohtone meksičke kulture, čije je viđenje slikala jakim bojama, mešavinom realizma i simbolizma. Njene slike su privukle pažnju slikara Dijega Rivere, za koga se kasnije i udala. Bila je aktivni pristalica komunizma. Smatra se da je bila u vezi sa Lavom Trockim, koga su sovjetski agenti ubili u Meksiku 1940. godine. Posle smrti Trockog, Frida ga se odriče i postaje staljinista-antirevolucionar.

1415.- Jan Hus, češki verski i prosvetni reformator i rektor Karlovog univerziteta u Pragu, spaljen na lomači (Husinc, 1371 - Kostanc, 06. 07. 1415)

1533.- Umro Ludoviko Ariosto, italijanski književnik (Ređo Emilija, 08. 09. 1474 - Ferara, 06. 07. 1533)

1838.- Rođen Vatroslav Jagić, istoričar književnosti i književni kritičar (Varaždin, 06. 07. 1838 - Beč, 05. 08. 1923)

1859.- Rođen Verner fon Hajdenstam, švedski književnik, nobelovac (Olshamer, 06. 07. 1859 - Evralid, 20. 05. 1940)

1885.- Francuski biolog i hemičar Luj Paster prvi put uspešno primenio vakcinu protiv besnila na ljudskom biću, pacijentu Jozefu Majsteru

1893.- Umro Gi de Mopasan, francuski književnik (Turvil, 05. 08. 1850 - Otej, 06. 07. 1893)

1909.- Rođen Andrej Gromiko, sovjetski političar i diplomata, ministar inostranih poslova SSSR-a (Minsk, 06. 07. 1909 - Moskva, 02. 07. 1989)

1927.- Rođena Dženet Li, američka filmska glumica, dobitnica "Oskar"-a (Mersd, 06. 07. 1927 - Los Anđeles, 04. 10. 2004)

1937.- Poginuo Blagoje Parović, revolucionar, španski borac (Beograd, 25. 03. 1903 - Bruneta, 06. 07. 1937)

1937.- Rođen Vladimir Aškenazi, ruski pijanista i dirigent (Gorki, 06. 07. 1937)

1946.- Rođen Silvester Stalone, američki filmski glumac, režiser i scenarista, dobitnik "Oskar"-a (Njujork, 06. 07. 1946)

1962.- Umro Viljem Fokner, američki književnik, nobelovac (Nju Albani, 25. 09. 1897 - Oksford, 06. 07. 1962)

1971.- Umro Luis Armstrong, američki pevač i džez - trubač (Nju Orleans, 04. 07. 1900 - Njujork, 06. 07. 1971)

2000.- Umro Lazar Koliševski, političar i državnik, predsednik Predsedništva SFRJ, narodni heroj (Sveti Nikola, 12. 02. 1914 - Skoplje, 06. 07. 2000)

2004.- Umro Tomas Klestil, austrijski političar i državnik, predsednik Austrije (Beč, 04. 11. 1932 - Beč, 06. 07. 2004)

2005.- Umro Klod Simon, francuski književnik, nobelovac (Antananarivo/Tananariv, 10. 10. 1913 - Pariz, 06. 07. 2005)

2008.- Umrla Olga Bruči, operska pevačica, prvakinja Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu (Prelog, 1923 - Poreč, 06. 07. 2008)

7. jul

1307. - Umro je engleski kralj Eduard I (Edward) na putu prema Škotskoj, gde je krenuo da uguši ustanak.

1572. - Umro je Sigismund II August, poslednji poljski kralj izdinastije Jageloviča. Tokom njegove vladavine (od 1548) stvorena je unija Poljske, Litvanije i Zapadne Prusije (Lublinska unija 1569). Proglasio je 1572. opštu slobodu veroispovesti.

1585. - Pod pritiskom katoličke "Svete lige" francuski kralj Anri III (Henry) izdao je Nemurski edikt protiv hugenota.

1752. - Rođen je Žozef Mari Žakar (Joseph Marie Jacljuard),francuski pronalazač, izumitelj razboja za tkanje (1801).

1807. - U Tilzitu je potpisan mirovni ugovor kojim je završen rat Francuske i Rusije, učesnice u koaliciji protiv Napoleona. Ugovor, koji je ostao na snazi do Napoleonove invazije na Rusiju 1812, podrazumevao je i savezništvo, a Napoleon se, pored ostalog, obavezao da neće progoniti Crnogorce zbog njihove borbe protiv Francuske.

1815. - Savezničke snage (Šesta koalicija protiv Napoleona) ušle su u Pariz nakon abdikacije Napoleona Bonaparte.

1816. - Umro je irski dramski pisac i političar Ričard Šeridan(Richard Sheridan), autor popularnih komedija "Škola skandala" i "Kritičar". Kao član britanskog parlamenta (1780-1812) proslavio se kao politički govornik.

1854. - Umro je nemački fizičar Georg Simon Om (Ohm). Po njemuje dobila ime jedinica za merenje eletričnog otpora u međunarodnom sistemu mera (om).

1860. - Rodio se austrijski kompozitor Gustav Mahler, poslednji od velikih bečkih simfoničara. Umro je 18 maja 1909.

1860. - Rođen je austrijski kompozitor i dirigent Gustav Maler(Mahler), autor devet čuvenih simfonija i ciklusa pesama. Bio je direktor Bečke opere (1897-1907) koja je pod njegovom upravom doživela zlatno doba.

1887. - Rođen je francuski slikar i grafičar rusko-jevrejskog porekla Mark Šagal (Marc Shagall). Veći deo života proveo je u Parizu, ali se inspirisao ruskim folklorom i uspomenama iz detinjstva. Ilustrovao je Gogoljeve "Mrtve duše" i Bibliju i oslikao parisku Operu, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN u Njujorku i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1890. - The electric chair was used for the first time in the United States

1893. - U Zagrebu je rođen hrvatski pisac Miroslav Krleža, jednaod najznačajnijih ličnosti u kulturno-književnim zbivanjima 20. veka na jugoslovenskom prostoru. Od 1950. bio je na čelu Jugoslovenskog leksikografskog zavoda i glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije. Njegov obimni književni opus obuhvata poeziju, romane, pripovetke, drame, eseje ("Hrvatski bog Mars", "Povratak Filipa Latinovića", "Gospoda Glembajevi", "U agoniji").

1898. - SAD su anektirale Havajska ostrva.

1901. - Vittorio de Sica, Italian film director

1911. - Rođen je italijanski kompozitor Đan Karlo Menoti (Gian Carlo Menotti), poznat po operama sa temama iz savremenog života, za koje je sam pisao libreta ("Konzul", "Medijum", "Amelija na balu"). Osnovao je muzički festival u Spoletu.

1922. - Pierre Cardin, French fashion designer

1930. - Umro je engleski pisac Artur Konan Dojl (Arthur Conan Doyle), lekar po zanimanju. Oprobao se u različitim književnim žanrovima, ali je svetsku popularnost stekao pričama o detektivu Šerloku Holmsu (Sherlock Holmes).

1937. - Sukobom japanskih i kineskih trupa kod mosta Marko Poloblizu Pekinga počeo je japansko-kineski rat.

1940. - Ringo Starr, Beatles drummer

1941. - Bill Oddie, Comedian and bird watcher

1941. - U Srbiji je počeo ustanak protiv nemačke okupacije, podvođstvom komunista.

1941. - United States armed forces arrived in Iceland

1941. - Michael Howard, Conservative cabinet minister

1971. - The US Apollo 15 spacecraft returned from its lunar landing mission

1978. - Nakon sticanja nezavisnosti od Velike Britanije proglašena je država Solomonski Otoci.

1985. - Robert Mugabe became the first President of the newly named Zimbabwe

1986. - The South African banning order on Winnie Mandella was lifted

1991. - Usvojena je Brionska deklaracija o mirnom rešenju jugoslovenske krize, kojom se vlada SFR Jugoslavije obavezala da će povući saveznu vojsku (JNA) iz Slovenije, a slovenačke vlasti na demobilizaciju slovenačkih trupa. Odluke Slovenije i Hrvatske o nezavisnosti suspendovane su na tri meseca. Prihvaćeno je da u Sloveniju i Hrvatsku dođu posmatrači EZ.

1994. - U Jemenu je okončan dvomesečni građanski rat ulaskomtrupa Severnog Jemena u glavni grad Južnog Jemena Aden.

1995. - U Beogradu je otvorena prva podzemna železnička stanica.

2000. - U Beogradu je umro jugoslovenski kompozitor i muzikolog Nikola Hercigonja. Njegova muzika inspirisana je nacionalnom istorijom i folklorom (scenski oratorijum "Gorski venac", simfonijski ples "Linđo", ciklusi pesama za glas i orkestar, muzika za film).

2000. - Ceo tiraž knjige "Hari Poter i vatreni pehar", četvrti nastavak avantura dečaka mađioničara, rasprodat je u pretplati, pre nego što je izašao iz štampe.

2001. - Nakon četiri dana pregovora SAD su predale japanskim vlastima narednika Timotija Vudlenda, osumnjičenog za silovanje mlade Japanke na ostrvu Okinava, čime je razrešen diplomatski spor između dve zemlje. Vudlend je kasnije osuđen na 32 meseca zatvora. Slučaj je izazvao revolt kod žitelja ovog japanskog ostrva, na kojem su 1995. godine tri američka vojnika silovala 12-godišnju devojčicu.

2003. - Odlukom visokog predstavnika međunarodne zajednice u BiH Pedi Ešdauna zamrznuti su bankovni računi 14 osoba u BiH, među kojima su i članovi porodice haškog optuženika Radovana Karadžića.

2005. - U seriji eksplozija u podžemnoj železnici i gradskom autobusu u Londonu život je izgubilo 56 lica, a preko 700 je povređeno. Odgovornost za napade preuzela je islamistička grupa Al Kaida za Evropu.

Dogodilo se na današnji dan - 8. jul


1693. - Njujork je prvi među američkim kolonijama uveo nošenje policijskih uniformi.

1709. - Odigrala se bitka kod Poltave, u kojoj su Rusi, predvođeni Petrom Velikim, porazili Šveđane pod Karlom XII.

1796. - Izdat je prvi američki pasoš.

1838. - Rođen je grof Ferdinand Cepelin, nemački oficir i konstruktor, koji je 1900. godine, u saradnji sa
Ludvigom Dirom, konstruisao veliku vazdušnu lađu - dirižabl, napunjenu gasom lakšim od vazduha - koja je po njemu nazvana cepelin.

1920. - Gradu Šapcu svečano je uručeno francusko odlikovanje Ratni krst za herojstvo i stradanje stanovništva u
Prvom svetskom ratu. Šabac je 1914. i 1915. pretrpeo velika razaranja od austrougarske vojske, koja je počinila masovne ratne zločine nad
srpskim civilima u Šapcu i Mačvi.

1920. - U ofanzivi Crvene armije kod Rovna u Ukrajini, poginuo je srpski revolucionar Aleksa Dundić, pomoćnik
komandanta puka Šeste konjičke divizije Crvene armije i heroj Oktobarske revolucije. Njegovo pravo ime i prezime i mesto rođenja nisu pouzdano
utvrđeni, ali je najverovanija pretpostavka da je rođen u selu Ražana
kraj Kosjerića u zapadnoj Srbiji. Kao dobrovoljac srpske vojske u Prvom svetskom ratu, pao je posle ranjavanja u austrougarsko zarobljeništvo,
odakle je prebegao u Rusiju i pridružio se Crvenoj armiji. Postao je čuven po hrabrosti i među prvima je odlikovan Ordenom crvene zastave. U
znak priznanja, urna s njegovim pepelom položena je u zidine Kremlja, a u Rovnu mu je podignut spomenik.

1956. - U Beogradu je izveden prvi javni TV prenos bežičnim putem, i to povodom proslave stogodišnjice rođenja
srpskog naučnika Nikole Tesle. Program iz privremenog TV studija u Institutu "Nikola Tesla" u Beogradu građani su pratili na četrdesetak
prijemnika smeštenih u izloge prodavnica u raznim delovima grada.

1977. - Sabra Starr postavila je rekord, završivši svoj 100-časovni trbušni ples.

1990. - Stefan Edberg osvojio je Vimbldon pobedom nad Borisom Bekerom u finalu.

9. jul

1386. - U bici kod Zempaha savez švajcarskih kantona potukao je znatno nadmoćniju vojsku Leopolda III Habsburga. Ova bitka zabeležena je u istoriji ratovanja kao prva pobeda pešadije nad konjicom.

1441. - Umro je flamanski slikar Jan van Ajk (Eyck). Prvi je u evropskom slikarstvu prevladao srednjovekovne šeme i uveo novi likovni izraz, zbog čega se svrstava u najznačajnije ličnosti u istoriji slikarstva. Proslavio se oslikavanjem oltara u crkvi Sv. Bavona u Gentu.

1519. - Španski konkvistador Ernan Kortes (Hernan Cortez) iskrcao se na obalu Meksičkog zaliva, gde je osnovao grad Vera Kruz i počeo osvajanje Meksika koje je završio
1521. godine uništenjem carstva Asteka.

1609. - Rimsko-nemački car Rudolf II, da bi pridobio češke protestante, izdao je povelju o slobodi veroispovesti u Češkoj.

1686. - Formirana je Augsburška alijansa između nemačko-rimskog cara Leopolda I, Španije, Švedske, Holandije i Saksonije protiv francuskog kralja Luja DžIV (Louis).

1746. - Francuska flota je stigla na teritoriju Pondišeri u Indiji, koja je potom postala francuski posed. Vraćena je Indiji 1954.

1762. - Abdicirao je ruski car Petar III Fjodorovič Romanov, nekoliko meseci nakon što je preuzeo presto. Car je potom uhapšen i ubijen po naredbi njegove supruge, buduće carice Katarine II Aleksejevne, poznate kao Katarina Velika.

1810. - Napoleon Bonaparta anektirao je Holandiju.

1816. - Na Kongresu u Tukumanu proglašena je nezavisnost Ujedinjenih provincija Rio de la Plate (Argentina) od Španije.

1877. - Održan je prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1879. - Rođen je italijanski kompozitor Otorino Respigi (Ottorino Respighi), jedan od pokretača obnove italijanske muzike na početku 20. veka ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane").

1913. - Pobedom srpske vojske nad bugarskim trupama završena je bitka na Bregalnici u Drugom balkanskom ratu. Bitka je počela 30. juna kada su bugarske trupe bez objave rata napale srpsku i grčku vojsku u Makedoniji, dotadašnje saveznike u borbi protiv Turske.

1916. - Rođen je engleski državnik Edvard Hit (Edward Heath), lider Konzervativne partije od 1965. do 1975. Kao premijer (1970-74) uveo je Veliku Britaniju u Evropsku ekonomsku zajednicu (Evropska unija).

1922. - Američki plivač, kasnije filmski glumac ("Tarzan") Džoni Vajsmiler (Johnny Weissmuller) postao je prvi plivač koji je za manje od jedne minute (58,6 sekundi) preplivao 100 metara.

1932. - Umro je američki pronalazač King Kemp Džilet (Camp Gillette), izumitelj nožića za brijanje, kod nas poznatog kao "žilet", prema francuskoj verziji njegovog prezimena.

1944. - Britanske i kanadske trupe preuzele su od Nemaca u Drugom svetskom ratu grad Kaen u Normandiji, nakon žestokog bombardovanja i jednomesečnih bitki.

1960. - Sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov upozorio je SAD da ne intervenišu protiv Kube, jer će u tom slučaju ŠSR podržati kubanski narod.

1963. - Potpisan je sporazum o formiranju Federacije Malezije, u čiji sastav su ušli Malaja, Singapur, Saravak i Severni Borneo (Sabah). Dve godine kasnije Singapur je istupio iz Malezije.

1971. - Poslednja američka baza u Vijetnamu predata je trupama Južnog Vijetnama.

1989. - Umro je srpski istoriograf Fedor Nikić, osnivač Muzeja fruškogorskih manastira. Bavio se ustavnim pravom, manjinskim pitanjem i crkvenom reformom. Napisao je više dela, uključujući "Lokalne uprave Srbije u 19. i 20. veku".

1993. - Koristeći genetičku metodu DNK fingerprintinga britanski naučnici identifikovali su posmrtne ostatke ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, koji su ubijeni u leto 1918. u Jekaterinburgu.

1996. - Rusija je nastavila ofanzivu na čečenske separtiste, nakon što je Boris Jeljcin ponovo izabran za predsednika.

1997. - Bokser teške kategorije Majk Tajson (Mike Tyson) kažnjen je zabranom bavljenja sportom na godinu dana i novčanom kaznom od tri miliona dolara zato što je tokom meča za svetskog šampiona u teškoj kategoriji 28. juna, protivnika, Ivandera Holifajlda (Evander Holyfield), ugrizao za uho.

1998. - U Zagrebu je umro jugoslovenski sineast Dušan Vukotić, dobitnik Oskara 1961. za kratki crtani film "Surogat".

2001. - Apelacioni sud u Santjagu suspendovao je proces protiv bivšeg čileanskog diktatora Augusta Pinočea (Pinochet) proglasivši ga mentalno nesposobnim. Pinoče je uhapšen
1998. u Londonu zbog zločina počinjenih u Čileu nakon dolaska na vlast vojnim udarom 1973.

2003. - Srbija i Crna Gora primljene su u punopravno članstvo Grupe država za borbu protiv korupcije (Group of States against Corruption - GRECO).

2004. - U napadima pobunjenika iz Ugande koji su opljačkali i spalili šest sela na jugu Sudana, poginulo je više od 100 osoba, a oko 15.000 meštana primorano je da pobegne iz svojih domova.