Na današnji dan

Dogodilo se na današnji dan - 29. avgust

1521. - Turci su pod komandom sultana Sulejmana II, posle dvomesečne opsade, prvi put osvojili Beograd. Potom su silom iselili većinu stanovnika i grad temeljno opljačkali, odnevši u Carigrad mnoge kulturne i istorijske vrednosti.

1526. - Turci predvođeni sultanom Sulejmanom Veličanstvenim, pobedili su u bici kod Mohača Mađare.

1533. - Španci su ubili poslednjeg kralj Inka - Atahualpa. Njegova smrt označila je kraj 300 godina stare civilizacije Inka. Visoko u Andima u Peruu, Inke su se bavili pretežno zemljoradnjom. Kultura im je bila na stupnju bakarno-bronzanog doba. Religija se sastojala u obožavanju Sunca, a kalendar je bio urađen na bazi sunčane godine.Ostavili su za sobom mnoge umetničke spomenike, gradili su utvrđenja, palate i hramove, a najveće majstorstvo pokazali su u izradi vaza od pečene zemlje (koje su često imale ljudski oblik i bile kolorisane vrlo živim bojama) i u izradi tkanina i sitnijih predmeta u zlatu.


1632. - Rođen je Džon Lok, engleski filozof, osnivač empirizma, poznat u istoriji filozofije po odricanju urođenih ideja (Nihil est in intellectu quod non fuerit in sensu). Glavno delo: "Ogled o ljudskom razumu".


1758. - U SAD-u je napravljen prvi rezervat za Indijance.

1915. - Rođena je Ingrid Bergman, švedska filmska i pozorišna glumica izuzetnih umetničkih kvaliteta. Počela je u švedskom filmu i pozorištu, ali se proslavila u SAD-u. Ostaje upamćena po filmovima "Kazablanka", "Trijumfalna kapija", "Anastazija", "Stromboli"... Za ulogu u filmu "Plinsko svetlo" dobila je Oskara 1944. godine. Umrla je na svoj 67. rođendan.


1944. - Na zahtev izbegličke jugoslovenske vlade, koja je to učinila pod pritiskom britanskog premijera Vinstona Čerčila, kralj Jugoslavije Petar II Karađorđević je u Drugom svetskom ratu oduzeo komandu Draži Mihailoviću i priznao maršala Josipa Broza (Tito) za jedinog vođu jugoslovenskih snaga otpora nacističkom okupatoru.
..........................................

1949. - Sovjetski Savez izveo je probu svoje prve atomske bombe u Kazahstanu. Sovjetski naučnici su za potrebe probe konstruisali mostove, zgrade i razne druge civilne objekte u koje su smestili životinje. Po jačini, ova eksplozija bila je jednaka prvoj američkoj atomskoj eksploziji nazvanoj "Trinity".

1964. - Kompanija Volt Dizni izbacila je film "Meri Popins".


1995. - Rukovodstva Jugoslavije i Republike Srpske dogovorila su se o formiranju jedinstvene delegacije za mirovne pregovore, s predsednikom Srbije Slobodanom Miloševićem na čelu.

Dogodilo se na današnji dan - 30. avgust

30. p. n. e. - Egipatska carica Kleopatra iz dinastije Ptolomeja izvršila je samoubistvo nakon Antonijevog poraza kod Akcijuma. Kleopatra je počela da vlada u 17. godini sa svojim trinaestogodišnjim bratom Ptolomejem XII, kome je bila i žena. On ju je kasnije zbacio s prestola, ali kada je Cezar osvojio Egipat, vratio ju je na presto, pa je opet vladala sa maloletnim bratom Ptolomejem XIII, kome je takođe bila žena. Kao Cezarova ljubavnica, rodila je sina Cezariona. Kada je u Egipat došao Antonije, ona pridobija i njega, pa za svoje sinove obezbeđuje upravu.
.........................Kleopatrina smrt

1483. - Umro francuski kralj Luj XIkoji je tokom vladavine od 1461. uspeo da pobedi Ligu feudalaca i da ojača centralnu kraljevski vlast. Nasledio ga je sin Šarl VIII.



1645. - Holanđani i američki Indijanci sklopili su primirje u Nju Amsterdamu (Njujork).

1748. - Rođen je Žak Luj David, najznačajniji predstavnik klasicizma u francuskom slikarstvu, dvorski slikar Napoleona Bonaparte. Izvršio je veliki uticaj na likovnu umetnost, ali su njegovi sledbenici uglavnom završili u šablonu akademizma ("Zakletva Horacija", "Napoleonovo krunisanje", "Porodica Žerar", Ubijeni Mara", "Gospodja Rekamje").


1850. - Honolulu na Havajima postaje grad.

1918. - Fanya Kaplan, član socijalističke revolucionarne partije, pokušao je da izvrši atentat na Vladimira Iliča Lenjina. Lenjin je bio ozbiljno ranjen, ali je preživeo, no ceo događaj je kasnije prouzrokovao niz represalija koje su boljševici primenjivali nad članovima Socijalističke revolucionarne partije i svim drugim političkim protivnicima.

1929. - Umro je srpski pisac iz Dubrovnika, Ivo Vojnović, ekspresivan dramski autor s veoma živim osećanjem za scenu, njenu vizuelnost i ekspresiju. Dela: drame "Dubrovačka trilogija", "Ekvinocij", "Smrt majke Jugovića", "Gospođa sa suncokretom", "Lazarovo vaskrsenje", "Imeratrix", "Maškerate ispod kuplja".

1942. - Srpskog slikara Savu Šumanovića, majstora pejzaža, aktova i mrtve prirode, ustaše su streljale u Šidu u Drugom svetskom ratu, posle zverskog mučenja. Dugo je živeo u Parizu, a od 1930. u Šidu. Njegove velike kompozicije "Doručak na travi" i "Pijana lađa" ubrajaju se u najznačajnija dela našeg modernog slikarstva. Najbolja njegova dela čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu, zbirci Pavla Beljanskog i galeriji "Sava Šumanović" u Šidu.
...Pijana lađaLežeći ženski akt

1944. - Sovjetske trupe ušle su u Bukurešt u Rumuniji.

1987. - Kanadski atletičar Ben Džonson postavio je svetski rekord, pretrčavši 100 metara za 9.83 sekunde.

2003. - Umro američki glumac Čarls Bronson (Čarls Denis Bučinski), zvezda akcionih filmova iz 1960-ih i 1970-tih.

Dogodilo se na današnji dan - 31. avgust

1354. - Srpski državni sabor je u Serezu proglasio Dušanov zakonik u celosti, čiji je prvi deo donesen u srpskoj prestonici Skoplju 1349. Najznačajniji pravni dokument feudalne Srbije - "Zakonik blagovjernago cara Stefana", kako je glasio zvaničan naziv - utvrdio je opšta načela državnog uređenja najmoćnije države na jugoistoku Evrope. Pored ustavnih, sadržao je i kazneno-pravne i procesno-pravne odredbe i odredbe iz porodičnog i naslednog prava. Rađen je na osnovu običajnog, crkvenog i vizantijskog prava i odlikuje se humanošću, jer je štitio prava i najnižih staleža. Proklamovao je načelo zakonitosti - zakon je jači i od suprotne volje vladara.

1808. - U Beogradu je otvorena Velika škola, prva visokoškolska ustanova u Srbiji. Među dvadesetak studenata bili su i Aleksa, sin vođe Prvog srpskog ustanka Đorđa Petrovića Karađorđa, i Vuk Stefanović Karadžić. Škola je prestala da radi 1813, posle propasti ustanka.

1887. - Osnovan je Streljački savez Srbije, 36 godina posle formiranja prve streljačke družine. Savez je 1909, kad su delovale već 843 družine, učlanjen u Međunarodnu streljačku uniju i strelci iz Srbije tada su prvi put učestvovali na međunarodnim takmičenjima u Londonu i Hamburgu.

1887. - Tomas Edison patentirao je kineskop.

1888. - Pronađena je prva žrtva londonskog serijskog ubice prozvanog Džek Trbosek, prostitutka Meri En Nikols. U toku narednih nekoliko meseci, u istočnom Londonu pronađeno je još pet njegovih žrtava, usmrćenih na prepoznatljiv način, ali policija nikad nije uspela da uhvati ubicu. Ceo slučaj zaključen je 1892. godine.

1898. - Rođen je srpski pisac Dušan Matić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, pripadnik beogradskog nadrealističkog kruga. Dela: zbirke pesama "Buđenje materije", "Laža i paralaža noći", "Knjiga rituala", "Pisma - ipak su stigla", "I tako, kad ostanem sam", eseji "Položaj nadrealizma u društvenom procesu", "Jedan vid francuske književnosti", "Anina balska haljina", "Proplanak i um", "Na tapet dana", "Breton iskosa", romani "Gluho doba" (s Aleksandrom Vučom), "Kocka je bačena".

1955. - Demonstriran je prvi automobil na solarnu energiju.

1957. - Malezija je dobila nezavisnost od Velike Britanije.

1972. - Ruska gimnastičarka Olga Korbut osvojila je zlatnu medalju u gimnastici na Olimpijskim igrama.

Ma nemoj?!

Ma moj, veruj mi... sećam se svega k'o da je juče bilo

Al' ce da padne brisanje ovdi a kad nas admini i moderatori dohvatu...

q-q ... begam i ja

Dogodilo se na današnji dan - 1. septembar

1666. - Počeo je veliki požar u Londonu u kojem je stradalo 80% ovog grada.

1832. - Rođen je srpski istoričar i sveštenik Ilarion Ruvarac, osnivač srpske kritičke istorijske škole, član Srpske kraljevske akademije. Obavio je pionirski posao kritičkog istorijskog istraživanja, suzbijajući nenaučne postupke u proučavanju srpske istorije. Napadao je neznanje i šarlatanstvo i bio rezervisan prema narodnom predanju kao istorijskom izvoru. Bio je profesor i rektor Bogoslovije u Sremskim Karlovcima, a od 1882. arhimandrit fruškogorskog manastira Grgeteg. Dela: "Odlomci o grofu Đorđu Brankoviću i Arseniju Crnojeviću patrijarhu", "O knezu Lazaru", "Montenegrina", "O pećkim patrijarsima", "Kraljice i carice srpske".

1889. - Na skupštini u Nišu delegati iz svih jugoslovenskih krajeva pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve osnovali su Udruženje pravoslavnih sveštenika.

1923. - U snažnom zemljotresu koji je potresao Tokio i Jokahomu poginulo je 106.000 ljudi.

1928. - Albanija je postala kraljevina sa kraljem Zoguom na čelu.

1939. - Nemačka je napala Poljsku i zauzela njen zapadni deo, što je dva dana kasnije prouzrokovalo objavu rata Nemačkoj od strane Engleske i Francuske i početak Drugog svetskog rata.

1941. - U nacističkoj Nemačkoj svi Jevreji su morali da nose oznaku - žutu zvezdu.

1945. - Skupština Srbije donela je Zakon o uspostavljanju Autonomne pokrajine Vojvodine i Autonomne Kosovsko-metohijske oblasti.

1961. - U Beogradu je počela Prva konferencija šefova država i vlada nesvrstanih zemalja kojoj su prisustvovali predstavnici 25 zemalja i 40 antikolonijalnih i oslobodilačkih pokreta. Posle šest dana rada, skup je usvojio dokumente o principima nesvrstavanja kao nezavisnog vanblokovskog činioca.

1968. - 27-godišnji kapetan libijske vojske, Moamer el Gadafi, izveo je vojni udar u kojem je svrgnuo sa prestola libijskog kralja Idrisa I. Nakon toga, Gadafi je došao na čelo Libije.

1971. - Katar je dobio nezavisnost od Velike Britanije.

1985. - Sedam decenija nakon što je Titanik potonuo, američko-francuska ekspedicija locirala je njegovu olupinu na oko 400 milja zapadno od Nju Faundlenda u Severnom Atlantiku.

Dogodilo se na današnji dan - 2. septembar

490. p. n. e. - Ratnik Fidipides pretrčao je rastojanje od Maratonskog polja do Atine kako bi saopštio pobedu Grka nad Persijancima. U spomen na taj događaj, ustanovljena je kao atletska disciplina - maratonska trka. Dužina pređenog puta uzeta je za dužinu maratonske trke (42 kilometra i 195 metara) i svrstana je u program svih većih međunarodnih takmičenja. Zbog različitog terena koji se bira za maratonske trke, zvanični rekordi se ne vode, ali se ipak među najbolje maratonce svih vremena ubraja Čeh Emil Zatopek.

31. p. n. e. - U bici kod Akcijuma, Oktavijan je ostvario odlučujuću pobedu nad snagama Marka Antonija i Kleopatre.

1547. - Umro je Fernando Kortes, španski konkvistador, poznat po tome što je, zahvaljujući upotrebi vatrenog oružja i svojim sposobnostima, sa oko 700 vojnika osvojio Meksiko i uništio carstvo Asteka.

1829. - Sklopljen je Jedrenski mir između Rusije i Otomanskog carstva, kojim su se Turci obavezali da Srbiji vrate šest okupiranih nahija iz Karađorđeve Srbije i priznaju autonomiju Grčke.

1877. - Rođen je Milan Nedić, general, predsednik srpske vlade u periodu nemačke okupacije u Srbiji. Do Drugog svetskog rata, bio je načelnik Generalštaba i ministar vojske i mornarice.

1910. - Rođen je srpski pisac Skender Kulenović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, autor potresne poeme "Stojanka majka Knežepoljka", koju je kao učesnik narodnooslobodilačkog rata stvorio u jeku najžešćih borbi. Posle Drugog svetskog, rata bio je direktor Drame u sarajevskom pozorištu i urednik beogradske izdavačke kuće "Prosveta". U književnosti se pojavio 1927. vencem od pet soneta "Ocvale primule". Ostala dela: roman "Ponornica", poeme "Ševa", "Zbor derviša", drama "Svjetlo na drugom spratu", komedije "Đelidba", "Večera".

1937. - Umro je Pjer de Kuberten, idejni i organizacioni tvorac prvih savremenih olimpijskih igara po ugledu na stare grčke olimpijade. Njegovim nastojanjem, organizovane su prve Olimpijske igre u Atini 1896. godine.

1945. - Japanci su se formalno predali saveznicima u Drugom svetskom ratu.

1945. - Nekoliko sati nakon što je Japan kapitulirao u Drugom svetskom ratu, Ho Ši Min je proglasio nezavisnost Vijetnama od Francuske.

Dogodilo se na današnji dan - 3. septembar

1189. - Krunisan je engleski kralj Ričar Lavlje Srce iz dinastije Plantageneta, hrabar i neustrašiv vladar koji je učestvovao u Trećem krstaškom ratu.


1806. - Srbi su u Deligradu, na ulazu u Đuniski tesnac između Ražnja i Aleksinca, pod komandom vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđem odbili napad brojčano nadmoćnijih turskih snaga i potisli ih ka Nišu. Istog dana, vojvoda Stanoje Glavaš oslobodio je Prokuplje.

1821. - Umro je rumelijski valija i beogradski vezir Marašli Ali-paša, koji je sarađivao sa Srbima u postizanju sporazuma o prekidu neprijateljstava. Krajem 1815, s knezom Milošem Obrenovićem sklopio je sporazum koji je Srbima obezbedio ograničenu samoupravu, što je Miloš iskoristio da je dalje proširuje.

1884. - Iz Beograda je krenuo prvi putnički voz na pruzi Beograd-Niš, prvoj u Srbiji. Početak gradnje obeležio je nešto više od tri godine ranije srebrnim budakom knez Milan Obrenović. Ispraćaju prvog voza, iskićenog cvećem i srpskim trobojkama, pored velikog broja građana, prisustvovali su ugledni gosti iz Beča, Budimpešte i Pariza. Voz je krenuo u 8.30 časova, a u Niš je stigao u 18.23 časa.


1912. - U Engleskoj je otvorena prva fabrika za preradu mesa kojoj je zadatak bio da snabdeva mornaricu hranom.

1925. - Održana je prva međunarodna utakmica u rukometu.

1931. - Kralj Jugoslavije Aleksandar Karađorđević proglasio je Oktroisani ustav, kojim je ozakonjena monarhistička diktatura uvedena 6. januara 1929. Prema Ustavu, vlada je zavisila od kralja koji je odlučivao i o važenju zakona. U Skupštinu je uveden drugi dom - Senat, čije je članove uglavnom imenovao kralj.

1939. - Na kružnoj stazi oko Kalemegdana u Beogradu održane su dotad najveće međunarodne automobilske trke u Jugoslaviji, a pobedniku je pripala "Velika nagrada Beograda".


1969. - Umro je Ho Ši Min (pravo ime Nguen Ai Quoc), vijetnamski političar. Godine 1930. osnovao je Komunistički pokret Vijetnama i iste godine rukovodio seljačkim ustankom u Tonkinu. Zbog toga Francuska ucenjuje njegovu glavu, a on prelazi u ilegalnost iz koje izlazi tek 1941. godine pod imenom Ho Ši Min. Organizovao je otpor vijetnamskog naroda protiv japanske invazije i stvorio jak oslobodilački pokret pod rukovodstvom Lige za nezavisnost Vijetnama. Kada je u Hanoju septembra 1945. proglašena DR Vijetnam, on je izabran za njenog prvog predsednika.

Dogodilo se na današnji dan - 4. septembar

476. - Germanski vođa Odoakar zbacio je s prestola poslednjeg rimskog imperatora Romula Avgustula, zauzeo Rim i srušio Zapadno rimsko carstvo.

1844. - Popečiteljstvo prosveštenija (ministarstvo prosvete) Srbije odobrilo je osnivanje Narodnog muzeja u Beogradu, na inicijativu srpskog pisca Jovana Sterije Popovića, tada načelnika popečiteljstva prosveštenija.


1862. - U Carigradu je potpisan protokol povodom spora Srbije i Otomanskog carstva posle ubistva jednog srpskog dečaka na Čukur česmi u Beogradu i sukoba Turaka i Srba. Carigradskim protokolom Turcima je naloženo da napuste mnoge srpske gradove, uključujući varoš beogradsku, ali su u nekim mestima ipak ostali turski vojnici.


1866. - Objavljene su prve dnevne novine na Havajima.

1885. - U Njujorku je otvorena prva samousluga.

1965. - Umro je Albert Švajcer, lekar, filozof i teolog, književnik, muzički istoričar i muzičar (organist). Od 1913, živeo je u Francuskoj Ekvatorijalnoj Africi, gde je radio na organizaciji lekarske službe. Dela: "Kultura i etika", "Između vode i prašume", "Autobiografija", "Afričke priče" i dr. Dobio je Nobelovu nagradu za mir 1952. godine.


1972. - Američki plivač Mark Špic osvojio je sedmu zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Minhenu. Špic je u svih sedam trka u kojima je pobedio istovremeno postavio i svetske rekorde. Nijedan sportista nije uspeo da osvoji toliko zlatnih medalja na jednoj Olimpijadi.

Dogodilo se na današnji dan - 5. septembar

1638. - Rođen je francuski kralj Luj XIV, poznat kao "kralj Sunce". Na presto je stupio 1643. kao petogodišnjak, posle smrti oca Luja XIII. Vladao je 72 godine, najduže u istoriji Evrope.
...

1791. Rođen je nemački kompozitor Jakob Libman Ber, poznat kao Đakomo Majerber. Živeo je u Parizu gde je komponovao svoja glavna dela i odigrao značajnu ulogu u stvaranju francuske velike opere ("Hugenoti", "Afrikanka", "Robert Đavo", "Prorok").

1800. Britanci pod komandom admirala Nelsona preuzeli su od Francuza Maltu. Pariskim mirom 1814. Britanija je i zvanično dobila Maltu koja je postala važna britanska baza na putu prema Indiji.

1857. Umro je francuski filozof i matematičar Ogist Kont, jedan od osnivača filozofije pozitivizma i sociologije ("Kurs pozitivne filozofije", "Sistem pozitivne politike").


1899. - Umro je srpski državnik i istoričar Jovan Ristić, vođa srpske Liberalne stranke, jedan od najznačajnijih srpskih diplomata 19. veka, član Društva srpske slovesnosti i potom Srpske kraljevske akademije; dvaput je bio regent i četiri puta premijer Srbije. Posle okončanja studija u Francuskoj i na nemačkom univerzitetu u Hajdelbergu, vratio se u otadžbinu i ubrzo je postavljen za šefa srpskog poslanstva u Istanbulu. Tokom boravka u Otomanskom carstvu od 1861. do 1867, uspešno je okončao duge pregovore o opozivanju turskih garnizona iz srbijanskih gradova. Potom je postao ministar inostranih poslova kneževine Srbije, a u razdoblju od 1867. do 1888. bio je, s prekidima, premijer kneževine i kraljevine Srbije. Namesnik maloletnog kneza Milana Obrenovića postao je 1868, a od 1889. i maloletnog kralja Aleksandra Obrenovića. Kao regent kneza Milana, najviše je doprineo donošenju novog ustava 1869, a 1878. uspešno je zastupao Srbiju na Berlinskom kongresu. Odbio je 1881. da potpiše trgovinski sporazum sa Austrougarskom, smatrajući da će takav dokument Srbiju učiniti ekonomski previše zavisnom od Dvojne monarhije, zbog čega je podneo ostavku na položaj šefa vlade. Po povratku na vlast 1887. i kasnije, kao regent kralja Aleksandra, nastojao je da Srbija oslonac nađe u Rusiji, a u unutrašnjoj politici pokušao je da suzbije uticaj radikala, ali je položaj regenta napustio 1893, kad je kralj Aleksandar uz podršku radikala izvršio državni udar i zaveo apsolutistički režim. Dela: "Spoljašnji odnošaji Srbije 1848-1872", "Diplomatska istorija Srbije za vreme srpskih ratova za oslobođenje i nezavisnost 1875-1878".


1900. - Francuska je proglasila protektorat nad Čadom.

1914. - Počela je bitka na Marni, 30 milja severoistočno od Pariza, između francuske i nemačke vojske. Bitka je trajala sedam dana, u njoj je učestvovalo oko milion vojnika, od čega je oko 100.000 vojnika poginulo. Bitka na Marni je prva velika saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu koja je sačuvala Pariz i osujetila nemački plan za brzu pobedu nad Francuskom.

1939. - Jugoslavija je na početku Drugog svetskog rata proglasila neutralnost i najavila da će raditi na "unapređenju odnosa sa susednim zemljama", što se odnosilo na nacističku Nemačku i fašističku Italiju. Vlada je ubrzo s namesnikom knezom Pavlom Karađorđevićem pripremila pristupanje zemlje Trojnom paktu Nemačke, Italije i Japana.

1944. - Saveznici su oslobodili Brisel.

1946. - Rođen Freddie Mercury
..

1958. - U SAD-u je objavljen roman Borisa Pasterneka "Doktor Živago". Iste godine, Pasternak je dobio Nobelovu nagradu za ovo delo.
.

1972. - Palestinski teroristi su na Olimpijskim igrama u Minhenu upali u Olimpijsko selo i ubili jedanaest izraelskih sportista, učesnika na Olimpijadi.

Dogodilo se na današnji dan - 6. septembar

1522. - Jedini od pet brodova iz Magelanove ekspedicije - "The Vittoria" - doplovio je u Sanlcar de Barrameda u Španiji, okončavši tako prvo putovanje oko sveta koje je očigledno dokazalo da je Zemlja okrugla. Brodom je komandovao baskijski kapetan Juan Sebastian de Elcano, koji je preuzeo komandu brodom nakon Magelanove pogibije na Filipinima u aprilu 1521. godine. Tokom dugog i teškog puta, članovi posade su trpeli glad, obolevali od skorbuta i odolevali napadima portugalskih brodova. Putovanje je završio samo kapetan Elcano i još 21 član posade.

1688. - Austrijanci su posle jednomesečne opsade preoteli Beograd od Turaka. Janičari su prethodno temeljno opljačkali grad i ukrcali plen na 500 lađa kojima su pobegli Dunavom. Posle pljačke, Turci su spalili delove Beograda, kojem je veliku štetu nanelo i austrijsko bombardovanje

1914. - Na zahtev saveznika da posle pobede na Ceru u Prvom svetskom ratu nad agresorskim austrougarskim trupama preduzme ofanzivu preko granice, srpska vojska počela je operacije u Sremu i istočnoj Bosni, poznate kao bitka na Drini. Borbe su trajale do 11. novembra 1914, kad je načelnik štaba Vrhovne komande, vojvoda Radomir Putnik, naredio povlačenje. Bitkom na Drini umanjena je ofanzivna moć austrougarske vojske.

1920. - Emitovan je prvi radio prenos jednog profesionalnog boks meča.

1941. - Svim Jevrejima starijim od šest godina na teritoriji Nemačke naređeno je da nose žuti povez sa zvezdom kao znak razlikovanja.

1944. - Avijacija zapadnih saveznika je u Drugom svetskom ratu teško bombardovala Leskovac. Tokom bombardovanja poginulo je više od 1.600 civila, a centar grada potpuno je razrušen.

1966. - Ubijen je južnoafrički premijer Hendrik Verwoerd, tvorac aparthejda. Njegova vlada je od 1958. vodila politiku rasne diskriminacije i radila na donošenju komplikovanog sistema zakona o podvojenosti belaca u političkom, ekonomskom i kulturnom pogledu. Takva politika izazvala je antiaparthejdske demonstracije koje su bile brutalno ugašene. Kada je 1960. godine Verwoerd preživeo pokušaj atentata, on je svoj oporavak protumačio kao Božji znak odobravanja njegovog dela i politike koju je vodio. U toku narednih nekoliko godina, njegova vlada je hapsila sve one koji se nisu slagali sa njenom politikom (među njima je bio i Nelson Mendela) i određivala im duge zatvorske kazne.

1968. - Svazilend je dobio nezavisnost od Velike Britanije. Svazilend je inače bio slobodna crnačka zemlja pre Burskog rata (1899-1902), a engleski protektorat postao je 1906. godine.

Dogodilo se na današnji dan - 7. septembar

1533. - Rođena je Elizabeta I, engleska kraljica (od 1558. godine), kći Henrija VIII i Ane Bolen. Oslanjajući se na plemstvo i trgovačko-bankarsku buržoaziju, sprovela je niz mera koje čine prekretnicu u istoriji Engleske: još oštrije proterivanje seljaka sa zemlje, osnivanje Londonske berze (1566) i niza trgovačkih kompanija, jačanje trgovačke i ratne mornarice, osiguranje prevlasti anglikanske crkve i osvajačka kolonijalna politika koja je, posle sloma španske "Nepobedive armade", 1588. osigurala Engleskoj pomorsko prvenstvo i položaj najjače kolonijalne sile.

1788. - Turci su zarobili vođu srpskih dobrovoljaca Koču Anđelkovića, poznatog kao Koča kapetan, sproveli ga u Tekiju i nabili na kolac. U austrijsko-turskom ratu na čelu dobrovoljačkog odreda oslobodio je Požarevac, Palanku (sadašnju Smederevsku Palanku), Batočinu, Bagrdan i Kragujevac, a narod je to vojevanje nazvao Kočina krajina. Austrijski car Josif II za zasluge mu je dao čin kapetana.

1822. - Brazil je proglasio nezavisnost od Portugala. Tadašnji guverner, princ Pedro, proglasio se za cara. Portugal je Brazilu priznao nezavisnost tek šest godina kasnije. Današnji dan slavi se kao Nacionalni dan.

1890. - Uprava varoši Beograda proterala je narodnog prosvetitelja i utopijskog socijalistu Vasu Pelagića, pod optužbom da je knjigom "Dužnost vlade i vlasti", koja je odmah zaplenjena, "naneo uvredu Njegovom kraljevskom veličanstvu" (Aleksandru Obrenoviću). Pod pritiskom javnog mnjenja, skupština je 1891. odobrila povratak Pelagića u Srbiju.


1936. - Hoover Dam, najviša betonska brana u SAD-u, na reci Koloradu, počela je da radi.


1964. - U mestu Sip na jugoslovenskoj obali Dunava i u Gura Vaji na rumunskoj obali postavljen je kamen temeljac na gradilištu hidroelektrane Đerdap.

1986. - Desmond Tutu postao je nadbiskup Kejpataunski, dve godine nakon što je primio Nobelovu nagradu za mir povodom svog nenasilnog suprotstavljanja aparthejdu. Kao nadbiskup, on je bio prvi crnac na čelu Južnoafričke anglikanske crkve.

1991. - Monika Seleš osvojila je turnir US Open.

1994. - Kontakt grupa je na sastanku u Berlinu odlučila da Savetu bezbednosti UN predloži ublažavanje sankcija Jugoslaviji, kao nagradu za zavođenje embarga Republici Srpskoj, čiji su građani na referendumu 27. i 28. avgusta 1994. odbacili mirovni plan Kontakt grupe za BiH.

1995. - Predsednik Rusije, Boris Jeljcin, potpisao je dekret o jednostranom ublažavanju sankcija Jugoslaviji, čime je stvorena zakonska osnova za izvoz robe i usluga humanitarnog karaktera.

Dogodilo se na današnji dan - 8. septembar

1331. - Srpskog velmožu Dušana Stefana Nemanjića, sina kralja Stefana Dečanskog, arhiepiskop Danilo II je na državnom saboru u gradu Svrčin (u južnom delu Kosova) u 23. godini života krunisao za kralja Srbije. Nijedan srpski kralj pre njega nije tako mlad došao na presto. Za prvog srpskog cara krunisan je 1346. u srpskoj prestonici Skoplju.

1664. - Holandski guverner Peter Stuyvesant, predao je Novi Amsterdam, glavni grad Nove Holandije, engleskoj eskadri kojom je komandovao pukovnik Ričard Nikols (Richard Nicolls). Stuyvesant se nadao da će uspeti da odoli napadu Engleza, ali, kako je bio nepopularan u svom narodu, Holanđani su odbili da se bore pod njim. Prilikom toga, grad Novi Amsterdam promenio je ime u Njujork, u čast Vojvode od Jorka.

1731. - Bački episkop Visarion Pavlović otvorio je u Novom Sadu latinsko-slovensku školu, koja je imala odlike niže realne gimnazije. Škola je dala prve naraštaje srpske građanske inteligencije u Vojvodini.

1799. - Rođen je srpski pisac, prevodilac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, autor Građanskog zakonika kneževine Srbije, prvi predsednik Matice srpske. Bio je protivnik Vuka Karadžića i, za razliku od njega, branio etimološki pravopisni princip i negirao fonetski. Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim jezikom. Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu", pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko" i pisao poeziju u pseudoklasičarskom stilu. Prevodio je Homera, Horacija, Vergilija, Marcijala, Johana Volfganga Getea, Gotholda Lesinga, Fridriha Šilera, Johana Herdera.


1841. - Rođen je Antonjin Dvoržak, češki kompozitor, jedan od najznačajnijih pored Smetane. Bio je sledbenik neoromantizma i jedan od tvoraca češke nacionalne škole. Pored češkog folklora, koristio je i folklor drugih slovenskih naroda, kao i naroda Severne Amerike. Komponovao je poeme, uvertire, koncerte za klavir, za violinu... Dela: opere "Rusalka", "Jakobin", "Đavo i Kaća" (čuvena "Simfonija Novog Sveta"), orkestarska kompozicija "Slovenske igre"...


1921. - Krunisana je prva mis Amerike. Bila je to Margaret Gorman (Margaret Gorman) iz Vašingtona.

1924. - Ruskinja Aleksandra Kolontai postala je prva žena ambasador.

1941. - Počela je nemačka opsada Lenjingrada, velikog industrijskog centra i drugog po veličini grada u SSSR-u, u Drugom svetskom ratu. Opsada Lenjingrada poznata je i kao "900-dnevna opsada", iako je trajala iscrpljujuća 872 dana i dovela do smrti oko milion građana Lenjingrada, što civila, što pripadnika Crvene armije.

1952. - Objavljen je roman Ernesta Hemingeja "Starac i more".
..

1991. - Jugoslovenska republika Makedonija odlučila je da se otcepi od Jugoslavije.

1995. - Ministri inostranih poslova Jugoslavije, Hrvatske i sarajevske muslimanske vlade postigli su u Ženevi usmeni dogovor o podeli Bosne i Hercegovine na dva entiteta - Republiku Srpsku i Muslimansko-hrvatsku Federaciju, kao i o bazičnim ustavnim principima.

Dogodilo se na današnji dan - 9. septembar

1585. - Rođen je Arman Žan di Plesi Rišelje, francuski državnik, kardinal i prvi ministar Luja XIII. Od 1624. do 1642. suzbijao je zavere plemstva i učvršćivao kraljevski apsolutizam. Ugušio je ustanak hugenota i lišio ih političkih prava, ali im je ostavio versku slobodu (Aleski edikt 1629. godine); ugušio je niz zavera u zemlji; pomagao je razvitak trgovine i manufaktura u duhu merkantilizma; uveo je Francusku u 30-godišnji rat da bi oslabio moć Nemačkog carstva; nastavio je kolonijalno širenje Francuske i počeo kolonizaciju u Severnoj Africi i Severnoj Americi. Osnovao je Francusku akademiju 1635. godine.

1772. - Rođen je srpski pisac i glumac Joakim Vujić, otac srpskog pozorišta. Gimnaziju je učio u Kaloči i Segedinu, licej i prava u Požunu (Bratislava), a dosta je putovao učeći strane jezike. Prva "teatralna predstavlenija" priredio je u Pešti, Baji i Segedinu između 1813. i 1815, a u Zemunu 1823. godine. U Srbiji je s prekidima boravio od 1833. do smrti 1847. i kao "knjaževsko-serbskog teatra direktor"; osnovao je 1834. i 1836. prve pozorišne trupe u Kragujevcu i Beogradu. Bio je protivnik jezičke reforme Vuka Karadžića. Napisao je "Putešestvija" i 21 dramsko delo, uključujući "Kreštalicu", "Fernanda i Jariku" i "Ljubovnaju zavist čerez jedne cipele".

1828. - Rođen je Lav Nikolajevič Tolstoj, romansijer, pripovedač, autor brojnih religioznih, filozofskih, etičkih i estetičkih studija, velikan ruske i evropske realističke književnosti, umetnik kog Gorki i Čehov vide kao gorostasa, titana koji zemljom tumara sa antičkom veličanstvenošću, jedan od onih retkih književnih genija čija se dela čitaju u više navrata i svaki put sa novim otkrićem i saznanjima. Po poreklu plemić, u svom delu neretko je bio okrenut narodu i teškim uslovima carskog samodržavlja i grube eksploatacije u kojima je narod tada živeo. Učestvovao je u Krimskom ratu kao mlad oficir, a zatim je podneo ostavku i povukao se na imanje Jasnu Poljanu, gde je živeo sve do svoje 82. godine, kada je napustio porodicu i kuću i umro na železničkoj stanici Astapovo, odbivši da se pomiri sa Pravoslavnom crkvom koja ga je prethodno ekskomunicirala. U obimnom i raznovrsnom stvaralaštvu Lava Tolstoja mogu se, uslovno rečeno, uočiti tri faze: "pripovedačka", koja traje do šezdesetih godina 19. veka i u kojoj, osim pripovedaka, pisac započinje i pisanje "Rata i mira", "romansijerska", u sedamdesetim godinama 19. veka, u kojoj je okončan rad na romanu "Rat i mir" i napisana "Ana Karenjina", i "propovednička", pozna faza, u osamdesetim godinama 19. veka i početkom devedesetih, obeležena prevashodno piščevim duhovnim radom, ali i izuzetnim književnim ostvarenjima ("Vaskresenje", "Smrt Ivana Iljiča", "Krojcerova sonata", "Đavo", "Otac Sergije", "Posle bala", drame "Živi leš", "Carstvo mraka"...). Za Tolstojevo delo u celini karakteristična je složenost tematike i značenja (stoga se u njegovim romanima osnovna priča ne može parafrazirati, jer oni nemaju samo jedan, površinski sloj, niti jedinstvenu fabulu), kao i prisustvo brojnih paralelizama i kontrasta na različitim nivoima (na nivou likova, tematskih aspekata...). Složenost strukture Tolstojevih romana oličena je u lajtmotivskom ponavljanju realističkih pojedinosti, koje već u ranim pripovetkama dobijaju tematski značaj, postajući vezivno tkivo kompozicije, slika i vraćanju na njih u novom kontekstu i sa drugačijim značenjem. Umetničko jedinstvo svojih dela Tolstoj, dakle, ne gradi putem jedinstva radnje, tj. zapleta, već putem paralelizama, kontrasta i tematski povezanih detalja. Tako Tolstoj i na delu, čini se, pokazuje jednu od ključnih ideja svoje poetike - da je suština umetnosti u "beskrajnom lavirintu spojeva". Kao pisac, posedovao je ogromnu originalnu stvaralačku snagu, a odlikuju ga izvandredna jednostavnost izraza i jasnoća raelističkog kazivanja. Izvršio je veliki uticaj na rusku i svetsku književost uopšte. Dela: romani "Rat i mir", "Ana Karenjina", "Vaskrsenje"; pripovetke "Otac Sergije", "Kozaci", "Sevastopoljske priče"; drame "Živi leš", "Carstvo mraka"...

1867. - Luksemburg je dobio nezavisnost.

1911. - U Britaniji je počela je sa radom avio-pošta.

1944. - Bugarska je oslobođena nacističke vlasti.

1956. - Elvis Pristli se prvi put pojavio na televiziji u šouu Eda Salivana.
1968. - Prvi put je teniski turnir US Open održan na otvorenom.

1971. - Džon Lenon je izdao album "Imagine".

1976. - Umro je Mao Ce Tung, kineski političar i državnik, predsednik Komunističke partije Kine 1949-1976.
1987. - Košarkaš Lari Berd (Larry Bird), uradio je seriju slobodnih bacanja sa 59 koševa u nizu.

Dogodilo se na današnji dan - 10. septembar

1823. - Simon Bolivar izabran je za predsednika Perua.

1846. - Elajas Hau (Elias Howe) patentirao je mašinu za šivenje.

1869. - U Jokohami u Japanu, baptistički sveštenik izumeo je rikše - dvokolice za vožnju putnika koje vuku ljudi.

1875. - Poginuo je srpski hajdučki harambaša Petar Pecija Petrović, vođa ustanka iz 1853. (Pecijina buna), prilikom pokušaja da kraj mesta Gaštica preko Save prebaci tovar oružja borcima bosansko-hecegovačkog ustanka protiv Turaka. Posle propasti bune, povukao se u planine i odatle napadao turske jedinice. Kad je 1875. izbio trogodišnji bosansko-hercegovački ustanak, sakupljao je čete ustanika u severnoj Bosni.

1906. - Pojavio se prvi broj "Šabačke čivije", jednog od najboljih humorističko-satiričnih listova u Srbiji. List je izlazio do decembra 1909. godine.

1939. - Kanada je objavila rat Nemačkoj.

1977. - U Marselju u Francuskoj, Hamida Djandoubi, tuniski emigrant, osuđen je na smrt zbog ubistva; poslednja je osoba na kojoj je smrtna kazna izvršena giljotiniranjem. Giljotina se proslavila u Francuskoj revoluciji kada je preko 10.000 ljudi, uključujući i kralja Luja XVI i kraljicu Mariju Antonetu, izgubilo glavu na ovoj spravi. Giljotina je korišćena za pogubljenja u Francuskoj i tokom 19. i 20. veka. U gradu Lidenu u Švedskoj otvoren je muzej posvećen giljotini.

1981. - Čuvena slika Pabla Pikasa "Gernika" vraćena je u Španiju posle četiri decenije. Slika predstavlja jedan od najznačajnijih Pikasovih radova. Inspirisana je uništenjem baskijskog grada Gernike od strane nacističke avijacije u toku Španskog građanskog rata. Godine 1939, Pikaso je dao sliku Muzeju moderne umetnosti u Njujorku i uslovio njen povratak u Španiju povratkom demokratske vlasti u tu zemlju.

Dogodilo se na današnji dan - 11. septembar


- Danas se slavi Usekovanje glave svetog Jovana Krstitelja. Smrt Jovana Krstitelja dogodila se pred Pashu, a praznovanje na današnji dan ustanovljeno je zato što je tog dana osvećena crkva koju su nad Jovanovim moštima u Sevastiji podigli car Konstantin i carica Jelena.



1852. - Rođen je srpski lekar MilanJovanović Batut, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, koji je bezmalo sedam decenija posvetio modernizovanju srpskog saniteta. Uporno se borio i za osnivanje Medicinskog fakulteta, što mu je uspelo 1919, posle više decenija polemika i priprema. Objavio je veliki broj radova,posebno u oblasti zdravstvenog prosvećivanja.
1875. - Prvi put je u okviru jednih dnevnih novina objavljen i strip.
1880. - Rođen je srpski glumac Dobrica Milutinović, najveći srpski romantičarski pozorišni glumac izuzetnog glasa i retkog temperamenta, koji je kao prvak drame Nacionalnog teatra više od pola veka s ogromnim uspehom igrao niz uloga iz klasičnog pozorišnog repertoara i najznačajnije likove iz nacionalnog repertora.U Beograd je došao 1898. na poziv upravnika Narodnog pozorišta Branislava Nušića. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije ustanovili su 1980. godine, u saradnji sa Zlatarom "Majdanpek",Prsten Dobrice Milutinovića, nagradu za glumačko životno delo.
1885. - Rođen je David Herbert Lorens,engleski književnik. Zbog siromaštva je ostavio školu i zaposlio se, a docnije je završio učiteljsku školu i bio učitelj. Godine 1911. objavioje prvi roman, "Beli paun", i od tada je živeo samo od književnog rada. Objavio je 20 velikih romana ("Duga", "Sinovi i ljubavnici", "Ljubavnik lejdi Četerli"...), sedam knjiga pripovedaka, drame, putopise, pesme i polemičke spise. Bio je puno kritikovan, a roman "Ljubavnik lejdi Četerli" izazvao je buru negodovanja. Uza sve to, on je izvrstan pisac koji je za svoju oblast uzeo najjače ljudsko osećanje - ljubav i sukob između muškarca i žene.
1887. - Rođena je srpska lekarka Nadežda Spasojević, prva Srpkinja pedijatar, autor više knjiga iz pedijatrije,profesor Babičke škole u Beogradu. Medicinu je studirala u Petrogradu,a u Parizu je specijalizirala pedijatriju. U Beogradu je osnovala savetovalište za majke i dispanzer za odojčad.
1921. - Osnovan je Jugoslovenski atletski savez.
1951. - Florens Čedvik (FlorenceChadwick) je prva žena koja je preplivala Engleski kanal (Lamanš) odEngleske ka Francuskoj. Bilo joj je potrebno 16 sati i 19 minuta.
1973. - Čileanske oružane snage,predvođene generalom Pinočeom, izvele su državni udar protiv predsednika Salvadora Aljendea, prvog demokratski izabranog marksističkog vođe u Latinskoj Americi. Aljende se povukao sa svojim pristalicama u predsedničku palatu u Santjagu koja je bila okružena tenkovima i bombardovana iz aviona. Preživeo je vazdušne napade, ali se zatim očigledno ubio pištoljem koji mu je poklonio kubanski vođa Fidel Kastro dok su trupe jurišom osvajale palatu u plamenu.
2001. - U 8:45 izjutra, "boing 767" udario je u severni toranj Svetskog trgovinskog centra u Njujorku. Udar je ostavio zjapeću rupu u vatri blizu 80. sprata ove 110-spratne zgrade, istovremno usmrtivši stotine ljudi i zarobivši hiljade na višim spratovima. Dok je tekla evakuacija ove i susedne "blizankinje",televizijske kamere direktno su zabeležile sledeći udar drugog "boinga767", tačno 18 minuta posle prvog udara, ali ovog puta u južni toranj, na visini oko 60. sprata. Amerika je bila napadnuta... Kako se kasnije ispostavilo, iza ovih napada stajala je ekstremistička organizacija AlKaida.

Dogodilo se na današnji dan - 12. septembar

1609. - Henri Hadson je otkrio reku Hadson u SAD-u. Ova reka bitna je utoliko što su njome povezani Njujork, Klivlend, Detroit, Čikago i drugi gradovi. Njom je zaplovio i prvi parobrod, "Klermont", koji je konstruisao Robert Fulton 1807. godine.

1876. - Rođen je srpski političar, pozorišni i književni kritičar, Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. Kao blizak saradnik jednog od najuglednijih srpskih književnih kritičara, Jovana Skerlića, objavio je mnoštvo književnih i pozorišnih kritika u "Srpskom književnom glasniku". U Drugom svetskom ratu bio je ministar u jugoslovenskoj emigrantskoj vladi u Londonu. U zemlju se vratio 1945. i jedno vreme bio potpredsednik vlade, ali je ubrzo odstranjen iz političkog života, jer je režim Josipa Broza prihvatio parlamentarnu demokratiju kao formu bez ikakvog sadržaja, a i to samo privremeno. Dela: članci i eseji "Pozorišne kritike", "Iz pozorišta predratne Srbije", "Iz predratne Srbije"

1913. - Rođen je Džesi Ovens, američki crni atletičar, između dva rata jedno od najvećih imena svetske atletike. Iznenadio je javnost postigavši dva fenomenalna rezultata: 100 metara za 10,2 sekunde i skok u dalj 8,13 metara. Na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. osvojio je zlatne medalje u trčanju na 100 i 200 metara, skok u dalj i u štafeti 4 h 100 metara.

1916. - Na Kajmakčalanu je u Prvom svetskom ratu otpočela ofanziva srpske vojske protiv Bugara i Nemaca. U ogorčenim borbama, vrh planine Nidže više puta je prelazio iz ruke u ruku, da bi Drinska divizija, ojačana pukovima Dunavske divizije, u strahovitom naletu konačno ovladala Kajmakčalanom 3. oktobra 1916, što je bila prva pobeda srpske vojske posle povlačenja preko Albanije.

1928. - Ketrin Hepbern je debitovala na njujorškoj sceni u komadu "Night Hostess".

1940. - U blizini grada Montignac u Francuskoj, četvoro tinejdžera slučajno je otkrilo više praistorijskih pećinskih slika. Slike su stare između 15.000 i 17.000 godina i uglavnom se sastoje od kompozicija na kojima su predstavljene životinje. Predstavljaju jedan od najznačajnijih primeraka umetnosti iz perioda paleolita.

1953. - Šest meseci nakon smrti Staljina, Nikita Hruščov ga je nasledio nakon izbora za predsednika komunističke partije Sovjetskog saveza.

1953. - Američki senator Džon Ficdžerald Kenedi oženio se Žaklinom Buvije. Više od 750 gostiju prisustvovalo je ceremoniji, a više od 3000 znatiželjnika čekalo je ispred crkve, ne bi li bacilo makar letimičan pogled na mladence. Sedam godina kasnije, Kenedi je izabran za 35. predsednika SAD-a.

1965. - Održana je 17. godišnja dodela nagrada Emi.

Dogodilo se na današnji dan - 13. septembar


1321. - Umro je Dante Aligijeri, najveći italijanski pesnik, centralna figura celokupne italijanske kulture XIII i XIV veka. Najznačajnije njegovo delo je "Božanstvena komedija" ("Pakao", "Čistilište" i "Raj"), u kojoj pominje i naš narod, naše krajeve i srpskog kralja Milutina. Ostala dela: "Novi život" (autobiografija u kojoj opisuje svoju ljubav prema Beatriče), "Gozba","O narodnom govoru"....


1739. - Rođen je Grigorij Potemkin, ruski knez, maršal, ljubimac ruske carice Katarine. Kao komadant vojske i prvi ministar, imao je ogromnu vlast. Učestvovao je u prvom ratuprotiv Turske i gušenju seljačkog ustanka Pugačova. U drugom rusko-turskom ratu bio je glavnokomandujući ruskih snaga. Kao državnik, postigao je znatne uspehe: kolonizovao južnu Ukrajinu, pripojio Krim Rusiji, osnovao i izgradio crnomorsku flotu, podigao luke Sevastopolj i Herson. Danas se figurativno za neku laž koristi izraz "Potemkinova sela", otuda što je Potemkin na brzinu digao niz sela u Ukrajni, duž puta kojim je trebalo da prođe carica, kako bi joj predstavio svu uspešnost svog rada na kolonizaciji Ukrajine.


1788. - Njujork je postao glavni grad SAD-a.
1804. - Vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe uputio je u Rusiju prvu ustaničku delegaciju da bi jezainteresovao za ustanak i tražio pomoć u oružju za borbu protivTuraka. Prota Mateja Nenadović, Petar Čardaklija i Jovan Protić primljeni su hladno na ruskom dvoru i rečeno im je da Srbi mogu da se nadaju samo moralnoj podršci. Rusija se rukovodila isključivo sopstvenim interesom da ne bi kvarila odnose s Otomanskim carstvom.
1842. - Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa, proglašen je za kneza Srbije,pošto su ustavobranitelji proterali Mihaila Obrenovića. Zbog suprotstavljanja ustavobraniteljskom Savetu i vezivanja za Austriju,"kajmakamska" struja ustavobranitelja zbacila ga je 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na presto kneza Miloša Obrenovića.U vreme njegove vladavine, objavljeno je "Načertanije" Ilije Garašanina (spoljnopolitički program), donesen je Građanski zakonik i reformisanoje sudstvo, a Srbiji su 1856. na Pariskom kongresu date garancije velikih sila.


1903. - Rođen je srpski pisac Branimir Ćosić, koji je mahom pisao o životu mladih posle Prvog svetskog rata, problemima njihovog unutrašnjeg života i morala. Dela: romani "Pokošeno polje", "Vrzino kolo", "Dva carstva", pripovetke "Priče o Boškoviću","Egipćanka i druge priče", eseji "Deset pisaca - deset razgovora","Kroz knjige i književnost".


1906. - Prvi let avionom u Evropi.
1943. - Čang Kaj Šek postao je predsednik Kine.
1965. - Bitlsi su izdali singl "Yesterday".
1992. - Umro je američki filmski glumac Entoni Perkins, koji se specijalizovao za uloge senzitivnih, smetenih i nervoznih ličnosti. Filmovi: "Psiho", "Prijateljsko ubeđivanje" (Oskar), "Proces", "Fedra","Volite li Bramsa?", "Kvaka 22", "Sudija za vešanje", "Ubistvo uOrijent ekspresu", "Crna rupa".

Dogodilo se na današnji dan - 14. septembar


1219. - Proglašena je autokefalnost (samostalnost) Srpske pravoslavne crkve - koju je kod vizantijskog cara Teodora I Laskarisa i nikejskog patrijarha Manojla I Haritopula izdejstvovao Sava Nemanjić, potonji prvi srpski arhiepiskop - sa
sedištem u manastiru Žiča. Car Dušan uzdigao je 1346. Srpsku crkvu na rang patrijaršije.

1716. - Proradio je prvi svetionik u SAD-u, u bostonskoj luci.

1812. - Nedelju dana nakon što je pobedio rusku vojsku kod Borodina, Napoleon Bonaparta ušao je u Moskvu. Moskva
i jeste bila cilj njegovog pohoda, ali u napuštenom gradu nije bilo ni carskih predstavnika koji bi tražili primirje, ni velikih zaliha hrane koje bi okrepile francusku vojsku nakon dugog pohoda.

1852. - Rođen je srpski pisac Simo Matavulj, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najistaknutijih predstavnika srpskog realizma. Pisao je bogatim i izražajnim jezikom pripovetke iz crnogorskog, dalmatinskog i beogradskog života, romane i drame. U delima iz zavičajnog primorskog života iskazao je veliki dar posmatranja, živopisnog slikanja sredine i ljudi, s potresnim svedočanstvima o patnji pravoslavnih Srba u Zagori i Dalmaciji i njihovom opiranju agresivnim nastojanjima Rimokatoličke crkve da im nametne tuđu veru. Prevodio je francuske pisce Gi de Mopasana, Emila
Zolu, Žana Molijera. Dela: romani "Bakonja fra Brne", "Uskok", zbirke pripovedaka "Iz primorskog života", "S mora i planine", "Beogradske priče".
1860. - Umro Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka, prvi knez moderne Srbije i rodonačelnik dinastije Obrenović.

1927. - Umrla je Isidora Dankan, američka igračica, žena ruskog pesnika Sergeja Jesenjina. Unela je novine u plesnu umetnost. Osnovni princip njene plesne umetnosti bio je ovaploćen u tome da telo i plesni pokreti moraju biti slobodni i
predstavljati odraz unutrašnjih doživljaja. Inspirisala se grčkom antičkom umetnošću. Osnovala je nekoliko baletskih škola u Evropi i Americi.


1939. - Ruski dizajner i konstruktor aviona Igor Sikorski - koji je 1917. emigrirao u Ameriku - ostvario je u Konektikatu svoj san poletevši prototipom helikoptera "BC-300" koji je sam napravio.

1975. - Elizabeth Ann Seton je prva Amerikanka koja je proglašena sveticom od strane pape Pavla VI u Vatikanu.

1982. - Grejs Keli, princeza od Monaka i američka glumica, poginula je u saobraćajnoj nesreći u 52-oj godini života.

Dogodilo se na današnji dan - 15. septembar

53. - Rođen je Marko Ulpije Trajan, rimski imperator, poreklom iz Španije. Vladao je od 98. do 117. godine i poslednji vodio osvajačke ratove. Pobedio je Dačane i Dakiju pretvorio u rimsku provinciju, a u Aziji od Parćana otrgao Jermeniju, ugušio ustanak u Mesopotamiji i osvojio Vavilon. Rimska imperija tada je dostigla najveći teritorijalni obim i, prema proceni istoričara, imala oko 70 miliona stanovnika. Trajan je inače mnogo gradio, naročito na Balkanu. Najpoznatije građevine: kameni most preko Dunava nedaleko od Kladova koji je vezivao Gornju Meziju (Srbija) sa Dakijom, Trajanov put na desnoj obali Dunava od Singidunuma (Beograda) do mosta, razna utvrđenja u Dakiji, Trajanov stub u Rimu na kom su u bareljefima prikazani prizori iz rata sa Dačanima i mnoge druge.

1821. - Kostarika, El Salvador, Gvatemala, Honduras i Nikaragva dobili su nezavisnost.
....
.....Kostarika.........................El Salvador........................Gvatemala.....................Honduras.....................Nikaragva

1853. - Antoinette Blackwell je prva žena u SAD-u koja je izabrana za ministra.

1890. - Rođena je Agata Kristi, engleska književnica, neprevaziđena u pisanju detektivskih romana: "Tajanstvena afera u Stilu", "Ubica Rodžera Akrojda", "Đavo pod suncem"...

1916. - Za vreme bitke na Somi, Britanci su preuzeli veliku ofanzivu protiv Nemačke, koristeći prvi put u istoriji tenkove. Četrdesetak primitivnih tenkova ušlo je oko milju iza neprijateljskih linija, ali su bili suviše spori da bi zadržali svoju poziciju nakon što je počela nemačka kontraofanziva. Ipak, general Douglas Haig, glavnokomandujući savezničkim snagama na Somi, video je potencijal novog oružja, te je naručio proizvodnju još stotinu tenkova.

1917. - Aleksandar Kerenski, vrhovni komadant ruske vojske, uveo je diktatorsku vladavinu, tzv. "kerenštinu", obeleženu terorizmom, diktatorskom metodom uz demagoške fraze i obmanjivanjem narodnih masa.

1938. - Džon Kob postavio je svetski rekord u postignutoj brzini automobila od 350,2 milje na čas, rekord koji je trajao samo jedan dan.

1973. - Umro je švedski kralj Gustav VI Adolf (90), a nasledio ga je unuk Karl XVI Gustav (Carl).

1987.- Nemački hakeri poznati kao "Haos klub" upali su u kompjuterski sistem Nase i instalirali program nazvan "Trojanski konj".

1999. - Savet bezbednosti UN odobrio je formiranje međunarodnih snaga za Istočni Timor zbog talasa nasilja koji su izazvale proindonežanske snage, nakon referenduma na kojem su se stanovnici te indonežanske pokrajine izjasnili za nezavisnost.

2000.- U Sidneju su otvorene 27. Olimpijske igre. Jugoslovenski sportisti su na tim igrama osvojili tri medalje - zlatnu odbojkaši, srebrnu Jasna Šekarić u gađanju iz vazdušnog pištolja, a bronzanu vaterpolisti.
2002.- Na parlamentarnim izborima u Makedoniji, četvrtim od osamostaljenja te bivše jugoslovenske republike, pobedila je opoziciona koalicija "Za Makedoniju-zajedno", predvođena Socijaldemokratskim savezom (SDS) Branka Crvenkovskog.

2003.- U požaru u najvećem zatvoru u Saudijskoj Arabiji, al-Hairu u Riadu, poginulo je 67 a povređeno 23 zatvorenika. To je najsmrtonosniji požar u istoriji te zemlje.

2006.- Umrla je Orijana Falači (Oriana Fallaci) italijanska novinarka i nekadašnji ratni izveštač, poznata po beskompromisnim intervjuima sa svetskim liderima i provokativnim stavovima.

Dogodilo se na današnji dan - 16. septembar


1630. - Gradić Shawmut promenio je ime u Boston.

1810. - Otpočeo je meksički rat za nezavisnost, rat protiv 300-godišnje španske vladavine.

1823. - Rođen je srpski knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu.Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kad je ubijen u Košutnjaku. Zbog bune Tome Vučića Perišića, pobegao je 1842. u Austriju, gde je pomagao Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce. Kad se njegov otac, knez Miloš Obrenović, vratio na vlast 1858, preuzeo je komandu nad vojskom, a1861. je ustanovio narodnu vojsku od oko 50.000 ljudi i snabdeo je modernim oružjem. Iskoristio je tursko bombardovanje Beograda 1862. iposle dugih pregovora naterao je 1867. Turke da povuku garnizone izsvih srpskih gradova. Sklapao je saveze s balkanskim hrišćanima radirušenja Otomanskog carstva - 1866. s Crnom Gorom, 1867. s Grčkom i sbugarskim revolucionarnim odborom i 1868. s Rumunijom i nastojao je daspreči pad Bosne i Hercegovine pod austrijsku vlast.

1857. - Patentirana je mašina za slaganje slova.

1861. - Zastupništvo grada Zagrebadodelilo je Vuku Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data"sva prava, sloboštine i koristi kao što svakom građaninu Zagreba pozakonu i starom narodnom običaju pripadaju".

1869. - Rođen je srpski arheolog MilojeVasić, jedan od osnivača arheologije u Srbiji, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegovo životnodelo je otkopavanje preistorijskog naselja Vinča. Na osnovu toga, postavio je tezu da podunavska kultura potiče iz Sredozemlja (egejska kultura) i prednje Azije, a ne iz nordijskih zemalja. Objavio je višeod sto naučnih radova. Dela: "Preistorijska Vinča I-IV", "Arhitektura iskulptura u Dalmaciji", "Žiča i Lazarica", "Jonska kolonija Vinča".

1894. - Rođen je srpski arhitekta,istoričar umetnosti i pisac, Aleksandar Deroko, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od prvih istoriografa srpske srednjovekovne i narodne arhitekture, profesor Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta u Beogradu. Studirao je arhitekturu u Rimu, Pragu, Brnu i Beogradu, gdeje diplomirao 1926, posle čega je u Parizu kod profesora Gabrijela Mijea specijalizirao srpsku srednjovekovnu arhitekturu. Autor je niza projekata, uključujući zgradu Bogoslovskog fakulteta i Svetosavskog hrama u Beogradu i crkve u Novom Sarajevu. Dela: "Narodno neimarstvoI", "Narodno neimarstvo II", "Srednjovekovni gradovi u Srbiji, CrnojGori i Makedoniji", "Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji", "Rimski spomenici u Đerdapu", "Arhitektura staroga veka", "Spomenici arhitekture IX - XVIII veka u Jugoslaviji","Folklorna arhitektura u Jugoslaviji", "Srednjovekovni gradovi naDunavu", "Sveta Gora", "Sa starim neimarima", "Stara seoska kuća","Stara varoška kuća", knjiga sećanja "I ondak je letijo jeroplan nad Beogradom".

1945. - U Okinavi je zabeležen najniži vazdušni pritisak na svetu od 856 mb.

1966. - Otvorena je Metropoliten opera u Njujorku.

1977. - Umrla je operska diva MarijaKalas. Rođena u Njujorku u porodici grčkih emigranata, Kalasova jetalenat za muziku pokazala veoma rano. U trinaestoj godini otišla je uAtinu, gde je učila pevanje kod soprana Elvire de Hidalgo. Prvi put se pojavila na sceni 1947. godine, u "Đakondi" u Veroni. Budući jedan od najjačih soprana, uskoro su joj se otvorila vrata raznih operskih kuća širom sveta. Privatni život Kalasove postao je glavna tema svetskih tabloida kada se razvela od svog supruga zbog grčkog brodovlasnika Aristotela Onazisa. Njena karijera krenula je nizbrdo 70-tih godina, a umrla je 1977. godine u Parizu.

Dogodilo se na današnji dan - 17. septembar

1787. - Potpisana je Ustavna povelja SAD-a na konferenciji u Filadelfiji.

1889. - Povodom 500-godišnjice Kosovske bitke, ustanovljen je Orden kneza Lazara, koji su mogli da nose samo vladar i punoletni prestolonaslednik.

1918. - Posle trodnevne uraganske ofanzive, Prva i Druga srpska armija probile su Solunski front, što je bilo odlučujuće za slom Centralnih sila u Prvom svetskom ratu - mesec i po dana potom kapitulirala je Austrougarska, a ubrzo i Nemačka. Srpske snage presekle su bugarsku vojsku i prisilile Bugarsku da 30. septembra 1918. položi oružje. Pri tom su Srbi prodirali tako brzo da je francuska komanda molila srpsku Vrhovnu komandu da uspori napredovanje, jer francuska konjica nije uspevala da drži korak sa srpskom pešadijom.

1922. - Počelo je emitovanje programa radio Moskve, u tom momentu najjače radio stanice.

1939. - Sovjetski Savez izvršio je invaziju na Poljsku u Drugom svetskom ratu.

1953. - Izvršena je prva uspešna operacija razdvajanja sijamskih blizanaca.

1964. - Bitlsima je plaćeno rekordnih (za to vreme) 150.000 dolara za održavanje koncerta u Kanzasu.

1972. - Kultni film Roberta Altmana - "M*A*S*H" - premijerno je prikazan na televiziji.

1976. - NASA je otkrila javnosti prvi spejs šatl "Enterprajz". Rad na njemu koštao je oko deset milijardi dolara, a bila je potrebna cela decenija da se završi.

1978. - U Beloj kući u Vašingtonu, egipatski predsednik Anwar el-Sadat i izraelski premijer Menachem Begin potpisali su sporazum kojim su stavili tačku na tri decenije neprijateljstava između Egipta i Izraela. Sadat i Begin su iste godine dobili zajedno i Nobelovu nagradu za mir, zbog učinjenih napora da do ovog sporazuma dođe.

1983. - Vanesa Vilijams izabrana je za prvu crnu mis Amerike.
1991. - Severna i Južna Koreja primljene su u Ujedinjene Nacije.

Dogodilo se na današnji dan - 18. septembar

1739. - Beogradskim mirom okončan je rat započet 1737. između Otomanskog carstva i Austrije, koja je potisnuta s Balkana. Srbija je ponovo postala deo Otomanskog carstva, a Austrija je prisiljena da Turcima vrati i Malu Vlašku i delove Bosne koje je dobila Požarevačkim mirom 1718.

1810. - Čile je proglasio nezavisnost od Španije.

1905. - Rođena je Greta Garbo, američka filmska glumica švedskog porekla. Karijeru je počela u švedskom filmu, ali je svetsku slavu postigla u SAD-u. Bila je spontana i retko inteligentna, predstavljala je simbol ženstvenosti. Igrala je u periodu od 1921. do 1941. godine, kada se sama povukla, ali njena popularnost nije jenjavala. Za rad na filmu nije dobila nijednu filmsku nagradu, ali ostaju upamćene njene role u filmovima: "Poljubac", "Mata Hari", "Agata Kristi", "Kraljica Kristina", "Ana Karenjina", "Dama sa kamelijama"...

1962. - Ruanda, Jamajka, Burundi i Trinidad primljeni su u Ujedinjene Nacije.

1970. - U Londonu je umro Džimi Hendriks, čuveni rok gitarista.



1979. - Leonid i Valentina Kozlov, ruski baletski igrači, prebegli su u Ameriku.
1984. - Džo Kitinger (Joe Kittinger) završio je solo let balonom preko Atlantika.

1961. - Generalni sekretar Ujedinjenih nacija, Dag Hammarskjd, poginuo je pod misterioznim okolnostima u avionskoj nesreći u Zambiji.

Dogodilo se na današnji dan - 19. septembar

1814. - Zbog nasilja i nameta Turaka, u Požeškoj nahiji izbila je Hadži-Prodanova buna. Pošto su se Srbi kod manastira Trnava - predvođeni igumanom Pajsijem i Mihailom, bratom vojvode iz Prvog srpskog ustanka Hadži-Prodana Gligorijevića - obračunali s požeškim Turcima, buna se proširila na Jagodinsku i Kragujevačku nahiju. Bunu je predvodio Hadži-Prodan, jer je Miloš Obrenović odbio vođstvo, smatrajući da je pobuna preuranjena. Miloš je, posle obećanja vezira Sulejmana-paše da će ustanicima biti oprošteno, pomogao gušenje bune, ali Turci su, poslovično, prekršili reč i pogubili oko 300 istaknutih ljudi. Na kolcu je završio i iguman Pajsije, a Hadži-Prodan je pobegao u Austriju.

1833. - Crnogorski vladika Petar II Petrović Njegoš dobio je ruski pasoš u kojem je pisalo: "Ovim se objavljuje svima i svakome ko je tome nadležan, da pokazatelj Preosvećeni Petar Petrović, Arhijerej Crnogorski, koga prati njegov sekretar Dimitrije Milaković i telohranitelji Stefan Petrović i Mihail Petrov, putuje preko Libeka, Beča, Trsta, za Crnu Goru... Kao potvrdu ovoga daje se ovaj pasoš s prilogom našeg državnog pečata. Peterburg, septembra sedmog 1833. godine." Datum je prema Julijanskom kalendaru.

1837. - Kraj Požarevca su održani prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.

1893. - Usvajanjem Izbornog zakona, Novi Zeland je postao prva zemlja u kojoj su žene dobile pravo glasa. Koliko je ovo bilo značajno - govori podatak da su isto pravo žene u SAD-u dobile 1912. godine, a u Engleskoj tek 1928. godine.

1914. - Nepunih mesec dana posle srpske pobede u Cerskoj bici, delovi Prve srpske armije i Šesta austrougarska armija su u Prvom svetskom ratu započeli krvav boj na Mačkovom kamenu, na planini Jagodnji u severozapadnoj Srbiji. Posle četvorodnevnih danonoćnih borbi, u kojima je poginulo oko 800 Srba i oko 1.200 neprijateljskih vojnika, brojnošću i artiljerijom nadmoćne austrougarske trupe prinudile su na povlačenje srpske snage, koje su trpele veliku oskudicu u municiji zbog kašnjenja savezničkih isporuka. Na Mačkovom kamenu u borbi prsa u prsa poginuo je i komandant Četvrtog pešadijskog puka Prvog poziva, potpukovnik Dušan Purić.

1922. - Rođen je Emil Zatopek, čehoslovački atletičar i napoznatiji maratonac. Osvojio je zlatnu Olimpijsku medalju u maratonu 1952. godine

1928. - Miki Maus prvi put se pojavio na velikom ekranu.

1941. - U selu Struganik kraj Valjeva u Drugom svetskom ratu je održan sastanak Josipa Broza i Draže Mihailovića, na kojem nije postignut dogovor o zajedničkoj borbi partizana i četnika protiv okupatora.

1955. - Argentinski predsednik Huan Domingo Peron svrgnut je u vojnom puču, nakon deset godina vlasti.

1957. - Prva podzemna nuklearna eksplozija u Las Vegasu.

1992. - Savet bezbednosti UN usvojio je Rezoluciju o isključenju Jugoslavije iz rada Generalne skupštine i osporio njeno pravo da u UN nasledi SFRJ. Klupa Jugoslavije ostala je prazna, a jugoslovenskoj misiji dozvoljeno je da ostane u Njujorku i kontaktira sa Savetom bezbednosti i drugim organima UN.

1993. - Sastanku zamenika ministara Grupe 24 zemlje u razvoju predstavnik Jugoslavije mogao je da prisustvuje samo u svojstvu posmatrača, što je bio uvod u isključenje naše zemlje iz tog tela.